İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları İle Diğer Hususlar Hakkında Yönetmelik Taslağı

İÇ DENETÇİLERİN ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI İLE DİĞER HUSUSLAR HAKKINDA YÖNETMELİK TASLAĞI

BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç
Madde 1 - Bu Yönetmeliğin amacı, iç denetçilerin; kamu idareleri itibarıyla sayılarını, niteliklerini, atanmalarını, çalışma usul ve esaslarını, sertifikalarının yenilenmesi ile diğer hususları düzenlemektir.

Kapsam
Madde 2 ? Bu Yönetmelik, düzenleyici ve denetleyici kurumlar hariç olmak üzere, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin iç denetim faaliyetlerini ve iç denetçilerini kapsar.

Dayanak
Madde 3 ? Bu Yönetmelik, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 65 inci maddesi uyarınca hazırlanmıştır.

Tanımlar
Madde 4 ? Bu Yönetmelikte geçen;

a) Kurul : İç Denetim Koordinasyon Kurulunu,

b) Başkan : İç Denetim Koordinasyon Kurulu Başkanını,

c) Üst Yönetici :Bakanlıklarda müsteşarı, Milli Savunma Bakanlığında Bakanı, diğer kamu idarelerinde en üst yöneticiyi, il özel idarelerinde valiyi ve belediyelerde belediye başkanını,

d) Kanun : 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununu,

e) İç denetim birimi : Birim başkanı, başkan yardımcısı, grup başkanı ve iç denetçiler ile diğer personelden oluşan organizasyonu,

f) İç denetim birimi başkanı : Bu Yönetmeliğin 2 nci maddesinde belirtilen kamu idarelerinin iç denetim birimi yöneticisini,

g) İç kontrol : Kamu idarelerinin mali işlem ve faaliyetlerine ilişkin tüm gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerinin amacına ve mevzuatına uygun bir şekilde gerçekleştirilmesi için alınan tüm tedbirler, uygulamalar ve kamu idarelerince uygulanan mali yönetim, harcama öncesi kontrol, muhasebe hizmetleri ile harcama sonrası iç denetim faaliyetlerini,

h) İç denetim : Kamu idaresinin çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek ve rehberlik yapmak amacıyla yapılan bağımsız, nesnel güvence sağlama ve danışmanlık faaliyetini,

i) Ekonomiklik : Bir faaliyetin planlanmış sonuçlarına ya da çıktılarına ulaşmak için kullanılan kaynakların maliyetini en aza indirmeyi,

j) Etkililik : Bir faaliyetin, planlanan ve gerçekleşen etkisi arasındaki ilişkiyi, hedefe ulaşma derecesini ve yerindeliğini,

k) Verimlilik : Kullanılan kaynaklarla, bir faaliyetin sonuçlarını ya da çıktılarını maksimize etmeyi,

l) Standartlar : Uluslararası denetim standartları ile uyumlu olarak İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen ?Kamu İç Denetim Standartları?nı,

m) Etik Kurallar : Uluslararası genel kabul görmüş kurallarla uyumlu olarak İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen iç denetçilerin uyacakları ?Meslek Ahlak Kuralları?nı,

n) Denetim Rehberleri : İç denetim faaliyetine ilişkin olarak İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından çıkarılan ?Denetim Rehberlerini? ve buna uygun olarak denetim birimleri tarafından hazırlanan rehberlerini,

o) Risk : Kamu idarelerinin kuruluş amaçları ile stratejik hedeflerine ulaşmasına ve görevlerinin ifasına engel olabilecek veya beklenmeyen zararlara yol açabilecek durum ya da olayları,

p) Risk analizi : Kamu idarelerine, kaynaklarına ve varlıklarına yönelik risklerin değerlendirilmesini,

r) Risk yönetimi : Potansiyel risklerin sistematik olarak değerlendirilerek, olası zararlarının etkisini azaltıcı yönde, verilere dayalı karar vermeyi sağlayan yönetimi,

s) Nesnel güvence : İç denetim faaliyeti sonucunda, kanıtlara dayalı olarak üst yöneticiye ve ilgili taraflara sağlanan makul güvenceyi,

t) Kalite güvence ve geliştirme programı : İç denetim birimince veya İç Denetim Koordinasyon Kurulunca iç denetimin tüm yönleriyle değerlendirilerek, idarenin gelişimine katkı sağlayacak şekilde yerine getirilmesi amacıyla, iç denetim standartlarına ve etik kurallara uygunluğunu izleyen ve geliştiren programı,

u) Yönetmelik : Bu Yönetmeliği,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM
İç Denetim Faaliyeti
İç denetim faaliyetinin amacı
Madde 5 - İç denetim faaliyeti; kamu idarelerinin faaliyetlerinin amaç ve politikalara, kalkınma planına, programlara, stratejik planlara, performans programlarına ve mevzuata uygun olarak planlanmasını ve yürütülmesini; kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını; bilgilerin güvenilirliğini, bütünlüğünü ve zamanında elde edilebilirliğini sağlamayı amaçlar. Aynı zamanda, kamu idarelerinin varlıklarının güvence altına alınması, iç kontrol mekanizmalarının etkinliği ve risklerin asgariye indirilmesi için kamu idaresinin faaliyetlerini olumsuz etkileyebilecek risklerin tanımlanması, gerekli önlemlerin alınması, sürekli gözden geçirilmesi ve mümkünse sayısallaştırılması konularında, yönetime önerilerde bulunmayı da kapsar.

İç denetim, nesnel güvence sağlamanın yanında, özellikle risk yönetimi, kontrol ve yönetim süreçlerini geliştirmede idarelere yardımcı olmak üzere bağımsız ve tarafsız bir danışmanlık hizmeti sağlar. Danışmanlık hizmeti; idarenin, hedeflerini gerçekleştirmesini sağlamaya yönelik prosedür ve uygulamaların sistemli ve düzenli bir biçimde değerlendirilmesi ve geliştirilmesine yönelik önerilerde bulunulması yoluyla gerçekleştirilir.

Nesnel güvence sağlama, kurum içerisinde etkin bir iç denetim sisteminin var olduğuna, kurumun risk yönetimi, iç kontrol sistemi ve yönetsel süreçlerinin etkin bir şekilde işlediğine, üretilen bilgilerin doğruluğuna ve tamlığına, aktiflerinin korunduğuna, işlemlerin etkili, ekonomik, verimli ve ilgili mevzuata uygun bir şekilde gerçekleştirildiğine dair, kurum içine ve kurum dışına yeterli güvencenin verilmesidir.

İç denetim faaliyetinin kapsamı
Madde 6 ? Kamu idarelerinin mali işlem ve faaliyetleri iç denetim kapsamına dahildir. Kamu idarelerinin yurtdışı ve taşra dahil tüm birimleri denetim plan ve programları kapsamında sürekli ve disiplinli bir yaklaşımla Kurul tarafından belirlenen standartlara uygun olarak risk odaklı iç denetime tabi tutulur.

İç denetim alanı

Madde 7 - İç denetim;

a) Kamu idaresinin iç kontrol sisteminin yeterliliği ve etkinliğinin incelenmesi ve değerlendirilmesi,

b) Kamu idaresinin yönetim yapısı ve işlem süreçlerinin değerlendirilmesi,

c) Risk yönetimi kavramının idareye tanıtımı, uygulanması için öneriler geliştirilmesi ile risk değerlendirme ve risk yönetim yöntemlerinin uygulama ve etkinliğinin incelenmesi,

d) Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını sağlama amaçlı performans değerlendirmelerinin yapılması ve idarelere önerilerde bulunulması,

e) Mali işlemlerin mevzuata, idari esas ve usuller ile hedef ve politikalara uygunluğunun harcama sonrasında denetlenmesi,

f) Muhasebe kayıtları ile mali tabloların doğruluğu ve güvenilirliğinin incelenmesi,

g) Kamu idarelerinin ürettikleri bilgiler ile kamuoyuna açıkladığı her türlü rapor, mali istatistik ve tabloların doğruluğu, güvenilirliği ve zamanındalığının test edilmesi,

h) Elektronik bilgi sistemi ve e-Devlet hizmetlerinin yönetim ve sistem güvenilirliğinin gözden geçirilmesi,

alanlarını içerir.

İç denetim türleri

Madde 8 - Kamu idarelerinde yapılacak iç denetim;

a) Uygunluk denetimi,

b) Performans denetimi,

c) Mali denetim,

d) Bilgi teknolojisi denetimi,

e) Sistem süreç denetimi,

türlerini kapsar.

Uygunluk denetimi: Kamu idarelerinin eylem ve işlemlerinin ilgili kanun, tüzük, yönetmelik ve diğer mevzuata uygunluğunun incelenmesidir.

Performans denetimi: Yönetimin bütün kademelerinde gerçekleştirilen faaliyet ve programların planlanması, uygulanması ve kontrolü aşamalarında ekonomikliğin, verimliliğin ve etkinliğin değerlendirilmesidir.

Mali denetim: Gelir, gider, varlık ve yükümlülüklere ilişkin hesap ve işlemlerin doğruluğunun, mali tabloların tasdikinin ve mali sistemlerin güvenilirliğinin değerlendirilmesidir.

Bilgi teknolojisi denetimi: Denetlenen birimin elektronik bilgi sistemlerinin sürekliliğinin ve güvenilirliğinin değerlendirilmesidir.

Sistem süreç denetimi: Denetlenen birimin yönetim ve kontrol sistemlerinin eksikliklerinin tespit edilmesi, kalite ve uygunluğunun araştırılması, kamu idaresinin organizasyon yapısına katkı sağlayıcı bir yaklaşımla analiz edilmesi, kaynakların ve uygulanan yöntemlerin yeterliliğinin değerlendirilmesidir.

İç denetim, yukarıda belirtilen denetim türlerinden bir veya birkaçını kapsayacak şekilde yapılabilir. Ayrıca, bir faaliyet veya konu tüm birimlerde denetim kapsamına alınabilir.

Risk odaklı denetim

Madde 9 ? İç denetim faaliyetlerinin risk odaklı olarak ifa edilmesi esastır. Kamu idarelerinin maruz kalabileceği risklerin tespit edilerek sürekli ölçülmesi ve değerlendirilmesi suretiyle, risk odaklı iç denetim planı ve programı hazırlanır. İç denetim bu plan ve programa uygun olarak yapılır. Önemli risk alanlarının program onaylandıktan sonra tespit edilmesi veya Kurulun bildirmesi halinde program dışı özel iç denetim yapılabilir.

Kamu idarelerinin en riskli alanlarından başlanılmak ve iç denetim imkanları dikkate alınmak suretiyle iç denetim türlerinden bir veya birkaçı birlikte programa alınır.

Yapılan risk değerlendirmeleri sonucunda idare için yüksek risk alanları belirlenir. İç denetim birimi başkanı, üst yöneticinin sorun gördüğü alan ve konular açısından önerilerini de dikkate alarak, idarenin risklerinden kabul edilemeyecek olanları denetim programına alır ve üst yöneticiye onaylatır. Bu onay, iç denetçilerin denetim programını risk odaklı hazırlamasında hangi risklerin yüksek, hangilerinin düşük olduğuna karar vermesine ve programa almasına müdahale anlamına gelmez.

Kamu idarelerinin risk değerlendirmelerine ilişkin Risk Odaklı Denetim Rehberi, Kurul tarafından hazırlanır, geliştirilir ve güncellenir.

Kamu iç denetim standartları ve meslek ahlak kuralları

Madde 10 - İç denetçiler, Kurul tarafından belirlenen standartlara ve meslek ahlak kurallarına uymakla yükümlüdürler. Bu standart ve kurallar, uluslararası genel kabul görmüş standart ve kurallar dikkate alınarak geliştirilir ve uyumlaştırılır. Standartlar ve meslek ahlak kurallarının uygulanması bakımından Kurulun düzenlemelerinde yeterince açıklık bulunmayan hallerde, iç denetçiler, İç Denetçiler Enstitüsü (Institute of Internal Auditors, IIA) tarafından yayımlananlar ile diğer uluslararası denetim standartlarına ve meslek ahlak kurallarına uyarlar.

İç denetim rehberleri

Madde 11 - Kurul, iç denetçilerin iç denetim faaliyetlerinde esas alacakları denetim rehberlerinin hazırlanmasına ilişkin esas ve usulleri belirleyen denetim rehberlerini hazırlar, geliştirir ve güncelleştirir.

İç denetim birimleri, iç denetçilerin görev alanlarına giren birimler ve konular itibarıyla Kurulun belirlediği esas ve usullere uygun denetim rehberlerini hazırlar ve bir örneğini Kurula verirler. Kalite güvence ve geliştirme programı açısından iç denetim birimi başkanı, bu denetim rehberlerinin iç denetim faaliyetlerinin planlanması, programlanması, gerçekleştirilmesi ve yönetilmesi açılarından etkin ve yeterli olup olmadığını yılda bir defa inceler ve Kurula görüş bildirir.

Hazırlanan denetim rehberleri iç denetçilere yol göstermekle birlikte, iç denetçilerin denetim yeteneklerini sınırlamaz ve iç denetim uygulamalarının geliştirilmesine ve yenilikler önerilmesine engel teşkil etmez.

İç denetimin iç kontrolle ilişkisi

Madde 12 - İç denetim, iç kontrolün bir unsuru olmakla birlikte, iç kontrol alanları ile sınırlı değildir. İç denetim, iç kontrol sisteminin işleyişi ve aksaklıklarıyla ilgili olarak yönetime bilgiler sağlar, değerlendirmeler yapar ve önerilerde bulunur. Ancak kamu idaresinde etkin bir iç kontrolün kurulması ve sürdürülmesinden üst yönetici sorumludur.

Üst yöneticinin sorumluluğu

Madde 13 ? Üst yönetici, iç denetim faaliyetlerinin yerine getirilmesinde:

a) İç denetçilerin görevlerini bağımsız bir şekilde yerine getirmeleri için gereken tüm önlemleri alır.

b) İdarenin idari ve mali işlemlerini olumsuz etkileyebilecek risklerin belirlenmesinde gerekli imkanı sağlar.

c) İç denetim kapsamına giren konularda, iç denetçilere gerekli bilgi ve belgelerin sağlanması amacıyla, birimler arasında etkili iletişim kurulmasını sağlar.

d) İç denetçi raporlarında düzeltilmesi ve iyileştirilmesi önerilen konuları değerlendirir ve gerekli önlemleri alır.

e) İç kontrol sürecinden elde ettiği bilgilerle, iç denetimden elde edilen bilgileri karşılaştırır ve kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanımına ilişkin tedbirleri belirlemek için gerekirse iç denetçilerle görüşerek değerlendirir.

İKİNCİ KISIM
İç Denetim Biriminin Kuruluşu, Yetki ve Sorumlulukları

Teşkilat

Madde 14 - İç denetim birimleri, kamu idarelerinin kuruluş kanunlarında yer alan hükümlere göre kurulur. Kuruluş kanunlarında hüküm bulunmadığı hallerde, idarenin ihtiyacı dikkate alınarak iç denetçiler arasından; başkan, başkan yardımcısı ve grup başkanı görevlendirilmek suretiyle iç denetim birimi oluşturulabilir.

İç denetim birimleri bu Yönetmeliği dikkate alarak, kendi çalışma yönetmeliklerini, hazırlarlar. Çalışma yönetmeliklerinde, standartlara uygun olarak iç denetim biriminin amaç, yetki ve sorumluluğu belirlenir. Yönetmeliklerde plan ve program harici iç denetçilere yaptırılacak danışmanlık ve benzeri görevlerin nitelik ve süreleri standartlara uygun olarak açıkça belirtilir.

Kamu idarelerinin iç denetim yönetmelikleri iç denetim faaliyetlerinin planlanması, programlanması, gerçekleştirilmesi ve yönetilmesi açılarından yılda en az bir defa gözden geçirilir. Yönetmelik ve değişiklikleri üst yönetici tarafından onaylanır.

Bağlı olduğu makam

Madde 15- İç denetim birimi, Başbakanlık ve bakanlıklarda müsteşara, Milli Savunma Bakanlığında Bakana, il özel idarelerinde valiye, belediyelerde belediye başkanına, diğer kamu idarelerinde en üst yöneticiye doğrudan bağlıdır. İç denetçiler bağlı oldukları üst yöneticiye karşı sorumlu olarak görev yapar ve raporlarını doğrudan üst yöneticiye sunarlar.

İç denetim biriminin görevleri

Madde 16- İç denetim birimi;

a) İç denetim faaliyetinin, planlanması, programlanması ve gerçekleştirilmesi,

b) Kamu idaresinin amaç ve hedeflerine ulaşabilmesi için üst yöneticinin bilgilendirilmesi,

c) Denetim raporlarının, raporlama standartları ile belirlenen usul ve esaslara uygunluğunun kontrol edilmesi ve raporların bir örneğinin saklanması,

d) Üst yöneticiye sunulan iç denetim raporlarında yer alan önerilere ilişkin olarak ilgili birimin yaptığı işlemler konusunda ilgili iç denetçinin bilgilendirilmesi

e) İç denetçilerin görevlerini yaparken bağımsızlık veya tarafsızlığının tehlikeye girdiği durumlarda, üst yöneticinin bilgilendirilmesi,

f) Üst yönetici ile iç denetçi arasında görüş ayrılığı olduğunda Kurulun bilgilendirilmesi,

g) İç denetim faaliyeti ve iç denetçiler ile ilgili diğer idari işlemlerin yapılması,

görevlerini yerine getirir.

İç denetim birimi başkanının görevlendirilmesi

Madde 17- İç denetim birimi başkanı, iç denetçiler arasından, iç denetim birimini yönetmek amacıyla üst yönetici tarafından görevlendirilir. Üst yönetici, iç denetim birimi başkanının görevlendirilmesini Kurula bildirir.

İç denetim birimi başkanının görev ve yetkileri

Madde 18- İç denetim birimi başkanı;

a) İç denetim birimini mevzuata, standartlara ve rehberlere uygun olarak yönetmek,

b) İç denetim biriminin hukuki düzenlemelerini ve işlem prosedürlerini Kurulun düzenlemelerine ve önerilerine uyumlu olarak hazırlamak,

c) İç denetim plan ve programlarının hazırlanmasında belirleyici olacak risk değerlendirmesinin yapılmasını sağlamak,

d) Risk değerlendirmelerine, kurumun stratejik planına, iç denetim planlarına uygun olarak üst yöneticinin önerilerini de dikkate alarak, iç denetim programlarını hazırlamak ve üst yöneticinin onayına sunmak,

e) İç denetim faaliyetinin kalitesini izlemek ve bu amaçla kalite kontrol ve gelişim programı oluşturmak, iç denetçilerin görevlerindeki performanslarını takip etmek,

f) İç denetim plan ve programlarının uygulanmasında iç denetim kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli şekilde kullanılmasını sağlamak,

g) İç denetim faaliyeti sırasında iç denetçinin bilgi, beceri ve yeterliliğinin eksik kalması durumunda, bu konuda uzmanlaşmış diğer bir iç denetçiden veya konunun uzmanından görüş veya yardım alınmasını sağlamak,

h) İç denetçinin suç teşkil edebilecek faaliyetlere ilişkin tespitlerini üst yöneticiye bildirmek,

i) Üst yöneticiyi iç denetim çalışmaları, iç denetçinin görevini bağımsız bir şekilde yerine getirmesini engelleyen durumlar ve hazırlanan raporlar konusunda sürekli bilgilendirmek ve iç denetim biriminin önerilerinin yönetim kademelerinde tartışılmasını talep etmek,

j) İç denetim biriminin çalışmalarına ilişkin yıllık faaliyet raporunu, kamu idaresinin genel değerlendirmesini de kapsayacak şekilde hazırlayarak üst yöneticiye sunmak,

k) Kurul kararlarının uygulanmasında ortaya çıkan sorunları Kurulun bilgisine sunmak, görev ve yetkilerine sahiptir.

l) Biriminin idari görevlerinin yürütülmesini sağlamak,

m) Birim personelinin, meslek içi eğitim programına uygun bir şekilde, bilgi ve becerilerini düzenli olarak arttırmalarını sağlamak,

n) Birim personelinin ihtiyacı olan mesleki materyaller ile araç, gereç ve malzemeleri temin etmek,

o) Üst yönetici ve gerektiğinde Kurul ile doğrudan iletişim kurmak,

İç denetim birimi başkanı, doğrudan denetim yaparak düzenlediği raporların bir örneğini ivedilikle Kurula gönderir.

İç denetim birimi başkan yardımcısı

Madde 19 - İç denetim birimlerinde, iş yoğunluğu nedeniyle, üst yöneticinin onayı ile görev ve yetki alanları belirtilmek suretiyle, yeterli sayıda başkan yardımcısı görevlendirilebilir,

Başkan yardımcıları, denetim faaliyetinin programlandığı şekilde yürütülüp yürütülmediğini ve her bir denetim faaliyetinin hedefine ulaşıp ulaşmadığını izlerler.

Grup başkanlıkları

Madde 20- İç denetim faaliyetlerinin taşra düzeyinde yoğun olarak ifa edilmesi gereken durumlarda, iş yoğunluğu ve bölgenin coğrafi durumu dikkate alınarak iç denetim birimi başkanlığına bağlı, grup başkanlıkları oluşturulabilir.

Grup başkanının görev, yetki ve sorumlulukları iç denetim birim yönetmeliklerinde açık olarak belirtilir. Grup başkanı, denetim faaliyetinin programlandığı şekilde yürütülüp yürütülmediğini ve her bir denetimin hedefine ulaşıp ulaşmadığını izler.

İdari personel

Madde 21 - İç denetim birimi başkanlığında ve grup başkanlıklarında iç denetim faaliyetlerinin gerektirdiği nitelik ve sayıda personel çalıştırılır.

İdari görevlerin mahiyeti ve kapsamı ile personelin görev, yetki ve sorumlulukları iç denetim birim yönetmeliklerinde açık olarak belirtilir.

ÜÇÜNCÜ KISIM

İç Denetçilerin Çalışma Esas ve Usulleri

BİRİNCİ BÖLÜM

İç Denetçilerin Görev, Yetki ve Sorumlulukları ile Kamu İdareleri İtibariyle Sayıları

İç denetçilerin görevlendirilmesi

Madde 22 - Program kapsamındaki iç denetim görevlendirmeleri ve program dışı denetim görevlendirmeleri üst yöneticinin onayı alınarak iç denetim birimi başkanlığı tarafından yapılır.

İç Denetçinin Görevleri
Madde 23- İç denetçi, aşağıda belirtilen görevleri yerine getirir:
a) Nesnel risk analizlerine dayanarak kamu idarelerinin yönetim ve kontrol yapılarını değerlendirmek.

b) Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılması bakımından incelemeler yapmak ve önerilerde bulunmak.

c) Harcama sonrasında yasal uygunluk denetimi yapmak.

d) İdarenin harcamalarının, malî işlemlere ilişkin karar ve tasarruflarının, amaç ve politikalara, kalkınma planına, programlara, stratejik planlara ve performans programlarına uygunluğunu izlemek ve değerlendirmek.

e) Malî yönetim ve kontrol süreçlerinin sistem denetimini yapmak ve bu konularda önerilerde bulunmak.

f) Denetim sonuçları çerçevesinde iyileştirmelere yönelik önerilerde bulunmak.

g) Denetim sırasında veya denetim sonuçlarına göre soruşturma açılmasını gerektirecek bir duruma rastlanıldığında, ilgili idarenin en üst amirine bildirmek.

h) Kamu idaresinde üretilen her türlü bilginin doğruluğunun denetlemek,

i) Görevlendirilmeleri halinde ön inceleme veya disiplin soruşturması yapmak.

j) İç denetim alanına giren ihbar ve şikayetleri üst yöneticinin isteği üzerine incelemek.

k) Üst yönetici tarafından gerekli görülen hallerde performans göstergelerini belirlemede yardımcı olmak, belirlenen performans göstergelerinin uygulanabilirliğini değerlendirmek.

İç denetçinin yetkileri
Madde 24 - İç denetçi görevi ile ilgili olarak aşağıdaki yetkilere sahiptir:

a)Denetim konusu ile ilgili elektronik ortamdakiler dahil her türlü bilgi, belge ve dokümanlar ile nakit, kıymetli evrak ve diğer varlıkların ibrazını ve gösterilmesini talep etmek ve incelemek.

b)Denetlenen birim çalışanlarından, iç denetim faaliyetlerinin gereği olarak yardım almak, yazılı ve sözlü bilgi istemek.

c) Denetim faaliyetinin gerektirdiği araç, gereç ve diğer imkanlardan yararlanmak.

d)İç denetim faaliyetlerini yerine getirmesini engelleyici tutum, davranış ve hareketleri üst yöneticinin de bilgisine intikal ettirilmek üzere iç denetim birimi başkanlığına bildirmek.

İç denetçilerin sorumlulukları
Madde 25 - İç denetçi, görevlerini yerine getirirken aşağıdaki hususlara riayet eder:

a) Kurulun belirlediği mevzuata, standartlara ve etik kurallara uygun hareket etmek.

b) Mesleki bilgi ve becerilerini sürekli olarak geliştirmek.

c) İç denetim faaliyetlerinde yetki ve ehliyetini aşan durumlarda iç denetim birimi başkanlığını haberdar etmek.

d) Verilen görevin tarafsız ve bağımsız olarak yapılmasına engel olan durumların bulunması veya görevin hukuka uygunluğundan şüphe duyması halinde, durumu iç denetim birimi başkanlığına bildirmek.

e)Denetim raporlarında kanıtlara dayanmak suretiyle objektif değerlendirmelerde bulunmak.

f) Denetim esnasında elde ettiği bilgilerin gizliliğini korumak.

İç denetçilerin kamu idareleri itibarıyla sayıları

Madde 26 - Kamu idarelerinin ihtiyacı olan iç denetçi sayıları, teşkilat kanunları uyarınca yerine getirmek zorunda oldukları görevleri, kullandığı kaynaklar, merkez ve taşra teşkilatının özelliği, toplam personel sayıları ve bu birimlerde yaptırılacak denetim türleri dikkate alınmak suretiyle, denetimin maliyeti de göz önünde bulundurularak belirlenir.

Bu belirlemede, ilgili kamu idaresinde denetim yapan diğer denetim elemanlarının mevcudiyeti, sayısı ve faaliyet alanları dikkate alınır.

İdarelerin merkez teşkilatının mevcut personel sayısının binde beşini geçmemek üzere iç denetçi atanabilir.

Taşra teşkilatı olan kamu idarelerinin yapısı, işlem türleri ve yoğunluğu, denetimin tür ve kapsamı ile bir iç denetçinin idareler itibariyle ihtiyaç duyacağı denetim süresi dikkate alınmak suretiyle, iç denetçi sayısı artırılabilir. Ancak bu artış hiçbir şekilde kamu idaresinin toplam taşra personel sayısının binde ikisini geçemez.

Kamu idareleri yukarıda belirlenen sınırları aşmamak üzere ihtiyaç duyduğu iç denetçi sayılarındaki artışları Kurula bildirir.

İKİNCİ BÖLÜM

İç Denetçi Adaylarının Nitelikleri, Atama, Yükselme ve Görevlerinin Sona Ermesi

İç denetçinin nitelikleri

Madde 27 - İç denetçi olarak atanacakların, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde belirtilenlerin yanı sıra aşağıdaki şartları taşıması gerekir:

a) En az dört yıl süreli eğitim veren Siyasal Bilgiler, İktisadi ve İdari Bilimler, İktisat, İşletme ve Hukuk Fakülteleri ile bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen yurtdışındaki fakülte veya yüksekokullardan birini bitirmek ya da bu alanlarda yüksek lisans veya doktora eğitimi almış olmak.

b) Kamu idarelerinde denetim elemanı olarak en az beş yıl veya kamu idarelerine yarışma sınavı ile alınıp yeterlilik sınavını veren uzman ve benzeri unvanlar ile yönetici olarak Müdür ve üzeri unvanlarda en az sekiz yıl çalışmış olmak. Bu sürelere yardımcılıklarda geçen süre dahildir.

c) Mesleğin gerektirdiği bilgi, ehliyet ve temsil yeteneğine sahip olmak.

d) İç denetim etik kurallarına uygun bir özgeçmişe sahip olmak.

e) İngilizce, Almanca veya Fransızca dillerinden birisinden son beş yıl içinde yapılan Kamu Personeli Yabancı Dil Tespit Sınavından (KPDS) en az altmış (60) puan almak.

f) Kurulca ÖSYM'ye yaptırılacak iç denetçi adayı belirleme sınavını geçmek.

İç denetçi adaylarının eğitimi

Madde 28 - Kurul koordinatörlüğünde Maliye Bakanlığınca yapılacak iç denetim eğitimi, Kanunun 65 inci maddesinde belirtilen iç denetçi adaylarının eğitimi ile ilgili çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

İç denetçi sertifika sınavı

Madde 29 - Maliye Bakanlığınca verilecek iç denetçi adayı eğitim programı sonucunda yapılacak yazılı sınavda başarılı olanlara iç denetçi sertifikası verilir. Sertifikalı iç denetçiler göreve atandıktan sonra uluslararası iç denetim sertifika sınavlarına girmeye teşvik edilir.

İç denetçiliğe atanma

Madde 30 - Kamu idarelerinin iç denetçileri, üst yöneticiler tarafından, sertifikalı adaylar arasından atanır.

İç denetçilikte yükselme

Madde 31 - İç denetçi sertifikası, kıdem sırası ve kadro şartları yanında mesleki bilgi birikimi, yeterliliği ve temsil yeteneği dikkate alınarak iç denetim birimi başkanlığının teklifi ve üst yöneticinin onayıyla derecelendirilir. İç denetim birimi başkanlığının görüşüne esas olacak değerlendirmeler; iç denetçilerin; geçmişteki çalışmaları, sicil raporları, disiplin durumu ve hizmet içi eğitim etkinliklerine katılımı ve başarısı dikkate alınarak ve Kurulun belirlemelerine uygun olarak yapılır.

Ancak, iç denetim mesleğinde 6 yıl geçmedikçe sertifika derecelendirmesi yapılamaz. Kıdem sırası ve kadro şartlarının oluşmasına rağmen birim başkanlığının olumsuz görüşünün olması halinde buna ilişkin gerekçeler ilgili iç denetçiye ve Kurula yazılı olarak bildirilir.

Kıdeme uygun görevlendirme

Madde 32 - İç denetim faaliyetleri, iç denetim birimi başkanlığı tarafından, kamu idaresinin birim ve konuları itibariyle sınıflandırılır. İç denetçilerin üç yılda bir denetim alanının değişimi esastır. İç denetçinin çalışması süresince edindiği tecrübe ve kıdemine göre hangi denetim alanlarında görevlendirileceği iç denetim birimi yönetmeliklerinde belirlenir.

İç denetçiliğin sona ermesi

Madde 33 - İç denetçilik görevi;

a) İç denetçinin kendi isteği ile ayrılması,

b) Başka bir göreve atanması veya seçilmesi,

c) İç denetçilik mesleği ile bağdaşmayan hareketlerde bulunduğunun rapora bağlanması ve bu raporun Kurul tarafından onaylanması sonucu sertifikasının iptal edilmesi,

d) Sertifikasının yenilenmemesi,

durumlarında sona erer.

Bu maddenin (c) ve (d) bentlerinde belirtilen hallerde ilgililerin taleplerine bakılmaksızın önceki kurumlarında kariyerlerine veya mesleklerine uygun kadrolara tekrar atanırlar ve bir daha iç denetçi olamazlar. Uygun kadroların neler olduğu Kurul tarafından belirlenir.

DÖRDÜNCÜ KISIM

İç Denetçilerin Bağımsızlık, Tarafsızlık, Mesleki Yeterlilik ve Eğitimleri

BİRİNCİ BÖLÜM

İç Denetçilerin Bağımsızlığı, Tarafsızlığı ve Güvencesi

İç denetçilerin bağımsızlığı

Madde 34 - İç denetçiler, iç denetim faaliyetine ilişkin görevlerini yerine getirirken bağımsız olarak hareket ederler.

İç denetçilere Yönetmelikte belirtilen görevler dışında hiçbir görev verilemez ve yaptırılamaz.

İç denetçiler, daha önceden görev yaptıkları idari birimlerde bir yıl geçmeden iç denetim yapamazlar.

İç denetçilerin tarafsızlığı

Madde 35 - İç denetçiler, görevlerini yerine getirirken tarafsız davranırlar.

İç denetçiler, denetim faaliyetlerinde gerçeği arar ve nesnel bir biçimde hareket ederler. Çalışmalarında; denetimin kalitesinden ödün vermez, başkalarının düşünce ve telkinlerinden etkilenmeden elde ettiği bilgi ve bulgulara uygun kanaat oluşturur.

İç denetim birimi başkanı, iç denetçilerin görevlendirilmesinde, muhtemel ya da mevcut çıkar çatışmalarını dikkate alır.

İç denetçiler, faaliyetlerini sürdürürken bağımsızlık ve tarafsızlıklarını zedeleyebilecek bir durumla karşılaşmaları halinde derhal üst yöneticiye ve iç denetim birimine yazılı olarak başvururlar. Üst yönetici, bu durumun ortadan kaldırılması için gerekli önlemleri alır.

İç denetçi olarak atanacak kişilerin, atanması sırasında üst yönetici veya iç denetim birimi başkanı ile üçüncü dereceye kadar akrabalık ilişkisi bulunmamalıdır.

İç denetçinin güvencesi

Madde 36 - Kamu iç denetim standartlarına aykırı uygulamaların giderilmesinin iç denetim birimi başkanlığınca yazılı olarak istenilmesi hariç, hiç bir kişi, makam veya merci denetim yetkisinin kullanılmasında iç denetçilere telkin ve tavsiyede bulunamaz; belirli bir kanaatin açıklanması ya da değiştirilmesini isteyemez.

İKİNCİ BÖLÜM

İç Denetçinin Sertifikasının Yenilenmesi, Mesleki Yeterliliği ve Eğitimi

Sertifikanın yenilenmesi
Madde 37 - İç denetçi sertifikası, üç yıl geçerli olup bu süre içerisinde iç denetçinin, iç denetim faaliyeti sırasında yüz puan toplaması veya sertifika sınavında yeniden başarılı olması halinde yenilenir. Sertifika sınavına girebilmek için tekrar sertifika eğitimi alınması gerekli değildir. Sertifika sınavına girerken iç denetçiliğe girişte aranan yaş ve yabancı dil şartları aranmaz.
İç denetçilerin uluslararası geçerliliği olan CIA (Certified Internal Auditor), CISA (Certified Information System Auditor), CCSA (Certified Control Self Assesment) ve CGAP (Certified Government Auditing Professional) sertifikaları almaları halinde sertifikaları sınava ve topladığı puana bakılmaksızın bir defa yenilenir. Bu amaçla her iç denetçi için bir defaya mahsus olmak üzere, sertifika sınavı katılım ücreti idaresi tarafından ödenebilir.

Mesleki yeterlilik

Madde 38 - İç denetçiler görevlerinin gerektirdiği mesleki yeterlilik ve donanıma sahip olmalı ve geliştirip korumalıdır. İç denetim faaliyetleri mesleki yeterlilik ve özenle yürütülür. Mesleki yeterlilik; görevin gerektirdiği bilgi, beceri ve tecrübeye sahip olma, denetim konuları ile ilgili sağlıklı veri ve kanıt toplayarak inceleyip değerlendirme ile sözlü ve yazılı aktarabilme yeteneğini ifade eder.

İç denetçiler bilgi teknolojisi riskleri, kontrolleri ve mevcut bilgisayar destekli denetim teknikleri ile ilgili bilgiye sahip olmalıdır.

Üst yönetici, iç denetçilerin mesleki yeterliliğinin geliştirilmesi, yeniliklerin izlenmesi ve çalışma motivasyonu için gerekli tedbirleri alır. Üst yönetici bu sorumluluğunu iç denetim birimi başkanı vasıtasıyla yerine getirir.

Mesleki yeterliliğin göstergeleri

Madde 39 - İç denetçilerin göreve başladıkları tarihten itibaren, her üç yıllık faaliyetlerinde aşağıda belirtilen alan ve ağırlıklara göre en az yüz puanı toplamaları halinde sertifikaları, sınav şartı aranmaksızın yenilenir.

İç denetçiler;

a) Katıldığı meslek içi eğitimlerden otuz puana kadar,

b) Yazdığı rapor ve çalışmalardan elli puana kadar,

c) Yayınlanmış makale ve kitaplardan otuz puana kadar,

d) Alanıyla ilgili lisansüstü eğitimden yirmi puana kadar,

e) Aldığı sicil notu, başarı ve takdirnamelerden otuz puana kadar,

f) Eğitici olarak katıldığı çalışmalardan yirmi puana kadar,

puan toplayabilirler.

Kurul sertifika yenilenmesine ilişkin hususları yayımlayacağı bir tebliğ ile düzenler.

Mesleki yeterliliğinin korunması

Madde 40 - İç denetim birimi başkanlıkları, iç denetçilerin mesleki yeterliliğinin korunması ve motivasyonunun sağlanması için gerekli tedbirleri alır. Bu kapsamda üç yıl içerisinde asgari yüz saat meslek içi eğitim sağlamaları zorunludur. Bu sürenin otuz saati Kurulun koordinatörlüğünde Maliye Bakanlığınca verilebilir. Kalan yetmiş saatlik süre, Kurulun eğitim konusundaki düzenlemelerine riayet edilerek, ilgili kamu idarelerinin ihtiyaçlarına göre iç denetim birimi başkanlıklarınca programlanır.

Mesleki yeterliliği sürdürme sorumluluğu

Madde 41 - İç denetçiler;

a) İç denetim yöntemlerini ve tekniklerini bilmek ve uygulamak,

b) Muhasebe ilkeleri ve standartları ile yönetim muhasebesi ve mali yönetim bilgisine sahip olmak,

c) Görev alanıyla ilgili mevzuatı bilmek ve bu bilgisini uygulamaya geçirmek,

d) Kamu idarelerinin hedeflerindeki önemli sapmaları ve sonuçlarını değerlendirecek düzeyde bilgi birikimine sahip olmak,

e) Çevresiyle iletişim kurma yeteneğine sahip olmak,

f) İç denetim faaliyetinin amacını, tespitlere ilişkin değerlendirmelerini, denetim sonuçlarını ve önerilerini anlaşılır biçimde yazılı ve sözlü ifade edebilmek,

g) İç denetim faaliyeti sırasında edinilen bilgi, belge ve bulguların analizi sonucu ortaya çıkan emarelerden, detaylı inceleme veya soruşturmayı gerektirecek hususları ayırt edecek yeterliliğe sahip olmak,

h) Yönetim ve iç kontrol sistemini geliştirecek ve çözüm üretecek bilgiye sahip olmak,

i) Performans denetimi ve performans göstergelerinin değerlendirilmesi konularında yeterli bilgiye sahip olmak,

j) Risk yönetimi, değerlendirmesi ve analizi konularında bilgi sahibi olmak,

k) Verileri, elde edilen sonuçları analiz edebilecek istatistiki yöntemleri kullanabilecek bilgiye sahip olmak,

l) Kamu idarelerinin otomasyon sisteminin işleyişi hakkında bilgi sahibi olmak,

amacıyla kendilerini yetiştirmek ve geliştirmekle sorumludurlar.

İç denetim birimi başkanı, iç denetçilerin görevlerini ifa ederken ihtiyaç duyacakları özel ihtisas alanlarına ilişkin gerekli bilgi, beceri ya da deneyim sahibi danışman veya uzmanlardan yardım alınmasını sağlar.

Mesleki özen

Madde 42 - İç denetçiler görevlerini ifa ederken, sağduyulu ve yetkin bir iç denetçiden beklenen dikkat ve özeni gösterir. Mesleki özenden kastedilen mutlak hatasız denetim değildir.

Meslek içi eğitim

Madde 43 - İç denetim birimleri, gerektiğinde mesleki kuruluşlar, üniversiteler ve bilimsel alanda etkinlikte bulunan diğer kurum ve kuruluşlarla işbirliği de yapmak suretiyle, yılda en az bir kez kurs, seminer ve benzeri etkinliklerde bulunurlar. Meslek içi eğitim etkinliklerine iç denetim plan ve programında yer verilir.

Her bir meslek içi eğitim etkinliği için bir program yapılarak etkinlik tarihinden en az bir ay önce iç denetçilere duyurulur.

Ayrıca ilgili idareler, iç denetçi olarak göreve başlayanlara, bir haftadan az olmamak üzere intibak eğitimi verir.

Kurul, Uluslararası iç denetim sertifikalarına hazırlık kursları düzenleyebilir.

Bilgi teknolojisi denetim eğitimi
Madde 44 ? Kamu idarelerinde görev alan iç denetçilerden ihtiyaca göre oluşturulacak bir gruba, Kurulun koordinatörlüğünde yazılım, donanım ve bilgi teknolojilerinin yeterliliği, verimli bir şekilde kullanılıp kullanılmadığı, izinsiz erişimlere karşı güvenliği, bilgi ve kayıtlara erişimlerin kontrol altında tutulmasının bir sistem dahilinde dönemsel olarak denetlenmesi amacıyla Maliye Bakanlığınca ayrı bir eğitim verilir.

Bu grupların oluşturulması ve eğitimine ilişkin usul ve esaslar Kurulca belirlenir.

Yurtdışı eğitimi
Madde 45 ? İç denetçilerin yurtdışında lisansüstü ve staj amaçlı eğitimlerine ilişkin usul ve esaslar Kurul tarafından bir tebliğ ile düzenlenir.

Akademik çalışma
Madde 46 - İç denetçiler mesleki ve bilimsel gelişmeleri takip etmek ve kendilerini yenilemek için lisansüstü eğitim çalışmalarına katılabilirler.

BEŞİNCİ KISIM

Risk Odaklı İç Denetimin Planlanması, Yürütülmesi, Raporlanması ve İzlenmesi

BİRİNCİ BÖLÜM

İç Denetimin Planlanması

İç denetim planı

Madde 47 - İç denetim planı; iç denetim faaliyetinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini sağlamak ve performansını güçlendirmek amacıyla denetimin kapsamını, denetlenecek tüm alan ve konular ile ihtiyaç duyulan işgücü ve diğer kaynakları içerecek şekilde, birim yöneticileriyle görüşülerek üç yıllık bir dönem için hazırlanır. Bu plan, her yıl risk değerlendirmesi sonuçlarına göre revize edilir.

İç denetim programı

Madde 48 ? Yöneticiler ve gerektiğinde idare çalışanlarıyla görüşülerek, en riskli alan ve konulara öncelik verilmek ve denetim maliyeti de dikkate alınmak suretiyle iç denetim planıyla uyumlu iç denetim programı hazırlanır. Bir yıllık dönemi geçmemek üzere hazırlanacak iç denetim programlarında, birimlerde denetlenecek alan ve konular, iç denetçilerin isimleri ve denetimi izleme sorumluları da belirtilerek, zaman çizelgesine bağlanır. Hazırlanan iç denetim programı üst yönetici tarafından onaylanır.

Kurul, iç denetim birimlerinin plan ve program hazırlama usul ve esasları ile bunlarda yer alacak hususları yayımlayacağı tebliğ ile düzenler.

İKİNCİ BÖLÜM

İç Denetimin Yürütülmesi

Çalışmanın planlanması

Madde 49 ? İç denetçi, programda belirtilen görev yerinde, denetime başlamadan birim yöneticisi ve ilgili personel ile denetimin amacı, kapsamı, süresi, denetim sırasında kullanılacak yöntemler, tahmini denetim süresi, denetime yardımcı olabilecek birimler ve personel, denetim sırasında çalışanlarından beklentiler, idarenin denetimden beklentileri, denetim sonuçlarının raporlanma süreci konularında görüşme yapar.

İç denetçi, bu görüşme sonuçlarına göre yazılı olarak çalışma planını hazırlar ve denetim sorumlusu; kıdemli iç denetçi, grup başkanı, başkan yardımcısından birisi, bunlar yoksa birimi başkanının bilgisine sunar.

Uygunluk görüşü alındıktan sonra denetime başlanır ve denetimler bu çalışma planına göre yürütülür. Çalışma planı değişiklik istekleri yazılı olarak denetim sorumlusu veya iç denetim birimi başkanına sunulur ve uygun görüş istenir.

Denetimin yürütülmesi

Madde 50 ? İç denetçi, denetim rehberlerinden yararlanarak iç denetim faaliyetini yürütür. İç denetçi, çalışma planlarında ve programda belirlenen denetim hedeflerine ulaşmak için, yeterli, güvenilir ve konuyla ilgili gerekli bilgilerin neler olduğunu belirlemek, toplamak, analiz etmek, değerlendirmek ve kayıt altına almakla yükümlüdür. İç denetçi, bu bilgileri uygun yöntemlerle tarafsız bir şekilde değerlendirerek raporunda görüş oluşturur.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Risk Odaklı İç Denetim Faaliyeti

Risk odaklı denetim süreci

Madde 51 - Kurul, risk odaklı iç denetim faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanılacak risk değerlendirme yöntemleri ile risk değerlendirmesine ilişkin usul ve esasları uluslararası uygulamaları da dikkate alarak belirler.

Risklerin değerlendirilmesi

Madde 52 - İdarelerinin tüm faaliyetleri Kurulun düzenlemelerine uygun olarak iç denetim birimlerince kapsamlı bir risk analizine tabi tutulur. Bu analiz sonuçları değerlendirilerek, kamu idarelerinin hizmetlerini etkileyebilecek riskler, risklilik oranı ve önemine göre ağırlıklandırılarak sıralanır.

Bu değerlendirme sonuçlarına göre en yüksek risk içeren alan ve konulardan başlanılarak iç denetim planı ve uygulamaya ilişkin programlar hazırlanır. Denetim programlarının hazırlanmasında, üst yöneticinin beklentileri, riskli gördüğü ve öncelik verilmesini istediği hususlar öğrenildikten sonra, iç denetçilerin sayısı, çalışma zamanı ve imkanları dikkate alınarak, en riskli alan ve konulara öncelik verilerek azami verim hedeflenir.

Yeni birim ve faaliyetler, yeniden yapılandırma projeleri, organizasyon ve insan kaynaklarındaki önemli değişiklikler yüksek risk içerdiğinden, denetim programına öncelikle alınır.

Yönetimce sağlanan bilgiler ve denetimlerin sonuçlarına göre, yıl sonlarında denetlenen birimlerde yapılacak toplantılarla yeniden risk değerlendirmesi yapılır.

Risk değerlendirmede iç denetçinin sorumluluğu

Madde 53 - İç denetçi kamu idaresinin hedef, faaliyet ve varlıklarını etkileyebilecek önemli riskleri algılayıp değerlendirmelidir. Ancak iç denetçi, yönetime, tüm riskleri tespit etme garantisi vermez.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

İç Denetim Sonuçlarının Raporlanması

Raporlama ilkeleri

Madde 54 ? Denetim faaliyetinin sonuçları, düzenlenecek raporla kayıt altına alınır. İç denetçi, ulaştığı görüşü, görüşe ulaşamamışsa bunun nedenlerini raporunda açıkça belirtir. İç denetim raporları, kısa, açık, kolay anlaşılır ve tekrara yer vermeyecek bir tarzda yazılır. Raporlar, Kurulun belirlediği raporlama ilke ve esaslar ile standartlara uygun, yeterli kanıtlara dayalı ve tutarlı olarak düzenlenir.

Rapor türlerine ve raporlama ilke ve standartlarına ilişkin diğer hususlar, iç denetim birimlerinin kendi yönetmeliklerinde, Kurulun düzenlemelerine uygun bir şekilde belirlenir.

Raporların sunulması

Madde 55 - İç denetçi, denetim raporlarını, belirli bir sürede cevaplandırılmak üzere, denetime tabi tutulan birim yöneticisine verir. Birim yöneticisi, ilgililerden görüş almak suretiyle raporu cevaplandırarak iç denetçiye gönderir. İç denetçi tarafından belirlenen riskler için, birim yöneticisi risk olmadığını iddia edemez. Sadece riske daha az önem derecesi verebilir veya riski kabul ettiğini belirtebilir. İç denetçi yöneticinin kabul ettiği risk seviyesini kabul edilemez bulursa veya bunun yöneticinin tahmininden çok daha fazla kamu zararı doğuracağından endişe duyarsa, raporunda açık gerekçeleriyle değerlendirerek yer verir. Eğer idare risklerin varlığında ve öneminde iç denetçi ile aynı görüşte uzlaşırsa, alınacak önlemler için makul bir süre üzerinde anlaşırlar. İç denetçi, idarenin görüşlerini de ekleyerek raporu cevaplarıyla birlikte denetim izleme sorumlusunun uygun görüşü ve eklediği rapor özetini de alarak birim başkanlığı kanalıyla, üst yöneticiye sunar. Raporlar üst yönetici tarafından değerlendirildikten sonra gereği için ilgili birimler ile mali hizmetler birimine verilir.

İdare, taahhüdüne uymakla, iç denetçi de makul sürenin sonunda anlaşılan önlemlerin alınıp alınmadığını tekrar denetlemekle yükümlüdür.

Raporlamaya ilişkin usul, esas ve standartlar Kurul tarafından yayımlanacak bir tebliğ ile düzenlenir. Bu tebliğde iç denetim raporlarının Kurul tarafından değerlendirilmesi amacıyla, iç denetçiler ve iç denetim biriminden istenilen hususlara da yer verilir.

Rapor özeti

Madde 56 ? Raporların üst yöneticilere sunulmasında, iç denetimin kapsamı, denetimde saptanan riskler, risklerin olası etkileri, denetim sonuçlarına ilişkin genel bir değerlendirme ve risklerin ortadan kaldırılmasına veya en aza indirilmesine yönelik önerilerin bulunduğu üç sayfayı geçmeyen rapor özeti hazırlanır.

İç denetim raporları üzerine yapılacak işlemler

Madde 57 - İç denetçiler tarafından düzenlenecek raporların, iç denetim birim başkanlıklarınca kalite güvencesi kapsamında değerlendirmesine, ilgili ve yetkili makamlara gönderilmesine ve çıkacak görüş ayrılıklarının giderilmesine ilişkin usul ve esaslar, Kurulun düzenlemelerine uygun olarak, iç denetim birim yönetmeliklerinde belirlenir.

İdari makam veya mercilerce rapor üzerine yapılan işlemler veya işlem yapılmama gerekçeleri, raporun tevdi tarihinden itibaren en geç kırk beş gün içinde iç denetim birimi başkanlığına; iç denetim birimi başkanlığı da on gün içinde iç denetçiye bildirir.

Ayrıca, iç denetim raporları ile bunlar üzerine yapılan işlemler, üst yönetici tarafından en geç iki ay içinde Kurula gönderilir.

İç denetçinin tespitlerine göre, genel hükümler kapsamında soruşturulması gereken hususlar raporlanarak doğrudan yetkili ve görevli makam ve mercilere gönderilir.

İç denetim birim faaliyet raporu

Madde 58 - Yıllık olarak hazırlanan faaliyet raporunda; program kapsamında ve program harici ifa edilen ve edilemeyen iç denetim faaliyetleriyle ilgili bilgiler, iç denetim biriminin performansı, iç denetim tespit ve önerileri, sayıları, yönetimin önerileri onaylamama ve uygulamama nedenleri, iç denetim birimi çalışanlarının eğitimi, Sayıştay ile işbirliği, danışmanlık faaliyetlerine katılma ve diğer faaliyet sonuçları ile ilgili bilgiler yer alır.

Ayrıca, ilgili kamu idaresinin yönetim ve kontrol sisteminin genel değerlendirmesi, önemli riskler ve oluşacak kurumsal yönetim ve kontrol sorunları ve bunlara ilişkin önerilere de faaliyet raporunda yer verilir. Bu faaliyet raporu, Şubat ayı sonuna kadar Kurula gönderilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

İç Denetimin İzlenmesi

İç denetçinin denetim ortamında izlenmesi

Madde 59 - İç denetim etkinliğinin artırılması amacıyla, iç denetçilerin denetim faaliyetleri, denetlenen personel arasında yaptırılacak bir anketle değerlendirilebilir. Anket sonuçlarına göre iç denetim birimi başkanlığı iç denetim faaliyetlerinin geliştirilmesini sağlar. Bu anket en fazla yılda bir defa ve belli bir iç denetçi için değil, yıl boyunca yapılan tüm iç denetimler için genel olarak yapılır.

İç denetim faaliyetinin izlenmesi

Madde 60 - İç denetim birimi başkanı, iç denetimin her aşamasında iç denetçinin performansını ve denetimin kalitesini izler, değerlendirir ve gerekli tedbirleri alır. Bu kapsamda yapılan çalışmalar faaliyet raporunda yer alır.

İç denetim birimi başkanı, plan ve programların yürütülmesini sağlayacak etkin bir izleme sisteminin kurulmasından sorumludur. Bu kapsamda iç denetçiyle birlikte her denetim faaliyetinde bir denetim sorumlusu görevlendirilir. Bu sorumlu; çalışma planının hazırlanması, ilgili kanıtların toplanması, doğru analiz edilmesi, eksik husus kalmaması, denetimin planlandığı şekilde sonuçlandırılması ve raporlanmasına kadar her aşamada iç denetçi ve denetimle en ince detayına kadar ilgilenir. Böylece iç denetçinin bireysel veya subjektif yargılarla çalışması önlenerek, denetimin tarafsızlığı ve bağımsızlığı sağlanır.

İç denetimde, aynı dönem için aynı konu birden fazla denetlenmez. Ancak, çok önemli ve zorunlu hallerde denetim tekrarlanır.

İç denetim sonuçlarının izlenmesi

Madde 61 - İç denetim birimi başkanlığında iç denetim raporlarının sonuçlarına ilişkin yapılan işlemleri takip edecek bir izleme sistemi kurulur.

Denetlenen birim yöneticileri, rapor içeriğinde yer alan öneriler konusunda gerekli önlemleri alırlar. Herhangi bir önlem alınmaması halinde üst yönetici bilgilendirilir.

Denetim raporlarının izlenmesinde Kurulun rolü

Madde 62 - Kurul, kamu idarelerinin iç denetim raporlarını değerlendirerek sonuçlarını konsolide etmek suretiyle yıllık rapor halinde Maliye Bakanına yazılı olarak sunar ve kamuoyuna internet ortamında, basın yoluyla veya yazılı olarak açıklar.

Kurul, bu görevi yerine getirirken kamu idarelerinin iç denetim birimi başkanlıklarına ve iç denetçilere düşen yükümlülükleri bir tebliğ ile düzenler.

ALTINCI KISIM

İç Denetçilerin Diğer Görev ve Faaliyetleri

BİRİNCİ BÖLÜM

Danışmanlık

Danışmanlık faaliyetleri

Madde 63 ? Üst yöneticinin gerekli görmesi halinde iç denetçiler daha önceki idari görev alanları da dahil, kamu idaresine nesnel güvence ve danışmanlık sağlama amaçlı iç denetim faaliyetinden ayrı olarak, yürütme faaliyetlerine yardım etmek amacıyla danışmanlık yapabilir. İç denetçiler, kısa süreli olan bu görevlerinde yürütmeye ait bir sorumluluk alamazlar. Bu danışmanlık faaliyetleri sırasında, iç denetime ilişkin meslek ahlak kurallarına ve Kurulun danışmanlık faaliyetine ilişkin belirlemelerine riayet ederler.

İç denetçiye asli görevi dışında, danışmanlık görevi verildiğinde bu faaliyetler için ayrılacak süre denetim programlarında gösterilir. İç denetçilerin, projelerde danışman olarak görevlendirilmesinde, bu projelerin iç denetim, risk yönetimi ve yönetsel süreçlere yapacağı katkıya göre değerlendirme yapılır.

İç kontrole ilişkin danışmanlık hizmeti

Madde 64 - İç denetçiler, iç kontrol sisteminin hazırlanması ya da uygulanması süreçlerine ve iç kontrol tedbirlerinin seçimine dahil edilemez. Bu durum, üst yöneticinin iç denetim biriminden iç kontrol ilkelerine ve iç kontrol sisteminin oluşturulmasına yönelik görüş almasına engel değildir.

Bilirkişilik görevi

Madde 65 ? İç denetçiler, bilirkişi olarak görevlendirilebilir.

Danışmanlık hizmeti alınması

Madde 66 - İç denetçiler, denetim görevlerini ifa ederken özel ihtisas ve uzmanlık gerektiren konu ve alanlarda uzman ve danışman görevlendirilmesini iç denetim birimi başkanlığından isteyebilirler. Bu amaçla görevlendirilecek uzman ve danışmanlar da iç denetime ilişkin meslek ahlak kurallarına ve standartlara riayet etmek ve öğrendikleri bilgileri saklamakla yükümlüdürler.

İKİNCİ BÖLÜM

Diğer Görevler

Şikayet konularının değerlendirilmesi
Madde 67 ? İç denetim birimlerine intikal eden ihbar ve şikayetlerde iddia edilen konu, olay ve kişiler risk analizlerinde dikkate alınarak denetim planlamasında göz önünde bulundurulur. Şikayetçisi belirli ve şikayet konusu açık dilekçelerde yer alan ve acil olarak incelenmesi gereken konular üst yöneticinin bilgisine intikal ettirilir.

Diğer kamu idarelerinin iç denetçileri ile ortak çalışma

Madde 68 - Birden fazla kamu idaresini ilgilendiren, farklı iç denetim birimlerinden iç denetçilerin birlikte çalışmalarını gerektiren durumlara ilişkin çalışma usul ve esaslarını Kurul, bir tebliğ ile düzenler.

Yolsuzluk tespitleri

Madde 69 - İç denetçi, yolsuzluğa ilişkin göstergeleri tespit edecek yeterli bilgi, beceri ve donanım ile denetim faaliyetini sürdürür. Ancak temel görevi yolsuzlukları araştırıp soruşturmak olan uzman kişilerin bilgi ve becerilerine sahip olması beklenmez. İç denetçi yolsuzluk yapıldığına ilişkin tespitlerini ivedilikle üst yöneticinin bilgisine intikal ettirir.

YEDİNCİ KISIM

Diğer Hususlar, Yürürlük ve Son Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Diğer Hususlar

Yurtdışında iç denetim faaliyeti

Madde 70 - Kamu idarelerinin yurtdışı birimlerinin iç denetime tabi tutulma esas ve usulleri Kurul tarafından yayımlanacak bir tebliğ ile düzenlenir.

İdari görevlere geçilmesi

Madde 71 - İç denetçiler son iki yıl içerisinde iç denetim kapsamında denetledikleri birimlerde idari görev alamazlar.

İç denetçilerin, idari görev alma, iç denetçiliğe geri dönme esas ve usullerini Kurul, tarafından yayımlanacak bir tebliğ ile düzenlenir.

İç denetçilerin yapamayacakları işler
Madde 72 - İç denetçiler kamu idarelerine ait olanlar dahil şirket, vakıf, birlik ve kooperatifler ile kamu kurum ve kuruluşlarında yönetim ve denetim kurulu üyesi olamaz. Hiçbir şekilde başka bir ek ücret, ödeme ve menfaat karşılığı çalışamaz.

Tereddütlerin giderilmesi ve uygulama birliğinin sağlanması

Madde 73 ? Bu yönetmeliğin uygulanmasında ve iç denetim faaliyeti sürecinde ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermek ve uygulama birliğini sağlamak üzere gerekli düzenlemeleri yapmaya Kurul yetkilidir.

İKİNCİ BÖLÜM

Geçici Maddeler ve Yürürlük

Geçici Madde 1 - Kanunun Geçici 5 inci maddesi (d) bendine göre en geç 31.12.2004 tarihi itibariyle: Sayıştay Denetçisi, Başbakanlık Müfettişi, Yüksek Denetleme Kurulu Denetçisi, Maliye Müfettişi, Hesap Uzmanı, Bütçe Kontrolörü, Muhasebat Kontrolörü, Gelirler Kontrolörü, Milli Emlak Kontrolörü, Tasfiye İşleri ve Döner Sermaye İşletmeleri Kontrolörü, Hazine Kontrolörü kadrolarında çalışmakta olanlar ile daha önce en az beş yıl bu görevlerde bulunanlar, kamu idarelerinde İç Denetçi,

Bakanlık, Müsteşarlık, Başkanlık ve Genel Müdürlüklerde Müfettiş veya Kontrolör olanlar ile daha önce en az beş yıl bu görevlerde bulunanlar, kendi idarelerinde, özel bütçeli idarelerde, mahalli idarelerde ve sosyal güvenlik kurumlarında İç Denetçi,

Muhasebe, Milli Emlak ve Vergi Denetmenleri, Belediye Müfettişi ve Hesap İşleri Murakıbı olanlar ile bu görevlerde daha önce en az beş yıl bulunanlar, mahalli idarelerde İç Denetçi,

olarak, 31/12/2007 tarihine kadar atanabilirler. Bu şekilde 31.12.2007 tarihine kadar kamu idarelerine iç denetçi olarak atananlara, atandıkları tarihten itibaren geçerli olmak üzere iç denetçi sertifikası sınavsız verilir. Bu şekilde atanan iç denetçiler de Yönetmelikte belirlenen sertifika yenileme şartlarına tabidir.

Üst yönetici tarafından iç denetçiliğe atananlar Kanunun ön gördüğü sistemin uygulanmasına yönelik Kurul koordinatörlüğünde ve belirlenecek tarihlerde Maliye Bakanlığınca iki ay eğitime tabi tutulurlar.

Geçici Madde 2 ? 31.12.2004 tarihi itibarıyla Kanunun Geçici 5 inci maddesi (d) bendinde sayılan unvanlarda yardımcı olarak çalışanlar, 31.12.2007 tarihine kadar bu unvanları edinmeleri halinde, iç denetçi adayı eğitimine tabi tutulmadan doğrudan iç denetçi sertifika sınavına kabul edilirler.

Üst yönetici tarafından iç denetçiliğe atanmaları halinde Kanunun ön gördüğü sistemin uygulanmasına yönelik Kurul koordinatörlüğünde ve belirlenecek tarihlerde Maliye Bakanlığınca iki ay eğitime tabi tutulurlar.

Geçici Madde 3 ? Kanunu Geçici 5 inci maddesi (d) bendinde sayılan unvanları elde etmekle birlikte, en geç 31.12.2004 tarihi itibarıyla bu kadrolarda çalışmayan ve daha önceki çalışma süreleri toplamı beş yılı doldurmayanlar, kamu idarelerinde personel kanunlarına tabi kadrolarda istihdam edilmek şartıyla (sözleşmeli personel hariç) 31.12.2007 tarihine kadar iç denetçi eğitimine tabi tutulmadan, doğrudan iç denetçi sertifika sınavına kabul edilirler.

Üst yönetici tarafından iç denetçiliğe atanmaları halinde Kanunun ön gördüğü sistemin uygulanmasına yönelik Kurul koordinatörlüğünde ve belirlenecek tarihlerde Maliye Bakanlığınca iki ay eğitime tabi tutulurlar.

Yürürlük

Madde 74 - Bu Yönetmelik, 01.01.2005 tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 75 - Bu Yönetmelik hükümleri Bakanlar Kurulunca yürütülür.