11 kişinin öldüğü göcük öncesindeki catlaklar dikkate alınmamış

Göçükte hayatını kaybedenler şu ana kadar çıkarılamazken aylardır kapalı halde duran havzada üretim yapılamıyor.

Göçükle ilgili başlatılan davayla ilgili hazırlanan iddianamede oldukça çarpıcı bilgiler yer alıyor. Toplamda 23 kişinin yargılanacağı davanın tanıkları, göçük olayının yaşandığı bölgede bir yıl öncesinden çatlaklar tespit edildiğini doğruladı. Davada ifade veren görgü tanıkları, göçük alanında 2010 yılı Ocak ayında çatlakların tespit edildiğini belirtti. Bu çatlakların zamanla daha da arttığını kaydeden işçiler, çatlakların kül ya da farklı satıh malzemeleriyle doldurulduğunu anlattı.

Göçükle ilgili davaya bakan savcının hazırladığı 69 sayfalık iddianamede, göçük öncesi çatlakların üzerinde durulmamasına dikkat çekildi. İddianamede, şu bilgilere yer verildi: "EÜAŞ'ın kısa sürede kömür alabilmek için süreyi sınırladığı ve hızlı kömür çıkarmak amacıyla tedbirlerin göz ardı edildiği, susuzlaştırma çalışmalarının yeterince yapılmadığı, şevlerin (çukur yamaçları) yeterli büyüklükte ve genişlikte açılmadığı ve uzmanlarca hazırlanan bazı uyarıların dikkate alınmadığı yönünde bilgilere ulaşıldı."

Olayın tanıklarından M.G, ?İlk göçüğün meydana geldiği yerde yaklaşık 30 santimetre genişliğinde toprak yarılması vardı. Kepçe operatörleri tarafından bu yarıklar dolduruldu.? derken, yine olayın tanıklarından F.E., ilk göçük sonrası ciddi çatlaklar oluştuğunu, ancak bu çatlakların stabilize malzemeler ile doldurulduğunu aktardı.

Yapılan araştırmada bölgedeki çatlakların 2010 yılı Ocak ayı içerisinde fark edildiği belirlendi. Çatlakların göçükten 5 gün önce 12 ile 21 santimetreye kadar arttığı ifade edildi. EÜAŞ Genel Müdürlüğü tarafından Maden Tetkik Arama (MTA) Genel Müdürlüğü'nden ?Afşin-Elbistan Kömür havzası HB ve HD sektörlerinin jeoloji ve hidrojeloji durumuna göre araştırma yapmasını istedi. MTS Genel Müdürlüğü tarafından 2009 yılı Haziran ayında gönderilen ekip rapor tutarak 18.12.2009 tarihinde konuyu 2361-13022 nolu yazı ile yetkili birimlere iletti. Raporda, bölgede yer alan Hurman Çayı'na yaklaşıldıkça akiferdeki basıncın Çöllolar Kömür Havzası için sorun olacağı uyarısı yapıldı. Ancak rapor ilgili firma ile paylaşılmadığı belirtildi.

SUSUZLAŞTIRMA ÇALIŞMASI YETERSİZ KALDI

Bilirkişi heyeti bölgede inceleme yaptı ve rapor hazırladı. Raporda özellikle yer altı su seviyesinin oldukça fazla olduğu ve susuzlaştırma çalışmalarının yetersizliğine vurgu yapılıyor. Buna göre, havza yakınından geçen nehir nedeniyle bölgede sürekli susuzlaştırma çalışması yapılmalıydı. Ancak susuzlaştırma çalışmasıyla çukur açma çalışması eşit ilerlemiyordu. Çukur açma çalışması daha hızlı ilerliyor ancak bölgede yer altı su oranı hızlı şekilde artıyordu. EÜAŞ ilgili firmaya, santrale erken kömür teslimi için ilginç bir uygulama yaptı. Buna göre hazırlanan madde de EÜAŞ'ın ?istekli 3. yılın sonuna kadar olan sürede kömür üreterek santrale teslim ederse bu kömüre yüzde 50 zamlı fiyat uygulanacaktır' ifadelerine yer verildi. Bu nedenle ilgili firma çabuk çalışıp, çabuk kömür çıkartıp, yeryüzüne çıkardığı kömürü devlete zamlı satma çabası içerisine girdi. Bu durum EÜAŞ şartnamesine uyuyordu ancak madencilik kurallarına göre yanlıştı. Bilirkişi bu duruma da raporunda yer verdi. EÜAŞ'ın gerek kömür çıkarılan bölgenin susuzlaştırma ve gerekse anlaştığı firmayı projeye uymak yerine daha fazla üretime zorlamasının altı çiziliyor.

BAKANLIĞA GÖRE 6 SEBEP VAR

Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı'nın görevlendirdiği teftiş kurulu tarafından heyelanlar sonunda hazırlanan raporda ise 6 madde, heyelan sebebi olarak öne çıktı. Rapora göre, ilk göçükte kömür ocağına yakın Hurman Çayı'nda yeterli izolasyon yapılmadı. Hurman fay hattı göz ardı edildi. Kömür altında yer alan karst akiferinin hidrostatik yükü düşürülmedi. İkinci göçüğün sebebi ise drenajın yeterli olmaması ve drenaj kanallarının geçirgen inşa edilmesi, gerekli sızdırmazlığın sağlanmaması olarak ortaya kondu.

BÖLGEDE 5 MİLYAR TON LİNYİT REZERVİ BULUNUYOR

Afşin-Elbistan Termik Santrali, Türkiye'nin enerji ihtiyacının yüzde 5'ini karşılıyor. Bölgede yaklaşık 4,5 milyar ton linyit rezervi bulunuyor. Gerek özel sektör ve gerekse devlet bölgedeki bu rezervi değerlendirebilmek için gayret sarf ediyor. Ancak Afşin-Elbistan Termik Santralini gündeme getiren en önemli olay, 2011 yılında yaşanan iki ayrı göçük olayı oldu. B Termik Santrali'nin kömür ihtiyacını karşılamak üzere açılan Çöllolar Kömür Havzası'nda yaşanan devasa göçükler, toplamda 11 kişinin ölümüne yol açarken milyonlarca lira da ekonomik zarara yol açtı. Aylardır kapalı halde duran havzada üretim yapılamazken, B Termik Santrali'nin enerji üretiminde kullanacağı kömürü de Afşin-Elbistan Linyitleri karşılamaya başladı.