Sayıştay, Bölüm Başkanı atamalarında üniversiteyi uyardı

Sayıştay Başkanlığı tarafından yapılan denetimlerde, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi tarafından 12 bölüm başkanlığında üst bir unvan ilgili bölümde bulunmakta iken alt bir unvandan atama yapılarak mevzuata aykırı işlem tesis edildiği tespit edilmiştir.

Sayıştay Başkanlığı, 2547 sayılı Kanunun 21 inci maddesi uyarınca bölüm başkanlığı görevine atamada ilgili bölümdeki öğretim üyelerinden en üst unvandakinin bu görevi yürütmesi gerektiğini ve mali konularda bu türden uygulamaların hatalı işlemlere sebebiyet verdiğini ifade etmiştir.

BULGU 1: Bölüm Başkanı Atamalarında Unvan Şartına Uyulmaması

Üniversitede görev yapan bölüm başkanlarının atanmasında 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nda belirlenen unvan şartına uyulmadığı görülmüştür. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun "Bölüm" başlıklı 21'inci maddesinde; "Bölüm, bölüm başkanı tarafından yönetilir. Bölüm başkanı; bölümün aylıklı profesörleri, bulunmadığı takdirde doçentleri, doçent de bulunmadığı takdirde doktor öğretim üyeleri arasından fakültelerde dekanca, fakülteye bağlı yüksekokullarda müdürün önerisi üzerine dekanca, rektörlüğe bağlı yüksekokullarda müdürün önerisi üzerine rektörce üç yıl için atanır. Süresi biten başkan tekrar atanabilir. (1) Bölüm başkanı, görevi başında bulunamayacağı süreler için öğretim üyelerinden birini vekil olarak bırakır. Herhangi bir nedenle altı aydan fazla ayrılmalarda, kalan süreyi tamamlamak üzere aynı yöntemle yeni bir bölüm başkanı atanır. Bölüm başkanı, bölümün her düzeyde eğitim - öğretim ve araştırmalarından ve bölüme ait her türlü faaliyetin düzenli ve verimli bir şekilde yürütülmesinden sorumludur." Hükümlerine yer verilmiştir. Buna ek olarak, 18.02.1982 tarihli, 17609 sayılı Resmi Gazete ile yürürlüğe giren Üniversitelerde Akademik Teşkilat Yönetmeliği'nin "Bölümler" başlıklı 13'üncü maddesinde; "Bir bölümlü fakültelerde dekan aynı zamanda bölüm başkanıdır." Aynı Yönetmelik'in "Yöneticilerle İlgili Ortak Hükümler" başlıklı 18'inci maddesinde de; "Başkanlık görevinde bir doçentin bulunması halinde bir profesörün, bir yardımcı doçentin bulunması halinde profesör veya doçentin, bir öğretim görevlisinin bulunması halinde ise bir öğretim üyesinin aynı birimde görevlendirilmesi ile başkanlık görevi sona erer. Boşalan başkanlık görevine usulüne göre yeni başkan atanır." hükmü yer almaktadır. Düzenlemelerden açıkça anlaşıldığı üzere, Yükseköğretim Kanunu bölüm başkanına; hem akademik hem de idari olarak bölümü yönetme görevi vermiştir. Bu görev, unvan olarak üstte yer alan öğretim üyelerine yüklenen kanuni bir sorumluluktur. Bundan dolayı, bölüm başkanı atamalarında "bölümün aylıklı profesörleri, bulunmadığı takdirde doçentleri, doçent de bulunmadığı takdirde doktor öğretim üyeleri arasından" ifadesiyle atanmada unvan şartı, kanun maddesinde açıkça yer almıştır. Üniversitelerde Akademik Teşkilat Yönetmeliği'nde ise bu hususlara ek olarak dekanlık görevi ile bölüm başkanlığı görevinin aynı kişide birleşebileceği ifade edilmiş ve aynı bölümde daha üst unvanlı bir öğretim elemanının göreve başladığı durumda, alt unvanlı bölüm başkanının başkanlık görevinin kendiliğinden son bulacağı düzenlemesi ile kanun koyucu; her ne kadar mevcut durumda başka bir idari bir görev üstlense dahi, bölüm başkanlığı için daha üst unvanlı öğretim üyesinin atanması gerektiğini vurgulamıştır. Uygulamada, bölümlerde görev yapan öğretim üyelerinin bölüm başkanlığı yapmama iradelerine ilişkin "feragat dilekçesi" verdikleri ya da böyle bir talepleri olmamasına rağmen bölüm başkanı olarak atanmadıkları görülmektedir. Üniversitede görev yapan bölüm başkanları incelendiğinde de mevzuatta aranan unvan şartına uyulmadığı görülmüştür. Söz konusu duruma ilişkin tablo şu şekildedir:

Yukarıda yer verilen düzenlemelere uygun olmayarak bölüm başkanlığında unvan şartının gözetilmemesi, 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu kapsamında düzenlenen ödeme kalemlerine de etki ederek mali sonuç doğmasına sebebiyet vermektedir. Şöyle ki; 2914 sayılı Kanun'un 13'üncü maddesine göre "İdari görev ödeneği" üniversitede idari görev icra eden yöneticiler için öngörülmüş, bölüm başkanları da bu kapsamda sayılmıştır. Buna ek olarak, 2914 sayılı Kanun'un "Ek ders" başlıklı 11'inci maddesinin uygulamasına ilişkin çıkarılan Ders Yükü Tespiti ve Ek Ders Ücreti Ödemelerinde Uyulacak Esaslar'ın "Ders Yükleri ve Ücret Karşılığı Okutabilecekleri Ek Ders Saatleri" başlıklı 1'inci maddesinin (c) bendinde bölüm başkanları için haftalık aranacak ders yükünün, öğretim üyeleri için aranan haftalık 10 saatlik ders yükünün yarısı, yani 5 saat olacağı düzenlenmiştir. Bu itibarla, yukarıda atama usulüne yer verilen bölüm başkanlarının belirlenen usulde atanmaması neticesinde, hem 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nda öngörülen akademik ve idari yöneticiliğin üst unvan tarafından gerçekleştirilme gereği, hem de 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu'nda belirlenen ücret kalemlerinin 2547 sayılı Kanun'a göre atanmayan personele ödenmesi sonucu doğmaktadır. Bahse konu hususlara ilişkin olarak Üniversite tarafından, yanlış uygulamaların düzeltileceği ve bundan sonra yapılacak bölüm başkanı atamalarında 2547 sayılı Kanun'a göre gözetilmesi gereken unvan şartına uyulacağı bildirilmiştir. Sonuç olarak, yer verilen düzenlemelere riayet edilmesinin, mevzuata aykırılık teşkil eden her iki durumun ortadan kaldırılması için gerekli olduğu değerlendirilmektedir.