Başbakan, yanlış adrese mi fırça attı?
Başbakan Erdoğan, yurtdışındaki 2.5 milyon seçmenin oy kullanamayacak
olmasına haklı olarak tepki gösterdi ama...
Kemal Göktaş
Ancak YSK'nın bu kararında Dışişleri'nin 13 Aralık 2010 tarihli yazısının neden
olduğu ortaya çıktı...
Yurtdışına sandık için yanlış adrese sitem
Seçimlerin Temel Hükümleri Hakkında Kanun'a 2008 yılında eklenen bir hükümle
yurtdışındaki seçmenlerin ?sandık, gümrük kapılarında oy kullanma veya
elektronik (internet) oylama? yöntemlerinden hangisine göre oy kullanacağına
yabancı ülkenin durumuna göre Dışişleri Bakanlığı'nın görüşünü alarak Yüksek
Seçim Kurulu'nun (YSK) karar vereceği hükme bağlandı. YSK da genel seçimde hangi
yöntemin kullanılacağına karar vermek üzere bir komisyon oluşturdu. Komisyonun
25 Şubat'ta YSK'ya sunduğu raporda Bakanlıkla yapılan yazışmalara yer verildi.
Dışişleri'nin ilk yazısı
Dışişleri Bakanlığı Yurtdışında Yaşayan Vatandaşlar Daire Başkanlığı'nca YSK'ya
gönderilen 13 Aralık 2010 tarihli yazıda Almanya'da yaşayan vatandaşların 2011
genel seçimlerinde oy kullanmasına ilişkin olarak Devlet Bakanı Faruk Çelik'le
ve Almanya'nın Ankara Büyükelçisi Eckart Cuntz'un yaptığı görüşmeye ilişkin
bilgi verildi. Yazıda yurtdışında sandık kurulması halinde ?terör örgütlerinin?
sandık bölgelerinde olay çıkartabilecekleri belirtildi.
Almanya'nın Türk vatandaşlarının oy kullanmasını kolaylaştırıcı bir tutumu
olmadığı belirtilen yazıda, Almanya'daki 1,9 milyon seçmen için ihtiyaç duyulan
10 bin seçim sandığının bir günde kurulmasının mümkün olmadığı, kanuna göre 38
gün boyunca sandıklarda oy kullanılmasının ise yer ve güvenlik sorunu yaratacağı
belirtildi. Bakanlık ayrıca Almanya'daki vatandaşlar için sandık kurulması ve
diğer ülkelerde yaşayan vatandaşların gümrük kapılarında oy kullanması halinde
Anayasal eşitlik ilkesinin ihlal edileceğini belirtti. Yazıda, seçim
yasaklarının ihlal edenlere yönelik cezai işlemler konusunda da bir belirsizlik
yaşanacağı ifade edildi. Bakanlık bu yüzden AYM'nin iptal ettiği ?mektupla oy
verilmesi? konusunda iptal gerekçeleri dikkate alınırak yeni bir çözüm yolu
bulunabileceğini savundu.
Bakanlık görüş değiştirdi
Ancak Dışişleri Bakanlığı, bu yazısının üzerinden 2 ay geçmeden Konsolosluk
İşleri Genel Müdür Yardımcılığı aracılığıyla YSK'ya 7 Şubat 2011 tarihli bir
yazı gönderdi.
Bu yazıda Alman makamlarının, Türk vatandaşlarının Almanya'da açılacak
sandıklarda doğrudan oy kullanmalarına yönelik olarak sergiledikleri katı tutumu
yumuşatmaya başladıkları ifade edildi. Yazıda internet yoluyla oy vermenin
teknik altyapısının hazırlanmasının zaman alacağı dikkate alınarak, sandıklarda
oy kullanmaları önerildi.
Bakanlık bunun için oy pusulaları ve seçim malzemelerinin dış temsilciliklere
Bakanlığın diplomatik kargo yollama olanaklarından istifade edilerek
yollanabileceğini, seçim evrakının kripto cihazı, pasaport ve nüfus cüzdanı gibi
değerli belge ve teçhizatın muhafaza edildiği kombinezon şifreli
?strongroom?larda güvenli bir şekilde tutulabileceklerini bildirdi.
YSK'dan Dışişleri'ne sorular
YSK bu yazı üzerine Bakanlığa bir yazı yazarak şu soruları yöneltti:
* Alman Hükümeti'nden kesin izin veya onay alındı mı?
* Dış temsilciliklerin fiziki şartları sandık kurmaya elverişli mi? Güvenlik
hususları, görevlendirilecek personel ile seçim evraklarının güvenli ve süratli
geliş ve gidişinin sağlanması konuları çözüldü mü?
Dışişleri'nden YSK'ya yanıtlar
Bakanlığın bu sorulara yanıtı ise şöyle oldu:
* YSK yurtdışında sandık kurulması ile ilgili karar almadığı için hiçbir ülkeden
resmi bir talepte bulunmadık.
* Başkonsolosluklarda seçim sandığı kurulması için gerekli alan tahsis
edilebilir. Daha büyük mekan gerekirse kiralama yoluna gidilebilir.
* Sandıkların güvenliği dış temsilcilikler nezdinde görevli Emniyet Genel
Müdürlüğü mensubu Güvenlik Ataşeleri tarafından sağlanabilir. Bina dışı güvenlik
konusunda yerel makamlarla görüşülebilir veya özel güvenlik firmalarından hizmet
alınabilir.
* Yurtdışı temsilciliklerinin tümünde, güvenlikli hatlar üzerinden Bakanlık ile
elektronik ortamda iletişim ağları vardır. Seçim sandıkları kurulduktan sonra,
data merkezleri ile çevrimiçi bağlantı kurulması mümkündür.
YSK eksikliği şöyle sıraladı
Yazışmalar üzerine YSK, komisyonun raporunun dışında, Kurul Başdanışmanı Prof.
Ali Saatçi'den de görüş yazısı istedi.
Saatçi, eksikliklerin 12 Haziran'daki seçime yetişmesinin mümkün olmadığını
bildirdi. YSK'ya bağlı Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğü de 16 Şubat'ta verdiği
bilgi notunda 4 Şubat itibariyle yurt dışı seçmen kütüğünde 2 milyon 546 bin 182
seçmenden sadece 626 bin 698 'inin adresinin dolu, kalan 1 milyon 919 bin
seçmenin ise adresinin boş olduğunu bildirdi ve seçmen kütüğünün
oluşturulmasının seçime kadar mümkün olmadığını bildirdi.
Bunun üzerine YSK, şu gerekçelerle yurtdışında yaşayan seçmenlerin sadece gümrük
kapılarında oy kullanmalarına karar verdi:
* Teknik altyapı çalışmalarının tamamlanamamıştır.
* Yabancıların kendi ülkelerindeki seçimlerde oy kullanmalarını izne tabi tutan
bazı ülkelerin izin koşullarının belirsizdir ve hangi süre içerisinde bu durumun
netleştirileceği belli değildir. Seçim takvimi belirsizlikler üzerinden
oluşturulamaz.
* Daha önce Dışişleri Bakanlığınca yurt dışında sandık konulmasında en büyük
engel olarak gösterilen güvenlik konusunun ortadan kaldırıldığı net olarak
ortaya konulamamıştır.
* İlk defa uygulanacak olan bu yöntemin planlamasında ve uygulanmasında
yaşanacak ve önlenemeyecek sorunlar seçim sonuçlarını tartışmalı hale
getirecektir.
2 üye yeterli gördü
Karar 2'ye karşı 10 oyla alındı. Üyeler, Halim Aşaner ve Zeki Çelebioğlu ise
Bakanlığın sağladığı güvencelerin yeterli olduğu görüşüyle yurt dışında sandık
kurularak oy kullanılmasına karar verilmesi gerektiğini savundular