Üretim ve ihracatla şehir ayakta kaldı

Tekstil, metal mutfak eşyası, gıda, kuyumculuk sektörleri başta olmak üzere Doğu Akdeniz Bölgesi'nin ekonomisinde önemli bir rol oynayan Kahramanmaraş; üretim, ihracat ve sanayide yavaş yavaş toparlanma başarısı gösteriyor. Öyle ki kent geçtiğimiz yıl yüzde 30 oranında bir düşüş yaşasa da 1 milyar 222 milyon dolarlık ihracata imza atarak, Türkiye genelinde 23'üncü sırada yer aldı. Depremle birlikte durma noktasına gelen kentteki ticaret, yeniden canlandı. Geçen 1 yılda 966 yeni işletme faaliyete geçti.

ÜRETİM KAPASİTEMİZ YÜZDE 40 CİVARINDA

Yeni Şafak'a değerlendirmelerde bulunan Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası (KMTSO) Başkanı Mustafa Buluntu, şehirdeki fabrikaların yüzde 30-40 oranında üretim kapasitesine ulaştığını açıkladı. Buluntu, "Depremden sonra ciddi makine ve bina hasarları oluştu. Yavaş yavaş belli bir aşamaya geliyoruz ama bu firmaların kapasite oranlarını sorarsanız yüzde 30-40 seviyelerinde. Kahramanmaraş'ın ileride olduğu tekstil ve demirçelik sektörleri, daha hızlı toparlanıyor. İş gücümüzün bir kısmını maalesef kaybettik. Finansmana erişim konusunda ciddi sıkıntılarımız var. Bu konuda desteğe ihtiyaç duyuyoruz. İhracatta da yüzde 30'luk bir gerileme var ama deprem yaşayan bir şehre göre bu düşüş normal. Gerekli destekler sağlanırsa yeniden ayağa kalkabilir ve üretim kapasitemizi artırabiliriz" dedi.

İSTİHDAM RAKAMI 150 BİNE ULAŞTI

Kahramanmaraş'taki ekonomik hasarın diğer depremzede şehirlere göre çok daha büyük olduğunu belirten Buluntu, şu bilgileri verdi: "Maraş'ta toplam 6 tane Organize Sanayi Bölgesi (OSB) var. 706 sanayi kuruluşunun olduğu, köklü firmaların bulunduğu bir OSB'mizde deprem kaynaklı büyük bir zarar meydana geldi. Depremden önceki istihdamımız yaklaşık 170 ile 200 bin arasındaydı. Şu anda ise 150 bin civarında. İstihdamda az da olsa bir düşüş var ama bu normal seviyede. Çadır olayı bitti artık işçiler konteynerlerde kalıyor. Eleman problemi yaşamıyoruz. Kalıcı konutların da yapımı bir taraftan devam ediyor."

KAMU BANKALARI ELİNDEN GELENİ YAPIYOR

Buluntu, özel destek ve teşvikler beklediklerinin altını çizerek, şunları kaydetti: "Bu bölgelerin özel paketlerle ve desteklerle ayağa kaldırılması lazım. Bankaların bize özel faiz oranlarıyla kredi vermesi gerekiyor. Faiz oranları yüzde 50'nin üstünde seyrediyor bu rakam çok yüksek. Kamu bankaları elinden geleni yapıyor ama özel bankalardan bir şey görmedik. Bu bölgeye özel finansman ve paketlerin sağlanması çok önemli."

SİGORTA PRİM BORCUNA 24 TAKSİT

Sigorta pirim borçları konusunda da taleplerini dile getiren Buluntu, "Sigorta borçlarına 24 ay eşit taksitle erteleme imkanı getirildi. Yüzde 50 teminat şartı sağlandı. Tamam bu iyi bir düzenleme ama teminat şartı koşulmaması lazım, bunun acil düzeltilmesi gerekiyor" diye konuştu.

YENI OSB KURULMASI İÇIN ÇALIŞMA BAŞLADI

Kahramanmaraş Tekstil İhtisas Organize Sanayi Bölgesi (KTİOSB) Müdürü Hüseyin Çanak da sektörlerinin global sıkıntılardan etkilendiğini söyledi. Çanak, şöyle konuştu: "Geçen seneye göre üretimde büyük bir düşüş yaşadık ama toparlanmaya çalışıyoruz. Veriler de bunu gösteriyor. Eskiye nazaran iyileşme mevcut diyebiliriz. Tekstil, demir, hazır giyim, mobilyada aktif bir şehiriz. Özellikle, tekstil dışındaki sektörlerde düşüş var. Tekstil sektörü ise küresel sorunlardan etkileniyor. Sanayicimiz zorlanıyor, maliyetler yükseldi. Yeterli kredi temin edildiğinde sıkıntılar çözülür. Kentte sosyal hayat başlayınca, ekonomik bir canlılık da başladı, geçen seneye göre ilerleme var. Zaman içerisinde inşallah bu sorunları düzelteceğiz. Kahramanmaraş'ta yeni bir OSB kurma çalışmalarımız da devam ediyor.

ÇELIK IHRACATINDA YÜZDE 62 ARTIŞ VAR

Kahramanmaraş'ta depremin etkisiyle tekstil sektöründe yüzde 30'a varan ihracat düşüşü yaşanırken; iklimlendirme sanayisi yüzde 37, elektrik-elektronik yüzde 7, çelik sektörü ise önceki yıla oranla yüzde 62 artış gösterdi. Yaşanan olumsuzluklara rağmen otomotiv, kuru meyve ve mücevher sektörlerinde yüzde 100'ün üzerinde artışlar kaydedildi. Kahramanmaraş'ın 2023 yılında en çok ihracat yaptığı ülkeler arasında İtalya, Mısır, Almanya, Fas ve Bangladeş var.

11 kentte çarklar dönüyor

Takvimler 6 Şubat 2023'ü gösterdiğinde Türkiye, Cumhuriyet tarihinde en çok can kaybına, yıkıma, acıya yol açan iki büyük depremi peş peşe yaşadı. "Asrın Felaketi" olarak nitelendirilen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki sarsıntılar, 11 ilimizi (Kahramanmaraş, Hatay, Malatya, Adıyaman, Gaziantep, Adana, Osmaniye, Şanlıurfa, Diyarbakır, Kilis ve Elazığ) derinden etkiledi.

Depremin ilk anından itibaren devlet ve millet el ele verip tüm imkanlarını seferber etti. Yitip giden hayatlardan geriye; yarım kalmış hayaller, söylenmemiş sözler, tamamlanmamış hikayeler kalsa da Türkiye; barınmadan gıda ve giyime kadar tüm ihtiyaçların karşılandığı, dünyaya örnek olacak bir dayanışma sergiledi.

50 bini aşkın insanımızın hayatını kaybettiği depremin maliyeti de büyük oldu. İlk tespitlere göre; 105 milyar dolar olarak ifade edilen yıkımın maliyetinin daha yüksek olacağından şüphe yok. Türkiye ekonomisinin yüzde 10'unu oluşturan 11 ilin eski günlerine kavuşması kolay değil. Üretimi, istihdamı, ticaret hayatını, küçük esnafı sarsan depremin ekonomide açtığı yaraları sarmak zaman alıyor.

DAYANIŞMA ÖRNEĞİ

Büyük yıkım yaşayan kentlerde üretimin devam etmesi, bölgeyi terk eden çalışanların geri gelmesi, ihracat yapan firmaların toparlanması için kamunun sunduğu destekler bir yıldır devam ediyor. Hükümetin; yeniden ihya ve inşa çalışmaları kapsamında deprem bölgesi için devreye aldığı finansman paketleri; esnafı, KOBİ'leri ve özellikle de üretici firmaları ayakta tutmada önemli rol oynadı.

Aradan bir yıl geçti. Geride bıraktığımız 365 güne dair ekonomik veriler neyi gösteriyor? Bölgedeki iş dünyası temsilcisi oda, borsa, birlik başkanları ne diyor? Bulunduğu kentlerin ekonomisini ayakta tutan işletmelerin patronları neler anlatıyor? Eski günlerine geri dönmeye çalışan seri yazımıza Kahramanmaraş'la başlıyoruz.

Hazır giyim üreticisi %5 azaldı

İş dünyasından 6 Şubat Kahramanmaraş depreminin 1. yılı mesajları gelmeye başladı. Bölgenin hazır giyim sektörü açısından çok önemli olduğuna dikkat çeken Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Ramazan Kaya, "2022 itibarıyla bölgede 1.366 hazır giyim üreticisi varken 2023 sonunda bu sayı 1.300'e geriledi. Firma sayısındaki düşüş yüzde 5'in altında kalırken istihdam yüzde 40 azalarak 90 bin seviyesine geriledi" diye konuştu.

RAKAMLAR BÖLGENİN ÖNEMİNİ ORTAYA KOYDU

Kaya, 2022 verilerine göre, 11 ilin yıllık 352 bin ton ile Türkiye'nin toplam hazır giyim üretiminin yüzde 8,9'unu karşıladığını belirterek, 2023'te ise söz konusu illerin üretiminin 175 bin tona indiğini ve toplam üretimdeki payının ise yüzde 4,5'e gerilediğini bildirdi. Bu süreçte Türkiye'nin toplam üretiminin yüzde 3 azalarak 3,85 milyon tona indiğini aktaran Kaya, "Depremden önce bölgede yüzde 75 olan kapasite kullanımı 2023 yılının ilk çeyreğinde yüzde 10'a kadar indi. Kapasite kullanım oranı son çeyrekte yüzde 40 olarak gerçekleşse de hala çok gerideyiz" dedi.

Ankara'nın kalbi 11 ilde atıyor

Depremin vurduğu 11 ilden en çok göç alan Ankara oldu. Ankara Ticaret Odası (ATO) Yönetim Kurulu Başkanı Gürsel Baran, "Felaket karşısında sergilenen dayanışmayı iliklerimize kadar hissettik. Üretimin, ticaretin, hayatın devamı için vatandaşlarımızın kalıcı konut ihtiyacını karşılayabilmek üzere 'Ayın Yıldızıyım Ya Sen' temasıyla bir çağrı başlattık. ATO olarak kalbimiz deprem bölgesinde attı" dedi.

TERSİNE GÖÇ KAMPANYASI

Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Seyit Ardıç da Yönetim Kurulu ile Antakya OSB'ye giderek, destek için istişarelerde bulunduklarını belirtti. Ardıç, "Bölgedeki sanayi tesislerinin bir an önce faaliyete geçmesi gerektiğini için 'tersine göç' kampanyası başlattık. Dayanışmasının en üst düzeyde olduğunu gördük" bilgisini verdi.