Memurlar nasıl emekli olabilecek?

Resul Kurt'un analizi

Sosyal GüvenlikReformu denilen, Sosşal Güvenlik yasa Tasarısından memurlar nasıl etkilenecek ve tasarı yasalaşırsa nasıl emekli olabilecekler?

I. ESKİ-YENİ MEMUR AYRIMI GELİYOR

Sosyal güvenlik reformunun memurlara ilişkin bazı hükümleri Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilip, bazı maddelerinin de yürürlüğe durdurulmuştu.

İşte bu nedenle sosyal güvenlik reformu olarak adlandırılan 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce memur olanlar hakkında, eski hükümler aynen uygulanmaya devam edilecek.

Ancak, ilk deaf sosyal güvenlik reformunun yürürlük tarihinden sonra memur olanlar için 5510 sayılı Kanun hükümleri uygulanacak.

Yine, 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce iştirakçiliği sona erenlerden tahsis talebinde bulunacaklar ile bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre tahsis talebinde bulunanlardan işlemleri devam edenler hakkında, 5510 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılacak.

5510 sayılı Kanunda aksine bir hüküm bulunmadığı takdirde; iştirakçi iken, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla 4 / (c) bendi kapsamına (eski adıyla Emekli Sandığı iştirakçisi) alınanlar ile 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmış olup 5510 sayılı Kanunun 4/ (c) bendine tabi olarak yeniden çalışmaya başlayanlar ile bunların dul ve yetimleri hakkında bu Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılacak.

Bu madde kapsamına girenlerin aylıklarının artırılması, azaltılması, kesilmesi, yeniden bağlanması, toptan ödemeleri, ilgi devamı, ihya ve borçlanmaları, diğer ödemeler ve yardımlar ile emeklilik ikramiyeleri hakkında bu Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılacak.

Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı uyarınca isteğe bağlı iştirakçi olarak ilgilendirilenler ile bu Kanunun yürürlük tarihine kadar isteğe bağlı iştirakçi olmak üzere başvuruda bulunanlardan gerekli şartları taşıyanların isteğe bağlı iştirakçilikleri devam ettirilir ve bunlar hakkında bu madde hükümleri uygulanır.

Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte kamu idarelerinde hizmet akdi ile veya sözleşmeli olarak çalışanlardan; ilgili kanunları gereği 5434 sayılı Kanun ile ilgilendirilenler aynı statüde çalışmaya devam ettikleri sürece, bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine göre sigortalı sayılırlar ve bunlar hakkında 5510 sayılı Kanunun Geçici 4. maddesi hükümleri uygulanacak.

Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce iştirakçi olup, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamına alınanların kesenek ve karşılıkları, fiili hizmet zammı ve itibari hizmet süresi karşılıkları ile %100 artış farkları hakkında 5434 sayılı Kanunun bu Kanunun yürürlüğe girmeden önceki hükümleri uyarınca işlem yapılacak. Kurumlarınca bu kapsamdaki sigortalılar için her ay emekli keseneklerine esas aylıklarının % 12'si oranında ayrıca genel sağlık sigortası primi ödenecek.

5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu ile belirlenen emeklilik halleri 4 ana grupta toplanmaktadır.

a) İstekle emeklilik,

b) Re'sen emeklilik,

c) Yaş haddinden emeklilik,

d) Malülen emeklilik.

Memurların emekliliğinde, SSK'da olduğu gibi sigorta başlangıç tarihinin bir önemi bulunmamaktadır. Asıl önemli olan normal emeklilik için 23.05.2002 tarihinden önceki prim ödeme gün sayısıdır.

4447 sayılı Kanunla 08.09.1999 tarihi emeklilikte milat olarak belirlenmişti. İlk defa, 08.09.1999 tarihinden önce sigortalı olanların yaşlılık aylığından yararlanabilmeleri için kademeli bir geçiş süreci öngörülmüştür. Emeklilikte kademeli geçişi düzenleyen 4447 sayılı Kanunun kademeli geçişle ilgili kısmının Anayasa mahkemesince iptal edilmesinden sonra 23.05.2002 tarih ve 4759 sayılı Kanunla yeni bir kademe getirildi. Ancak, 8.9.1999 tarihinden sonra sigortalı olanlar için kademe getirilmemiş olup, bu tarihten sonra işe giren kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş ve 25 tam yıl sigorta primi ödeyerek emekli olabilmektedir.

II. MEMURLARIN EMEKLİLİĞİ

A- İLK DEFA 08.09.1999 TARİHİNDEN ÖNCE ÇALIŞMAYA BAŞLAYAN MEMURLARIN EMEKLİLİĞİ

Erkek Memurların Emekliliği

08.09.1999 tarihinde yayınlanan 4447 Sayılı Kanun gereğince, 08.09.1999 tarihi itibariyle 23 yıldan fazla süre kesenek/prim ödemiş olan erkek memurlar YAŞ şartına tabi olmayıp, bunlardan hala çalışmaya devam edenler var ise diledikleri zaman emekli olabilirler. Bunların dışında kalanlar ise aşağıdaki tabloda ve hesaplamada belirtildiği gibi emekli olacaklardır. 23.05.2002 tarihi itibarıyla, kadın ise 20 tam yıl, erkek ise 25 tam yıl prim ödemiş olanlar ile prim ödeme sürelerinin dolmasına kalan süre emekli olunacak yaşın belirlenmesinde önem taşımaktadır.

Kadın Memurların Emekliliği

08.09.1999 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 4447 Sayılı Kanun gereğince, 08.09.1999 tarihi itibariyle kadınlar için 18 yıldan fazla süre kesenek/prim ödemiş olan kadın memurlar YAŞ şartına tabi olmayıp bunlardan hala çalışmaya devam edenler diledikleri zaman emekli olabilirler.

Bunların dışında kalanlar ise 23.05.2002 günü Resmi Gazetede yayınlanan 4759 Sayılı Kanun gereğince aşağıdaki tabloda belirtildiği gibi emekli olacaklardır. 23.05.2002 tarihi itibarıyla, kadın ise 20 tam yıl yıl prim ödemiş olanlar ile prim ödeme sürelerinin dolmasına kalan süre emekli olunacak yaşın belirlenmesinde önem taşımaktadır.

B- İLK DEFA 08.09.1999 İLE SOSYAL GÜVENLİK REFORMUNUN YÜRÜRLÜK TARİHİ ARASINDA MEMUR OLANLARIN EMEKLİLİĞİ

İlk Defa 08.09.1999 ile sosyal güvenlik reformunun yürürlük tarihi arasında iştirakçi sayılanlar kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş ve 25 tam yıl sigorta primi ödemiş olması şartıyla yaşlılık aylığından veya 61 yaşını doldurması ve en az 15 tam yıl malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemesi şartıyla kısmi yaşlılık aylığından yararlanırlar.

C- İLK DEFA SOSYAL GÜVENLİK REFORMUNUN YÜRÜRLÜK TARİHİNDEN SONRA MEMUR OLACAKLARIN EMEKLİLİĞİ

İlk defa sosyal güvenlik reformunun yürürlüğe girmesi öngörülen 2008 yılından itibaren sigortalı olacaklar için emeklilik yaşı 2036 yılına kadar Kadın ise 58, erkek ise 60 yaş olarak uygulanacaktır.

2036 yılından itibaren ise kademeli olarak artarak, 2044 yılında erkek sigortalılar için 65'e ve 2048 yılında da kadın sigortalılar için 65'e ulaşacaktır.

Yıllar itibarıyla erkek sigortalılar için emeklilik yaşları aşağıdaki gibi artarak;

1) 1/1/2036 ilâ 31/12/2037 tarihleri arasında kadın için 59, erkek için 61,

2) 1/1/2038 ilâ 31/12/2039 tarihleri arasında kadın için 60, erkek için 62,

3) 1/1/2040 ilâ 31/12/2041 tarihleri arasında kadın için 61, erkek için 63,

4) 1/1/2042 ilâ 31/12/2043 tarihleri arasında kadın için 62, erkek için 64,

5) 1/1/2044 ilâ 31/12/2045 tarihleri arasında kadın için 63, erkek için 65,

6) 1/1/2046 ilâ 31/12/2047 tarihleri arasında kadın için 64, erkek için 65,

7) 1/1/2048 tarihinden itibaren ise kadın ve erkek için 65,

olarak uygulanacaktır.

Bazı kamu görevlilerine yaşlılık aylığı bağlanacak haller

5510 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanmasında 4/(c) bendi kapsamında sigortalı sayılan bazı kamu görevlilerine yaşlılık aylığı bağlanmasına ilişkin aşağıdaki hükümler uygulanır:

a) 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun 40 ıncı maddesi gereğince yaş haddinden emekliye ayrılanlara 5400 gün prim ödeme gün sayısı olması halinde,

b) Özel kanunları gereğince kadrosuzluk nedeniyle emekliye sevk edilenlere yaş şartı aranmaksızın, prim ödeme gün sayısı 9000 gün olması halinde,

yaşlılık aylığı bağlanacak.