Çevre için yeni cezalar yolda

TBMM Çevre Komisyonu'nda, Tabiatı ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Kanunu Tasarısı kabul edildi.

Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu, toplantıda, ''Dünya Çevre Günü'' dolayısıyla bakanlık tarafından yapılan faaliyetlerin yer aldığı bir sunum yaptı.

Türkiye'de orman alanının hem alan hem de odun varlığı açısından büyüdüğünü anlatan Eroğlu, korunan alan sayısında da artış yaşandığına dikkati çekti.

''Çevrede tahribat yok'' ifadesini kullanan Eroğlu, ''HES'lerle ilgili tüm çalışmalar ortada. En çok itiraz edilen Solaklı Vadisi idi, burada bırakın tahribatı, iyileştirme yapıyoruz. Daha güzel bir vadi haline gelecek. Munzur Vadisi de aynı şekilde olacak'' diye konuştu.

Komisyon toplantısına katılan Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar da Türkiye'nin çevre çalışmaları açısından AB ülkelerinden bile ileride olduğunu belirterek, ''HES'lerle dereler kurumuyor. Ülkeyi enerjiye dışa bağımlılıktan kurtarmaya çalışıyoruz. Rüzgar, güneş, su... Enerjide bunlara sarılmamız lazım'' dedi.

Daha sonra milletvekilleri söz alarak, ''Dünya Çevre Günü''ne ilişkin duygularını paylaştı.

Konuşmaların ardından tasarının 15. maddesinden itibaren görüşmelere başlandı.

-''Tabii yaşama ortamında yok alan türler''-

Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından türlerin ve tabii habitatların etkileşimine imkan sağlamak, biyolojik çeşitliliğin korunmasına, geliştirilmesine ve dengeli coğrafi dağılımına yardımcı olmak amacıyla, ekolojik açıdan önemli, coğrafi olarak birbirine yakın koruma alanlarının ekolojik koridorlarla birbirine bağlanmasıyla tesis edilen biyoçeşitliliği koruma ağı oluşturulacak. Bu ağın oluşumu Bakanlar Kurulu kararıyla ilan edilecek.

Biyoçeşitliliği koruma ağına dahil edilen alanlar, koruma amaçlı sözleşmeler, tahsis, kamulaştırma ve takas yapılması, intifa veya irtifak hakkı tesis edilmesi ya da diğer tedbirler alınması suretiyle teminat altına alınacak.

Korunan habitat tip ve tür listeleri Orman ve Su işleri Bakanlığı tarafından düzenlenecek bir yönetmelikle belirlenecek.

Bitki ve hayvan türleri ile genetik kaynakların yerinde korunmaları için yabancı tür girişini önlemek amacıyla ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmalarının amacına uygun olarak tabii türlere ve bu türlerin meyveli olanlarına öncelik verilecek, korunan alanlarda, yabancı ve yayılımcı türlerin girişinin engellenmesi için gerekli tedbirler alınacak, bu türlerin yayılışları kontrol altına alınarak yok edilecek.

Tabii yaşama ortamında yok alan türler, tabii yaşama ortamına yeniden yerleştirilecek.

Sıkı korunan türlerin elverişli statüde korunmasına katkı sağlayacağının belirlenmesi durumunda, yöre halkına da danışılarak, bunların tabii ortamlarına yeniden yerleştirilmelerinin uygunluğu konusunda çalışmalar yapılacak.

Yaşama alanı dışında koruma, hayvan türlerinin hayvanat bahçeleri, kurtarma ve rehabilitasyon merkezleri ile akvaryumlarda, bitki türlerinin botanik bahçeleri, tabiat parkları, arboretum (ağaç parkı) ve benzeri yerlerde kontrol altında büyütülmesi, çoğaltılması ve gen bankalarında saklanması yoluyla gerçekleştirilecek.

Ekolojik etki değerlendirme raporunda verilen taahhütlere uymayan faaliyetler bakanlık tarafından durdurulacak. Tabii durumuna uygun hale getirilemeyen alanlar, buna en yakın yaşama alanına dönüştürülecek.

Tarımsal konular hariç, biyolojik çeşitlilik unsurlarına yönelik materyal toplamayı veya herhangi bir şekilde müdahaleyi gerektiren araştırma ve izleme faaliyetleri Orman ve Su İşleri Bakanlığı'nın iznine tabi olacak.

Biyolojik çeşitlilikle ilgili her türlü veri envanter, Orman ve Su İşleri Bakanlığı'nca oluşturulacak. Toplanan veriler, ülke düzeyinde bir biyolojik çeşitlilik izleme ve değerlendirme sistemi veri tabanında depolanacak, toplanmış bilgiler rapor olarak düzenlenecek.

Bu kanun kapsamında elde edilen gelirler, ilgili bakanlığın bünyesindeki döner sermaye işletmelerinin bütçelerine gelir olarak kaydedilecek ve bu gelirler öncelikli olarak bu kanun kapsamındaki faaliyetlerin yürütülmesinde kullanılacak.

Koruma statülerinden etkilenen köy tüzel kişiliklerine, köylere hizmet götürme birliklerine ve belediyelere kaynak aktarılabilecek.

Korunan alanlarda, tabiata veya biyolojik çeşitliliğe herhangi bir şekilde zarar veren veya ortadan kaldıran, eski durumuna getirmek zorunda olacak. Eski hale getirilmemesi veya bunun imkansız olması durumunda, objektif ölçütlere göre belirlenecek zarar, bu zararı veren veya verenler tarafından ödenecek. Eski hale getirme durumunda dahi telafi edici tazminat istenebilecek.

-Adli ve idari yaptırımlar-

Koruma altına alınan alanlar için yapılan planlara aykırı hareket edenler ile koruma altına alınan alanlarda tabiatın ve biyolojik çeşitliliğin tahribine sebep olan gerçek kişiler hakkında fiilin ağırlığına göre bin TL'den 5 bin TL'ye kadar idari para cezası verilecek.

Aykırı hareketin tür ve habitat tahribine yol açması halinde bu ceza beş katı olarak uygulanacak. Bu türlerin nesli tehdit veya tehlike altında olması halinde cezanın üst sınırı uygulanacak.

Bu kanun kapsamına giren korunan alanların mutlak koruma bölgelerinin tahribine, yok olmasına veya her ne suretle olursa olsun zarara uğratılmasına sebep olan gerçek kişiler 10 bin TL'den 50 bin TL'ye kadar idari para cezası verilecek. Bu fiillerin tüzel kişiler tarafından gerçekleştirilmesi halinde ise idari para cezası on katı olarak tatbik edilecek.

Fiilin gerçek kişiler tarafından işlenmesi halinde, ağırlığına göre 6 aydan 12 aya kadar hapis cezası verilecek. Fiilin tüzel kişilerce işlenmesi halinde bu ceza, şirketin alan tahribine sebebiyet veren yöneticisine verilecek.

Bu kanuna göre verilen idari para cezaları, tebliğinden itibaren 1 ay içerisinde ödenecek.

İzinsiz toplanan türlerin veya türevlerin ülke dışına çıkarılmasına teşebbüs edenlere 3 aydan 6 aya kadar hapis ve bin güne kadar adli para cezası verilecek.

Korunan alanların içinde kalan kültür varlıkları ve SİT alanları, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu hükümlerine göre işlem görecek.

Tasarı ile avda kullanılmasına izin verilen yivli veya yivsiz tüfeklerle avlanacakların, silah ruhsatına sahip olmaları zorunlu hale getirildi.

Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu, bazı milletvekillerinin, ''kanun tasarısıyla ayrıca, Milli Parklar Kanunu yürürlükten kaldırıldığını'' belirtmeleri üzerine, ''Kanunun kaldırılmadığını maddelerinin bu kanuna dercedildiğini'' ifade etti.

Bu arada, tasarıya ihdas edilen yeni bir maddeye göre, eğitime yönelik olarak, tabiatın ve biyolojik çeşitliliğin korunması ve halkın bilgilendirilmesi amacıyla, TRT ile özel televizyon kuruluşları ve radyoları ayda en az 90 dakika bakanlık tarafından hazırlanan veya hazırlattırılan eğitim, bilgilendirme materyallerini yayınlayacak.