O Ke�i Oraya Nas�l ��kt�?

Bizim foto�raflar�n� g�r�nce korktu�umuz yerlerde y�r�yorlar...

Ke�iler, y�ksek kayal�klar� t�rmanmalar� ile bilinirler. Bu �zel hayvanlar�n �l�m ile y�z y�ze gelmeleri bir �o�umuzu �rk�tm��t�r...
Ke�ilerdeki y�kseklik �zlemi genellikle kendini korumas� ile ilgilidir. B�ylece y�kse�e t�rmanamayan y�rt�c� hayvanlardan korunmu� olurlar.
Dengeli �zellikleri yemek ve savunma tekniklerine �ok yard�mc� olur.
Hayatta kalmalar� i�in �nemli bir �ey oldu�unu bilsekte, sarp kayal�klara t�rmanmalar� yinede �ok korkutucu...
��te da� ke�ileri hakk�nda baz� bilgiler...
Kuzey Amerika'da Alaska'dan ldaho'ya kadar olan k�y� da� zincirinde ya�ayan bir hayvan t�r� vard�r: Da� ke�ileri (Oreamnos americanus).
Bu hayvanlar insanlar i�in hi� de uygun olmayan yerlerde ya�ad�klar�ndan, bug�ne kadar pek az ki�i taraf�ndan g�r�lebilmi�lerdir.
"G�k ile yerin birle�ti�i" bu y�ksek kayal�klarda s�cakl�k bazen s�f�r�n alt�nda 40�C'ye kadar d��er, her�ey kal�n kar �rt�s�n�n alt�ndad�r ve bu sarp u�urum kayal�klarda at�lacak yanl�� bir ad�m �l�m demektir.
Yery�z� �zerinde bir canl�n�n hayat�n� devam ettirebilmesi i�in d��n�lebilecek en zor �artlara sahip...
Sadece buz ve kayalardan olu�an, tehlikenin kol gezdi�i bu da�larda ya�ayan, ya�aman�n da �tesinde bu da�lar�n adeta kral� olmu� da� ke�ileri, �evreleri ile harikulade bir uyum g�stermektedir.
T�rmanma kabiliyeti a��s�ndan en �st�n Kuzey Amerika hayvan� olan da� ke�ilerinin �oklar�n�n inand�� gibi kayalar �zerine vantuz gibi yap��an ayaklar� yoktur.
Aksine ayak tabanlar� yumu�ak ve yast�kl�d�r. T�rman�rken fazladan bir �eki� g�c� sa�layan iki esnek t�rna�a sahiptirler.
Nisbeten k�sa bacaklar�, kaslarla dolgunla�m��, g��l� �n ayaklar� ve dik yama�larda k��k ��k�nt�lar �zerinde hareket edebilmesini sa�layan dar g�vdesi ile beraber t�rmanmay� kolayla�t�ran toynaklar�.
Bu yabani da�c�n�n yer�ekimi ile alay edercesine u�urum yama�lar�nda dola�mas�na yard�m eden en �nemli �zellikleridir. T�rmanmak mesele olmay�nca, da� ke�ileri dola�mak i�in daha az kar tutan dik yama�lar� tercih ederler.
Gelmi� ge�mi� en iyi da�c�lar olan bu hayvanlar�n en ilgin� �zelliklerinden birisi, yak�nlar�nda s��ray�p ka�abilecekleri dik bir kayal�k oldu�u s�rece kurt ve kartal gibi y�rt�c� hayvanlar�n �evrelerinde dola�malar�d�r.
B�ylece onlardan gelebilecek tehlikelerden emin olmaktad�rlar.
Da� ke�ileri, bu davran��lar� ile insanlara "D��man�n uza��nda kal�p muhtemel tuzaklar�ndan bihaber olmaktansa, onu g�z alt�nda tutup tetikte beklemenin daha salim bir yol oldu�u" prensibini hat�rlat�yor gibidirler.
Sonbahar�n sonlar�na do�ru yiyecek bulamayacaklar� zamanlara haz�rlanmak i�in otlar ve da� �i�eklerini �abuk �abuk yiyerek beslenmelerine her zamankinden daha fazla -g�nde yakla��k alt� saat- zaman ay�r�rlar.
Bu arada onlar� k��n dondurucu so�u�una kar�� koruyan kabar�k ve uzun t�yl� postlar�, her k�� ba�lang�c�nda yenilenir.
Da� ke�isinin dikkat �eken bir di�er y�n� ise kavgac� yap�s�d�r. Genellikle �iftle�me mevsiminde erkek da� ke�ileri ile baz� inat�� di�i da� ke�ileri aras�nda s�regelen kavgalar, asl�nda hemcinsler aras�nda da y�l boyu devam eder.
Her ke�i, �ap� yakla��k 3 m'yi bulan kendisine ait bir hakimiyet b�lgesine sahiptir, e�er ba�ka bir ke�i bu b�lgeye tecav�z ederse ev sahibince tehdit edilip sald�r�ya u�rayabilir.
Fakat ke�iler bilinenin aksine o kadar da inat�� de�ildirler. �o�u anla�mazl�klar kan d�kmeden beden lisan� ile ��z�l�r.
Da� ke�ilerinin kavgac� tabiatlar�na ra�men neticedeki, bu uzla�mac� tav�rlar�, konu�acak dilleri olsa da �o�u zaman yumruklar�n� ve silahlar�n� konu�turan insano�luna ibret olmal�d�r.
Kaynak: R�dvan �ZEL / Zooloji

28 Ocak 2014