Evlendirme memurları 'fazla çalışma' istiyor

7.11.1985 tarihli ve 18921 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Evlendirme Yönetmeliğinin 45 inci maddesinde, "Evlenme törenleri günlük çalışma saatleri içerisinde yapılır.

Ancak, tarafların isteği üzerine çalışma saatleri dışında veya hafta sonu veya resmi tatil günlerinde özel yer ve salonlarda tören yapılabilir." hükmü yer almakta olup, evlendirme memurlarının hangi gün ve saatte nikah kıyacakları belli değildir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre, Memurların haftalık çalışma süresi genel olarak 40 saattir. Bu süre Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir.

375 sayılı KHK ile "fazla çalışmaya" yeni bir sistem getirilmiştir.

Belirli bir sürede bitirilmesi gereken zorunlu ve istisnai işlerden, her defasında ayrıca Cumhurbaşkanı kararı alınması kaydıyla, Cumhurbaşkanınca uygun görülenlerde çalışan 657 sayılı Kanuna tabi personele, ayda elli saati ve bir yılda altı ayı geçmemek üzere yılı merkezi yönetim bütçe kanununda belirlenen fazla çalışma saat ücretinin beş katını aşmamak kaydıyla Cumhurbaşkanınca belirlenen çalışma süresi, miktar, usul ve esaslar dahilinde fazla çalışma ücreti ödenebilir. Bu ödeme damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulmaz. Diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde yaptıkları fazla çalışma karşılığında herhangi bir ad altında ödeme yapılan personele bu madde uyarınca ayrıca fazla çalışma ücreti ödenmez.

Fazla çalışılan süre varsa ancak izinle karşılanır.

Temyiz Kurulunun 17.1.2018 tarihli ve 43982 tutanak nolu kararı da buna ışık tutmuştur

Buna göre, Anayasanın ve 657 sayılı Kanunun söz konusu hükümleri gereği, herhangi bir kamu hizmeti ifa eden memurlara, ifa ettikleri hizmet karşılığı bir ödeme yapılmasının kanuna dayanması zorunludur. Hukuki dayanağı olmadan, devlet memurlarına idarelerce herhangi bir ödeme yapılması veya menfaat sağlanması mümkün değildir. Dolayısıyla, evlendirme memurlarına "evlendirme memuru ücreti" adı altında ücret ödenmesi Anayasaya ve 657 sayılı Kanununa aykırıdır.

Belediye kendini nasıl savunmuştur

Sorumlular temyiz dilekçelerinde, İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün 13 Mart 1989 tarih ve 621-113-4920/16413 sayılı yazısında evlenmenin resmi salonlar dışında özel salonlarda yapılması halinde ilgililerden memurun kanuni yevmiye ve yol giderlerinin talep edilebileceğinin belirtildiğini, söz konusu yazıya ve 6245 sayılı Harcırah Kanununa dayanılarak alınan 05.01.2007 tarih ve 2007/6 sayılı Belediye Meclis Kararına göre ise, mesai saatleri haricinde ve Belediyenin evlendirme dairesi dışında evlenen çiftlerden evlendirme memurunun yevmiye ve yol giderini (taksi ücreti) kapsayan ücretin alınıp evlendirme memurlarına ödendiğini ifade etmişlerdir. Ancak 6245 sayılı Harcırah Kanununda açık bir şekilde memuriyet mahalli içerisinde görevlendirenlere yevmiye verilmeyeceği ve yol masrafının mutad taşıt üzerinden hesaplanacağı belirtildiğinden uygulama mevzuata aykırıdır. Ayrıca, evlendirme işlerini ilgilendiren Yönetmelikte evlendirme törenlerinin çalışma saatleri dışında veya hafta sonu veya resmi tatil günlerinde özel yer ve salonlarda yapılabileceği belirtilip evlendirme memurlarına bundan dolayı herhangi bir ücret ödemesi yapılacağına ilişkin bir hüküm bulunmamaktadır. Dolayısıyla, 05.01.2007 tarih ve 2007/6 sayılı Belediye Meclis Kararının herhangi bir hukuki dayanağı bulunmamaktadır.

Ayrıca sorumluların temyiz dilekçelerinde, 6245 sayılı Harcırah Kanunun 28. maddesi uyarınca nikah memurlarına harcırah ödenebileceği ve bundan dolayı yapılan ödemenin hukuka uygun olduğu ifade edilmiştir. 6245 sayılı Kanunun 28. maddesine göre, memuriyet mahalli içinde taşıt ile gidilmesi gereken bir yere görev ile gönderilenlerin (48 nci madde kapsamına girenler hariç) yol masrafı mutat olan taşıt aracına göre yapılacak gerçek masraf üzerinden verileceği, acele ve zorunlu hallerde, daire amirinin onayı ile, mutat taşıt dışındaki araçlarla gidilmesi halinde bu taşıt için yapılan masrafın yol masrafı olarak ödeneceği belirtilmiştir. Buna göre, acele ve zorunlu hallerde mutat taşıt dışındaki araçlarla gidilmesi halinde bu taşıt için yapılan masrafın yol masrafı olarak ödenebilmesi için daire amirinin onayı gerekmektedir. Ancak, evlendirme memurlarına yapılan ödemenin dayanağı daire amirinin onayı olmayıp herhangi bir hukuki dayanağı olmayan 05.01.2007 tarih ve 2007/6 sayılı Belediye Meclis Kararıdır. Dolayısıyla yapılan ödeme mevzuata aykırı bir ödemedir.

Sorumlular temyiz dilekçelerinde, nikah başvurusunda bulunan kişilerden alınan meblağların ilgili emanet hesabına (333.2.7.2-emanet hesabı) alındığını, Anayasa ve Vergi hukuku açısından Yasal dayanağı olmayan hiçbir tahsilatın gelir kaydedilemeyeceğini, buna göre bu tutarların bir kamu kaynağı olmadığını, kamu kaynağı olmayan bu meblağların nikah memurlarına ödenmesinden dolayı kamu zararı oluşmasının mümkün olmadığını ifade etmişlerse de, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 3. maddesinin (g) bendine göre, kamu kaynakları borçlanma suretiyle elde edilen imkanlar dahil kamuya ait gelirler, taşınır ve taşınmazlar, hesaplarda bulunan para, alacak ve haklar ile her türlü değerleri ifade ettiğinden, 333 Emanetler Hesabında bulunan para da bir kamu kaynağıdır ve hukuki dayanağı olmadan bu hesaptan yapılan ödeme de kamu kaynağında eksilmeye neden olduğundan 5018 sayılı Kanunun 71. maddesi uyarınca kamu zararı oluşturmaktadır.

6. Dönem Toplu Sözleşmede buna ilişkin düzenleme yapılabilirdi.

Kamu Görevlilerinin Geneline Ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali Ve Sosyal Haklara İlişkin 2022 Ve 2023 Yıllarını Kapsayan 6. Dönem Toplu Sözleşmede yerel yönetimlere ilişkin kısımda, bu personelin mağduriyetini giderecek bir düzenleme yapılabilirdi.

Evlendirme memurlarına "nikah kıyma adı altında ödeme" kamu zararı sayılmıştı

TEMYİZ KURULU KARARI

Tarih : 25.01.2017

No : 42666

60 sayılı İlam'ın 1'inci maddesi ile, Belediyede görevli evlendirme memurlarına nikah kıyma adı altında ödemede bulunulması nedeniyle .-TL'ye tazmin hükmü verilmiştir.

İlam'da Muhasebe Yetkilisi sıfatıyla sorumlu tutulan ... temyiz dilekçesinde özetle,

Evlendirme memurlarının, vatandaşların talepleri doğrultusunda mesai saatleri dışında, hafta sonu veya tatil günlerinde Belediye nikah salonu dışındaki mekanlarda (özel düğün salonları, oteller gibi) nikah işlemlerini gerçekleştirdiklerini ve söz konusu memurlara mesai, araç tahsisi, akaryakıt temini gibi hususlarda belediye bütçesinden hiçbir ödeme yapılmadığını; bu nedenle, İçişleri Bakanlığının 13.03.1989 tarih 16413 sayılı yazısına istinaden Belediye Meclisinin karara bağladığı tarife cetvelinde belirtildiği üzere, vatandaşlardan bu amaçla para tahsil edildiğini; Belediye bütçesi açısından bir gelir olmayan bu tutarların, 333 emanet hesaplarına alınarak ilgili evlendirme memurluğuna ay sonlarında ödendiğini belirterek tazmin hükmünün kaldırılmasını talep etmiştir.

Başsavcılık karşılama yazısında;

"Dilekçede, İlamın 1' inci maddesiyle nikah memurlarının dış mekanlarda verdiği hizmet karşılığında, belediyeye gelir kaydedilen hizmet bedelinin yanı sıra, nikah memurunun bu hizmeti kendi imkanlarıyla (akaryakıt, araç, mesai) yerine getirmeleri nedeniyle nikah memurları için de yatırılan ücretin ay sonlarında ilgili memurlara ödenmesi nedeni verilen tazmin hükmünün; ödeme konusu işlemin kamu zararı oluşturmayacağı savunularak kaldırılması talep edilmektedir.

İtiraz konusu hususların, Daire Kararında karşılandığı görülmüştür. Bu nedenlerle, İlamın 1 inci maddesi için ileri sürülen itiraz gerekçelerinin, ilam hükmünün kaldırılmasını gerektirecek mahiyette olmadığı anlaşıldığından, temyiz talebinin reddedilerek, yasa ve yönteme uygun düzenlenmiş Daire Kararının tasdikine karar verilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir." Denilmiştir

Dosyada mevcut belgeler okunup incelendikten sonra gereği görüşüldü;

Rapor dosyası ve ekli belgelerin incelenmesi neticesinde, ... ... Belediyesince 2014 yılı için "2014 yılı Evlendirme Birimi Gelir Tarifesi" oluşturulduğu ve Belediyeye ait Küçük Nikah Salonunda mesai saatleri içinde gerçekleştirilen nikahların ücretsiz olduğunun; Belediyeye ait Büyük Nikah Salonunda mesai saatleri dahilinde veya mesai saatleri dışında yapılan nikahlar için ücret ve cüzdan bedeli tahsil edileceğinin; Belediyeye ait nikah salonu haricindeki özel salonlarda veya otellerde yapılacak olan nikahlarda ise ücret ve cüzdan bedeline ek olarak 40-TL tutarında nikah memuru yolluğu tahsil edileceğinin belirlendiği görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun "Belediyenin Gelirleri" başlıklı 59'uncu maddesinin (e) bendinde; "Belediye meclisi tarafından belirlenecek tarifelere göre tahsil edilecek hizmet karşılığı ücretler." belediye gelirleri arasında sayılmıştır.

2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun "Ücrete tabi işler" başlıklı 97'nci maddesinde ise; "Belediyeler bu Kanun'da harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet (...) için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediyeye tekel olarak verilmiş işler kendi özel hükümlerine tabidir." hükmü bulunmaktadır.

Ayrıca, 10/7/1985 tarihli ve 85/9747 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Evlendirme Yönetmeliği'nin "Evlendirme Memurları" başlıklı 7'nci maddesinde "Evlendirme memuru, belediye bulunan yerlerde belediye başkanı veya bu işle görevlendireceği memur, köylerde muhtardır...." hükmü;

"Tören Yerleri" başlıklı 26'ncı maddesinde "Evlenme törenlerinin ilgili makamlarca bu iş için tahsis edilmiş olan resmi salon veya yerlerde yapılması esastır. Ancak tarafların isteği üzerine; a) İkametgahlarda, özel bina veya salonlarda, b) Tutuklu veya hükümlüler için cumhuriyet savcılığınca izin verilmesi üzerine ceza veya tutukevinde, c) Hastalar için baştabibin veya müdürün izin vermesi üzerine hastanelerde evlenme yapılabilir..." hükmü;

"Evlenmelerin Çalışma Saatlerinde Yapılması" başlıklı 45'inci maddesinde "Evlenme törenleri günlük çalışma saatleri içerisinde yapılır. Ancak, tarafların isteği üzerine çalışma saatleri dışında veya hafta sonu veya resmi tatil günlerinde özel yer ve salonlarda tören yapılabilir." hükmü yer almaktadır.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri uyarınca; Belediyece belirlenmiş olan ücretsiz nikah salonu haricinde yapılan evlendirme işlemleri için ücret tarifesi belirlenmesinde ve Belediye evlendirme salonları dışında yapılan nikah işlemleri için nikah memuru yolluğu tahsil edilmesinde mevzuata aykırı bir husus görülmemiştir. Bu bağlamda, İlama konu edilmiş olan gelirlerin de 5018 sayılı Kanun'un 72'nci maddesi uyarınca yetkisiz tahsilat olarak değerlendirilmesi mümkün değildir.

Fakat, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "Mali Haklar" başlıklı 146'ncı maddesinde, "Bu Kanun'un birinci maddesinin birinci fıkrası kapsamına giren memurlar aylık, ücret, ödenek, hizmetle ilgili her çeşit ödeme ve bunların şekil ve şartları bakımından bu Kanun'daki hükümlere, aynı maddenin ikinci fıkrası kapsamına giren memurlar özel kanunlardaki hükümlere tabidir.

Memurlara kanun, tüzük ve yönetmeliklerin ve amirlerin tayin ettiği görevler karşılığında bu Kanunla sağlanan haklar dışında ücret ödenemez. Hiçbir yarar sağlanamaz." denilmektedir. Buna göre, belediye personeline ilgili mevzuat hükümleri haricinde ödemede bulunulması mümkün değildir.

Anılan hükümlere göre Belediye meclisince cumartesi, pazar günü veya mesai saatleri dışında kıyılacak nikahlar için gidilecek mesafe de göz önünde bulundurularak makul bir miktarda ücret tarifesi düzenlenmek suretiyle ücret alınabilir. Fakat alınan bu ücret belediye geliri olup evlendirme memurlarına dağıtılacağına veya evlendirme memurlarına mali hak sağlayacağına yönelik herhangi bir mevzuat hükmü bulunmamaktadır.

Bu itibarla, sorumlu iddialarının reddedilerek 60 sayılı İlam'ın 1'inci maddesi ile verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE,