İşsizlik 33 ay sonra tek haneye indi, bütçe 41 yılın rekorunu kırdı/ Video
HASAN BOZKURT
Avrupa ülkeleri ve Amerika ekonomik sıkıntılarla boğuşurken Türkiye'de sevindirici haberler üst üste geliyor.Küresel krizle birlikte adeta çift haneli rakamlara demir atan işsizlik, 33 ayın ardından tek haneye indi. Geçen yılın mart-nisan-mayıs dönemine göre 2,1 puan düşen işsizlik oranı yüzde 9,9'a geriledi. 2010'un Haziran ayında 5,4 milyar lira açık veren bütçe ise bu yılın aynı döneminde 3,1 milyar lira fazla ile son 41 yılın rekorunu kırdı. Bütçe gelirleri yüzde 45 artarken, giderler yüzde 1,2 azaldı.
Bütçe 2,9 milyar TL fazla verdi
Ekonomide bahar havası devam ediyor. İhracat, işsizlik, sanayi üretimi ve büyümede gelen sevindirici rakamların ardından bütçenin 6 ayda 2,9 milyar liralık fazla vermesi yüzleri güldürdü. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, vergi gelirlerindeki artış, yeniden yapılandırma ve performansa bağlı olarak merkezî yönetim bütçesinin güçlü bir seyir izlediğini, bu kapsamda yılın ilk yarısında 2,9 milyar lira fazla verdiğini, faiz dışı fazlanın (FDF) da 25,3 milyar lira olarak gerçekleştiğini söyledi. Geçen yılın aynı döneminde bütçe 15,4 milyar lira açık vermiş, FDF de 12,13 milyar lira olarak gerçekleşmişti. Bu yıl bütçede 33,5 milyar lira açık ve 14 milyar lira da FDF hedefleniyor.
Geçen yılın ocak-haziran döneminde 15,4 milyar lira açık kaydedildiğini, yani bu yıl 6 ayda 18 milyar liradan fazla bir iyileşmenin söz konusu olduğunu belirten Şimşek, "İlk 6 aylık bütçe performansına baktığımızda aslında bunun bir tarihî başarı olduğunu görürüz. 1970 yılından bu yana yani son 41 yılda ocak-haziran döneminde nominal olarak en yüksek bütçe fazlası rakamına ulaşmış durumdayız." dedi. Bakan Şimşek, Maliye Bakanlığı'nda düzenlediği basın toplantısında bütçe rakamlarını açıkladı. Haziran ayında bütçenin 3,1 milyar lira fazla verdiğine dikkat çeken Şimşek, geçen yıldan bu zamana yaklaşık 8,5 milyar liradan fazla artış yaşandığını vurguladı. 2010 yılının Haziran ayında faiz dışı açık 2,1 milyar lira iken bu yıl 4,7 milyar lira faiz dışı fazla rakamına ulaşıldığı bilgisini veren Şimşek, bütçe giderlerinin yüzde 1,2 azalışla 23,6 milyar lira, vergi gelirlerinin de yüzde 45'lik artış ile 22,7 milyar lira olduğunu belirtti. Şimşek, faiz hariç bütçe giderlerinin yüzde 7,2 artarak 22 milyar lira olduğunu ifade ederek bu yılın ilk altı aylık verilerini açıkladı: "Bütçe açığı geçen yılın ilk altı ayında 15,4 milyar lira açık, bu yılın ilk 6 ayında 2,9 milyar liralık fazla verdi. 18 milyar liradan fazla iyileşme var. İlk 6 aylık bütçe performansı tarihî bir başarı. 1970 yılından bu yana ocak-haziran döneminde en yüksek bütçe fazlası rakamına ulaştık. 1975 yılından bu yana ilk defa bütçe nisan mayıs ve haziran aylarında art arda fazla verdi."
Bu yılın ilk altı ayında faiz dışı fazlanın 25,3 milyar lira çıktığını kaydeden Şimşek, faiz dışı fazlada yüzde 108 oranında artışı büyük bir başarı olarak niteledi. Aynı dönemde bütçe gelirlerinin yüzde 20,7 artarak 146,1 milyar lira olduğunu vurgulayan Şimşek, bütçe giderlerinin 143,2 milyar lira olduğunu ifade etti. Bu yılın ilk altı ayında yüzde 24 artan vergi gelirlerinin 122,7 milyar liraya yükseldiğini söyleyen Şimşek, faiz hariç bütçe giderlerinin 120,8 milyar lira olduğunu aktardı.
Şimşek, yeniden yapılandırma kapsamında haziran sonu itibarıyla 8 milyar liraya ulaşan tutarın vergi gelirlerindeki artışla birlikte bütçe performansı üzerinde önemli rol oynadığını bildirdi. Yapılandırma düzenlemesi olmasaydı da haciz gibi yöntemlerle alacak stokunun bir kısmını tahsil edeceklerinin altını çizen Şimşek, "Yapılandırmadan kaynaklanan ek gelir imkânını hiçbir şekilde cari harcamalarda kullanmak istemiyoruz. Kurumlar buradan sağlananlara bakıp ek ödenek istemesinler. Biz bunu Türkiye'nin uzun vadeli önceliklerine göre kurgulayacağız... Ortaya çıkacak gelirleri tasarruf etmeyi, Türkiye'nin makro temellerini çok daha güçlü bir yapıya kavuşturmayı hedefliyoruz." dedi.
Maliye'ye hiç uğramayan 660 bin kişinin kapısı çalınacak
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, verginin tabana yayılması için yeni adımlar atılacağını söyledi. Şimşek, haziran ayı ve ilk 6 aylık bütçe rakamlarını açıklamasının ardından basın mensuplarının sorularını cevapladı. Vergi gelirlerini yüksek seviyede tutmak için önlem düşünülüp düşünülmediği yönündeki soruya Şimşek, "Vergi gelirlerini artırmak için tabana yayılmasından daha iyi bir önlem olamaz. Spesifik projelerimiz var. Daha önce kapısını hiç çalmadığımız 660 bin kişinin kapısını çalacağız. Onun için çalışıyoruz." cevabını verdi. Bir gazetecinin, "Cari açığa karşı kısa vadede önlem düşünüyor musunuz?" sorusuna Şimşek, katma değeri yüksek ürünlere geçişle bunu başaracaklarını aktardı. Türkiye'nin istihdamını artırmasıyla tasarruf gelirinin artacağını söyleyen Şimşek, "9,6 milyar lira maaş verdiğimiz emeklimiz var. 18 milyon öğrencimiz var. Bunların karşılığında çalışan sayısı artmalı." dedi. Cari açığı azaltmak için enerji girdilerinin de azaltılmasının önemine dikkat çeken Şimşek, nükleer santralin devreye girmesi halinde yıllık açığı 4 milyar dolar azaltacağını belirtti. Merkez Bankası ve BDDK'nın aldığı önlemlerin bir miktar hissedilmeye başladığını vurgulayan Şimşek, Orta Vadeli Program'ın teknik bazda hazırlıklarının devam ettiğini, en kısa zamanda bunu bitirmek istediklerine işaret etti.
DUBLE YOLLARLA 5 MİLYAR LİRA YAKIT TASARRUFU
Avrupa'daki dip riskine karşı Türkiye'de bir önlem paketinin gelip gelmeyeceği sorusuna ise Maliye Bakanlığı'nın tedbir çalışmaları yaptığını söyledi. Hükümet olarak ulaştırmaya ve altyapıya yapılan yatırımlarla da önlemler alındığını dile getiren Şimşek, yapılan duble yollarla kazaların engellenmesinin yanında yıllık 936 milyon litre yakıt tasarrufu yani 5 milyar lira tasarruf sağlandığına dikkat çekti. "10 numara yağın sanayi dışı kullanımı için ÖTV artırılması sağlandı mı?" sorusuna Şimşek, Enerji Bakanı Taner Yıldız'ın yaptığı açıklamayı doğru bulmadığını dile getirdi. Böyle bir çalışmayı daha önceden açıklamanın yanlış olacağını aktaran Şimşek, "10 numara yağa ek vergi getirilirse ortak çalışma gerekir. Bu problemin çözülmesi için bahsedilen çalışma konusunda açıklama yapmak istemiyorum." dedi.
İşsizlik 33 ay sonra tek haneye indi
Başta ABD ve Avrupa ülkeleri olmak üzere dünyanın birçok ülkesi işsizlik sorunuyla baş edemezken Türkiye'de iyileşme yaşanıyor. İşsizlik oranı mart-nisan-mayıs döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre 2,1 puan düşüşle yüzde 9,9 olarak gerçekleşirken, Temmuz 2008'den bu yana en düşük seviyeye gerilemiş oldu. İşsizlik oranı 2010 Nisan döneminde yüzde 12 seviyesinde idi. Türkiye genelinde işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 434 bin kişi azalarak 2,64 milyon kişiye düşerken istihdam 22 milyon 501 binden 23 milyon 955 bin kişiye çıktı. Mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı ise en son Mart 2007'de gördüğü yüzde 9,9 seviyesine gerilediği şubat-mart-nisan döneminin ardından tekrar 0,1 puan artışla yüzde 10'a yükseldi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan verilere göre, tarım dışı işsizlik oranı aynı dönemde yüzde 12,5, Türkiye genelinde işgücüne katılma oranı ise yüzde 49,9 oldu. Genç nüfusta işsizlik oranı da Mart 2010 dönemindeki yüzde 24,6'dan yüzde 17,9'a geriledi. Rakamları değerlendiren Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bütçe sonuçlarını açıkladığı basın toplantısında "İşsizlikte tek haneli rakam önemli eşiktir, önümüzdeki aylarda düşmeye devam edeceğini düşünüyoruz." dedi.
Nisan döneminde mevsim etkilerinden arındırılmış istihdam edilenlerin sayısında bir önceki döneme göre 63 bin kişilik, işsiz sayısında ise 28 bin kişilik artış oldu. Mevsimsel etkilerinden arındırılmış işgücüne katılma oranı ile istihdam oranı bir önceki döneme göre herhangi bir değişim göstermeyerek sırasıyla yüzde 49,9 ve yüzde 44,9 olarak gerçekleşti. Kentsel yerlerde işsizlik oranı 2,3 puanlık azalışla yüzde 11,9, kırsal yerlerde ise 1,5 puanlık azalışla yüzde 6,1 oldu. Nisan 2011 döneminde 2,03 milyon kişi işe yeni başlamış veya iş değiştirmiş olup bunun toplam istihdam içindeki oranı yüzde 8,5 seviyesinde gerçekleşti. Bu dönemde işe başlayan veya iş değiştirenlerin yüzde 20,5'i sanayi, yüzde 34,7'si hizmetler, yüzde 26,4'ü inşaat sektöründe, yüzde 18,4'ü ise tarım sektöründe işe başladı. Mevcut işsizlerin yüzde 12,5'ine tekabül eden 329 bin kişi de bu dönemde işten ayrılanlar oluşturdu. Nisan 2011 döneminde, Türkiye'de kurumsal olmayan nüfus bir önceki yılın aynı dönemine göre 944 bin kişilik bir artış ile 72,12 milyon kişiye, kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus ise 982 bin kişi artarak 53,34 milyon kişiye ulaştı. Bu dönemde istihdam edilenlerin sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 454 bin kişi artarak, 23,96 milyon kişiye yükseldi. Tarım sektöründe çalışan sayısı 411 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 1,04 milyon kişi arttı. Nisan 2011 döneminde istihdam edilenlerin yüzde 25,2'si tarım, yüzde 20,2'si sanayi, yüzde 6,7'si inşaat, yüzde 47,9'u ise hizmetler sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payının 0,2 puan, sanayi sektörünün payının 0,7 puan, inşaat sektörünün payının ise 0,4 puan artmasına karşılık hizmetler sektörünün payının 1,4 puan azaldığı görüldü. EKONOMİ SERVİSİ
Dünya çalkalanırken Türkiye'nin istihdamı artırması çok sevindirici
Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Genel Başkanı Ömer Cihad Vardan, bütün dünya ekonomik anlamda çalkalanırken, birçok ülkede işçi çıkarmalar ve maaş düşürmeleri devam ederken Türkiye'nin istihdamı artırmaya devam etmesinin oldukça sevindirici bir gelişme olduğunu söyledi. Nisan ayı işsizlik rakamlarını değerlendiren Vardan, zaten ilk çeyrekteki büyüme ile dünyada rekor kıran Türkiye'nin ekonomik göstergelerinin her kademede birbirini desteklediğini dile getirdi. Vardan, "Eğer Türkiye'nin dünya ölçeğinde elde ettiği başarıyı sürdürmesi, ülke genelinde refahı artırmayı ve iş sahaları oluşturmak için yeni yatırımlar yapılmasını istiyorsak ilk etapta güvenlik ve huzuru tesis etmemiz gerekmektedir. Aksi halde ne demokrasiden ne de ekonomik gelişmeden söz etmek mümkün olmayacaktır." dedi.
İstihdam rekor kırdı, işsizlik küresel kriz öncesine geri döndü
HSBC Stratejisti Fatih Keresteci, verilerin ardından şu değerlendirmeyi yaptı: "Bir önceki aya göre sınırlı bir artış olmakla birlikte mevsimsellikten arındırılmış endeksin küresel krizin başladığı dönem öncesine geri dönmesini istihdam piyasası açısından önemli bir toparlanma olarak görüyoruz. Merkez Bankası, para politikası değerlendirme raporlarında istihdam piyasasındaki gelişmelere sürekli atıfta bulunur. Son dönemde, işsizlik oranı kriz öncesi seviyeye gelmiş durumda. Nisan ayında istihdam miktarı 23,97 milyon ile rekor kırdı. Bunda, işgücüne katılma oranındaki artışın da etkili olduğunu söyleyebiliriz. Sadece işgücü rakamlarına bakarak ekonominin ısınma seviyesi hakkında değerlendirmede bulunmak doğru olmayacaktır. Ancak, kriz öncesi seviyelere gerileyen işsizlik oranı, Türkiye ekonomisindeki güçlü tablonun göstergesi olarak kullanılabilir."
İstihdam Anadolu'da daha çok arttı; Aydın, Diyarbakır ve Denizli hızlı kalkındı
İnsan kaynakları sitesi Kariyer.net'in 2011 yılı ilk altı aylık verilerine göre iş ilanları bir önceki yıla göre ortalama yüzde 43 artarken, Anadolu'da bu oran yüzde 55 olarak gerçekleşti. İlk 6 ayda en yüksek istihdam sağlayan illerin başında Ankara gelirken, en hızlı kalkınan il ise yüzde 133 ile Aydın oldu. Diyarbakır, yüzde 111'lik artış oranıyla ikinci sırada yer alırken, bunu yüzde 97 ile Denizli takip etti. Kariyer.net yılın ilk yarısında perakende, inşaat, bilişim, sağlık, tekstil olmak üzere birçok sektörde toplam 76 bin 619 iş ilanı yayınlandığını, yeni iş ilanlarıyla yaklaşık 250 bin kişinin de yeni iş fırsatı yakaladığını açıkladı. Genel Müdür Yusuf Azoz, "Anadolu'dan gelen yeni iş ilanları ve özgeçmiş sayılarında, İstanbul gibi istihdamın yükünü çeken kentlere göre daha hızlı bir grafik sergilediği görüldü. Anadolu'da perakende, telekom, inşaat ve sağlık alanlarında yapılan yatırımlarla birlikte kendini göstermeye başlayan istihdam artışının, özellikle Aydın, Diyarbakır, Adana, Gaziantep, Denizli, Mersin ve Konya gibi sanayinin yoğun olduğu illerde kendini fazlasıyla hissettirdiği görülüyor." dedi. Yılın ilk yarısında Aydın'da ağırlıklı olarak turizm, mağazacılık ve inşaat alanlarında yaklaşık 900 kişi yeni iş fırsatı yakaladı. Diğer illerde en çok istihdam sağlayan sektörler ve istihdam sayıları şöyle sıralandı: Diyarbakır, telekomünikasyon, inşaat ve bilişim sektörlerinde 800 kişi; Denizli, mağazacılık, tekstil ve bilişim sektörlerinde bin kişi; Sakarya, otomotiv, gıda ve enerji sektörlerinde bin 300 kişi; Samsun, inşaat ve telekomünikasyon ve enerji sektörlerinde bin 400 kişi; Mersin, gıda, mağazacılık ve tekstil sektörlerinde ise bin 600 kişi.
'Dünya çalkalanırken Türkiye'nin istihdamı artırması çok sevindirici'
Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Genel Başkanı Ömer Cihad Vardan, bütün dünya ekonomik anlamda çalkalanırken, birçok ülkede işçi çıkarmalar ve maaş düşürmeleri devam ederken Türkiye'nin istihdamı artırmaya devam etmesinin oldukça sevindirici bir gelişme olduğunu söyledi. Nisan ayı işsizlik rakamlarını değerlendiren Vardan, zaten ilk çeyrekteki büyüme ile dünyada rekor kıran Türkiye'nin ekonomik göstergelerinin her kademede birbirini desteklediğini dile getirdi. Vardan, "Eğer Türkiye'nin dünya ölçeğinde elde ettiği başarıyı sürdürmesi, ülke genelinde refahı artırmayı ve iş sahaları oluşturmak için yeni yatırımlar yapılmasını istiyorsak ilk etapta güvenlik ve huzuru tesis etmemiz gerekmektedir. Aksi halde ne demokrasiden ne de ekonomik gelişmeden söz etmek mümkün olmayacaktır." dedi.
HSBC: İstihdam rekor kırdı, işsizlik küresel kriz öncesine geri döndü
HSBC Stratejisti Fatih Keresteci, verilerin ardından şu değerlendirmeyi yaptı: "Bir önceki aya göre sınırlı bir artış olmakla birlikte mevsimsellikten arındırılmış endeksin küresel krizin başladığı dönem öncesine geri dönmesini istihdam piyasası açısından önemli bir toparlanma olarak görüyoruz. Merkez Bankası, para politikası değerlendirme raporlarında istihdam piyasasındaki gelişmelere sürekli atıfta bulunur. Son dönemde, işsizlik oranı kriz öncesi seviyeye gelmiş durumda. Nisan ayında istihdam miktarı 23,97 milyon ile rekor kırdı. Bunda, işgücüne katılma oranındaki artışın da etkili olduğunu söyleyebiliriz. Sadece işgücü rakamlarına bakarak ekonominin ısınma seviyesi hakkında değerlendirmede bulunmak doğru olmayacaktır. Ancak kriz öncesi seviyelere gerileyen işsizlik oranı, Türkiye ekonomisindeki güçlü tablonun göstergesi olarak kullanılabilir."