Sosyal Medyada Siyaset

Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Öğretim Elemanı ve Anadolu Üniversitesi Doktora Öğrencisi Ali Arıcı tarafından yapılan araştırma, siyasi parti ve liderlerinin sosyal medya performanslarını ortaya çıkardı

Üç ay boyunca gerçekleştirilen Facebook ve Twitter izlencesi sonucunda, Facebook platformunda en çok iletiyi MHP (1501 mesaj ile), Twitter kanalında ise BDP'nin (1292 tweet ile) paylaştığı (Facebook'ta en az iletiyi 105 mesaj paylaşımıyla AKP Genel Başkanı, Twitter'da ise en az tweet sayısını 18 ile MHP Genel Başkanı yapmıştır),

Üç aylık süreçte incelenen Facebook Hesaplarındaki "beğen; like (yaklaşık 2 milyon 257 bin)", "yorum; comment (yaklaşık 116 bin)" ve "paylaşılma; share (yaklaşık 1 milyon 157 bin)" rakamlarında MHP'nin (en fazla ileti paylaşım sayısına sahip olmasıyla doğru orantılı şekilde) birinci sırada yer aldığı, onu AKP Genel Başkanı'nın Facebook hesabının (yaklaşık 550 bin beğeni, 23 bin yorum ve 48 bin paylaşılma ile) ve BDP'nin (yaklaşık 470 bin beğeni, 17 bin yorum ve 64 bin paylaşılma ile) takip ettiği,

Siyasi partilerin resmi İnternet sitelerinde yer alan sosyal medya bağlantılarının yanında, verilen sosyal medya kanallarında yer alan diğer sosyal medya temsilleri de incelendiğinde BDP'nin Youtube (Youtube linki AKP ve CHP sosyal medya mecralarında da "link; yönlendirme" olarak sunulmakta ve genel başkanların konuşmalarını yayınlamak için kullanılmaktadır) ve Wordpress ortamlarını da kullanarak sosyal medyadaki mevcudiyetini çeşitlendirdiği ve MHP Facebook hesabıyla birlikte sosyal medyayı en aktif şekilde kullanan parti olduğu,

Söz konusu üç aylık süreçte araştırılan siyasi parti ve parti liderlerinin sosyal medya hesaplarındaki; profillerindeki değişim incelendiğinde en belirgin değişikliğin BDP (yeni; ikinci) Facebook hesabındaki "beğeni" değerinde görüldüğü (yaklaşık olarak 38 bin beğeniden 177 bin beğeni sayısına ulaşan "yeni" hesap), AKP Genel Başkanı (yaklaşık 235 bin beğeni artışıyla) ve MHP Facebook (yaklaşık 80 bin beğeni artışıyla) hesaplarındaki değişimin; artan beğeni rakamlarının onu izlediği; Twitter mecrasında ise en belirgin farklılığın yaklaşık 484 bin yeni takipçiyle AKP Genel Başkan hesabında yaşandığı, onu yaklaşık 1 milyon 17 bin takipçiden 1 milyon 175 bin takipçiye ulaşan CHP Genel Başkanı'nın takip ettiği,

Türk siyasetinin sosyal medyayı etki odaklı kullandığı, etkileşim gayesinin gözetilmediği (en çok retweeti BDP'nin 629 "retweet" sayısıyla yaptığı, AKP, CHP ve MHP Genel Başkanlarının Twitter sayfalarında hiçbir retweetin olmadığı ve milletvekilleri nezninde USMED 2013 araştırmasının bu çıkarımı desteklediği),

Twitter'da doğrulama (verified) işleminin sadece Cumhurbaşkanı hesabında görüldüğü, diğer hiçbir siyasi parti ve genel başkan hesaplarının (parti resmi Web sitelerinde yer alan sosyal medya bağlantılarına rağmen) doğrulama içermediği (bu durumun kişisel; "özümsenmiş" sosyal medya kimlik ve kullanımında şüphe doğurduğu),

Kişisel kullanımdan ziyade kurumsal dilin, parti kimliğinin vurgulandığı (özellikle -parti teşkilatı tarafından yürütülen- AKP Genel Başkanı Facebook ve Twitter hesapları ve BDP İnternet sayfasındaki sosyal medya linklerinde),

İdeolojik temanın yüzeye çıkarılması adına suçlayıcı, negatif dilin baskın hale getirildiği (özellikle BDP ve MHP Facebook kanallları, AKP Genel Başkanı ve CHP Genel Başkanı Twitter hesaplarında),

Facebook ve Twitter mecraların sosyal medyayı ana ölçekte temsil ettiği şeklindeki algının siyasi arenada da geçerli (popüler) olduğu (siyasi parti Web sitelerinde sosyal medya bağlantısı; temsiliyeti olarak bu iki sosyal medya ortamının verilmesi),

Sanal "kürsü" şeklinde kullanımın, retoriğin geleneksel medyaya duyulan ihtiyacı kısmak hedefiyle "kendi" medyasını (etkinlik haberlerini; gelişmeleri kendi "filtre"si ile 7/24 sunabildiği, özel TV benzeri yayın; video paylaşımı yaptığı; yapabildiği), ideoljoik anlayışını, kimlik inşasını organize edebilmek adına aktif edildiği (özellikle AKP Genel Başkanı Facebook ve Twitter hesaplarıyla, BDP ve MHP Facebook kanallarında),

İçeriği, anlamı, uygulaması ve siyasal iletişim ile bağı bağlamında sosyal medyanın dünya ölçeğindeki farkındalık durumundan ayrı (umursamaz) biçimde pratiğe döküldüğü (sadece "mevcudiyet" için bulunulduğu izlenimi verilerek, aralıklı; düzensiz; kurumsal temalı iletilerin paylaşılması),

Gündem içindeki (karşıt) gündem(ler)in güncel yoklamasıyla birlikte kotarılarak yeni, başka "çekirdek" (özellikle BDP örnekleminde) gündemlerin oluşturulduğu ("Sivil Cumalar", "siyasi parti etkinlikleri", "açılış törenleri", "resmi ziyaretler", "bölgesel gelişmeler" gibi),

Somut (fenomenal) gerçeğin sanal; siber aleme söylem (BDP kanallarında "Sayın" Öcalan söylemi, Kürtçe yer ve etkinlik bildirimleri; MHP ve CHP hesapalrında Türkeş ve Atatürk'e sık sık atıf yapılması gibi) ve içerik (parti kurumsal etkinliklerinin, grup toplantılarının, olumlu imaja yönelik gelişmelerin dile getirilmesi gibi) bazında geçtiği; taşındığı; aynalandığı ("çözüm süreci; İmralı görüşmeleri", "Paris cinayetleri", "yargı paketleri ve KCK davaları", "Nevruz kutlamaları", "Birand'ın ve Gürses'in vefatı" gibi gündem satır başlarının parti ve genel başkan hesaplarında kapsam olarak "ortak" içerik nteliğinde olması),

Kavram ve olgu olarak sosyal medya içeriğinin (özellikle Arap Baharı, Wall Street eylemleri ve Gezi Parkı protestoları sürecinde) zaman, mekan ve ideoloji ölçeğinde farklı ifadelerle açıklanabildiği (tehdit; tehlike ya da hak; halk medyası gibi söylemler),

AKP ve CHP'nin sosyal medya politikasını; temsiliyetini hem Facebook hem Twitter platformlarında genel başkan, lider odaklı yaptığı

BDP'nin sosyal medyadaki var oluş biçiminin parti; örgüt odaklı olduğu, "çoklu" temsil ve (en) aktif kullanımla süregeldiği (bu algının yaratılan "kalabalık; kitle" mizanseniyle desteklendiği),

MHP'nin Facebook'u kurumsal (parti hesabı), Twitter'ı ise lider; kişisel (genel başkan profili) formatta kullandığı,

Lider vurgusunun belirgin şekilde yapıldığı, genel başkan profilinin parti kurumsal kimliğini kapsar; aşar şekilde resmedildiği (özellikle AKP ve CHP Facebook kanallarında),

Tarihsel sürece; geçmişe bağlılığın, parti kimliğini yüzeye taşımada aracı olarak benimsendiği (özellikle BDP ve MHP Facebook hesaplarında),

Sosyal medya gündeminin geleneksel medya ile bağının sıkı olduğu; genel gündemden (İlgi Dönüşüm Eğrisi'ne benzer şekilde) -bazen "çekirdek; özel" gündemler kullanılsa; yaratılsa da- izler taşıdığı (özellikle geleneksel medyada yer ve zaman bulamayan özel gündemlerin sunulması; BDP Facebook ve Twitter hesaplarındaki "Kürt" kimliğine; tarihine vurgu yapan mesajlar ve MHP Facebook hesabındaki Türkeş, Atatürk, Bahçeli ve Akif Ersoy gibi "milliyetçilik" temalı ideolojik söylemlerin tekrarlanması),

Sosyal medya pratiğinin çevrimiçi (online) günce; günlük gibi işlediği (siyasi parti ve genel başkan günlük programlarının paylaşılması ve gelişmelerin anbean aktarılması),

Bölümlenen iletilerin parça parça (özellikle AKP ve MHP Facebook ortamlarında grup toplantılarının özetler şeklinde "mesaj" kaygısıyla sunulması, özellikle AKP ve MHP genel başkanlarının hesaplarında Twitter'ın -basın toplantısı gibi- cümle cümle ifadeler için kullanılması), tekrar eder şekilde yayınlanması,

Sosyal medya gündeminin geleneksel medya ile bağının sıkı olduğu; genel gündemden (İlgi Dönüşüm Eğrisi'ne benzer şekilde) -bazen "çekirdek; özel" gündemler kullanılsa; yaratılsa da- izler taşıdığı (özellikle geleneksel medyada yer ve zaman bulamayan özel gündemlerin sunulması; BDP Facebook ve Twitter hesaplarındaki "Kürt" kimliğine; tarihine vurgu yapan mesajlar ve MHP Facebook hesabındaki Türkeş, Atatürk, Bahçeli ve Akif Ersoy gibi "milliyetçilik" temalı ideolojik söylemlerin tekrarlanması),

Hedef kitleyle doğrudan, kesintisiz iletişim aracı olarak betimlenen sosyal medya platformlarının direkt hedef (alıcı) kitleye seslenmek yerine basına; geleneksel (eski) medyaya "hitap" eder şekilde görüntü vermesi (özellikle AKP ve CHP genel başkanlarının Twitter hesaplarında ve Cumhurbaşkanlığı Youtube, Flickr ve Vidivodo video; medya paylaşım kanallarında),

Fake (sahte) hesap durumunun her siyasi parti ve lider (genel başkan) için geçerli olduğu (yüzde 48 ile AKP Genel Başkanı ve yüzde 47 ile CHP Genel Başkanı Twitter sahte takipçi rakamlarıyla),

Siyasi partilerin ve liderlerin genel olarak son genel seçimlere (oranlar değişmekle birlikte) benzer şekilde sosyal medyada ilgi (takipçi; üye) çektiği (en çok takipçiye; beğeniye sahip hesabın AKP Genel Başkanı'na ait olması, onu ana muhalefet partisi CHP Genel Başkanı'nın izlemesi, üçüncü sırada MHP ve MHP Genel Başkanı'nın bulunması, BDP'nin ise takipçi; beğeni rakamlarıyla MHP'nin ardından dördüncü sırada yer alması),

Geleneksel medyayı tamamlar işleyişin; orada halihazırda duran gündemin kopya edildiği; İnternetin hız ve anlılık avantajıyla sosyal medyanın dinamik gündeminin (çözüm süreci gelişmeleri ve Paris'te öldürülen PKK üyelerine ilişkin hızla akan gündemin sürekli takip edilerek sosyal medya kanallarında reaksiyon doğurması, CHP İzmir milletvekili Birgül Ayman Güler 'in Kürt milliyetçiliğine ilişkin ifadeleri gibi) belirgin şekilde hissedildiği, bu bağlamda sarsıcı, anlık; yeni gelişmelerin, sansasyonel gündem konu başlıklarının sosyal medya mesaj trafiğini de etkilediği,

Bireylerin sosyal medyada daha aşkın; marjinal özelliklerini (daha) korkusuz ifade edebildiği düşüncesinin yorumlar ve söylemler üzerinden sosyal medyadaki siyasette de görüldüğü; siyasetin de bu anlayışa ayak uydurduğu (özellikle BDP ve MHP Facebook kanallarında bu durumun açık bir şekilde gözlemlendiği),

Katılımcı, demokratik, eşitlikçi ve özgürlükçü doğasıyla bir anılan sosyal medya olgusunun (özellikle Facebook ve Twitter ile) yönetilen tabakayı; hedef kitleyi sürece dâhil etme adına modern yöntem; eşik olabildiği (özellikle BDP Twitter hesabındaki retweet paylaşımlar, CHP Facebook kanalında yürütülen "Kürsü Senin" uygulaması, MHP Facebook hesabındaki üye; yandaş fotoğraf paylaşımlarının yayınlanması),

Twitter mecrasını aktif kullanmak ya da kullanım şeklini avantaja dönüştürmek adına -özellikle Recep Tayyip Erdoğan'ın ve BDP'nin Twitter hesaplarında- "parçalı" işleyişin; ileti paylaşımının uygulanması, bu bağlamda 140 karakter yerine devam edegelen konuşmaların bir bütünmüş gibi biribirini izler şekilde yayınlanması,

Facebook'ta birbirini tekrar eden ifadelerin; mesajların; görsellerin -özellikle MHP ve BDP Facebook hesaplarında- belirli aralıklarla veya düzensiz zaman dilimlerinde paylaşılması; bu durumun etki düzeyini artırmaya yönelik çabanın uzantısı olarak sosyal medya politikası haline gel(ebil)mesi,

Öte yandan araştırma süresince incelenen Cumhurbaşkanlığı sosyal medya temsillerinde, incelenen diğer hesaplara kıyasla en çok sayıda platformda mevcudiyetin söz konusu olduğu (Facebook, Twitter, Youtube, Vidivodo, Instagram, Flickr ve RSS), bu ortamlarda kurumsal (resmi davetler, protokol işleyişi, resmi ziyaretler vb) ve kişisel (gayri resmi ziyaretler, toplantılar, gündelik hayattan haberler vb) paylaşımların yer aldığı, ağırlıklı olarak Twitter (104 tweet), Flickr (254 paylaşım; fotoğraf) ve Youtube (78 paylaşım; video) mecralarının kullanıldığı, gibi durumlar; okumalar sonuç(lar) olarak ortaya çıkmıştır.