SGK HİTAP programında yer alan bilgilerin emekliliğe yansıması ne şekilde olmaktadır?

Örnek Soru: Emekli olmak için SGK Hitap programında yer alan, Toplam Hizmet, Kıdem Aylığı Hizmeti, Kazanılmış Hak Aylığı Süresi, Emekli Keseneği Esas Aylığı Süresi Değerlerinden hangisine bakılarak karar verilir? Hangi süre emekli olurken belirleyicidir?

Detaylar/Değerlendirmeler:
Memurlar emeklilik bilgilerini öğrenmek için yoğun olarak E-devlet SGK HİTAP programından faydalanmakta, bazı durumlarda da Kurumlarından bilgi alabilmektedirler.

SGK programı olan ve memurların hizmetlerini takip etmesine büyük fayda sağlayan HİTAP programı, memurların hizmet sürelerini, derece ve kademelerini (kazanılmış hak aylık ile emekli keseneğine esas aylık derece ve kademelerini), kıdem yıllarını göstermekte olduğunu ve bu bilgilerin de doğruluğunun tamamıyla kişilerin çalışma hayatları içerisindeki görev yaptıkları kurumlardaki kayıtlı bilgiler üzerinden SGK HİTAP programına giriş yapılmak suretiyle kayıt altına alınmakta olduğunu söyleyebiliriz.

Ayrıca, ön bilgiler olarak söylenebilecek hususlar şunlardır:
Birleşen/bütünleşen hizmetler ne demektir?
Kişilerin çalışma hayatları içerisinde farklı statülerde geçen hizmetleri de bulunabilmektedir. Bu hizmetler, memurların hem emeklilik hizmet sürelerinin toplamında, hem emeklilik yaş hesaplamasında hem de intibak işlemlerinde dikkate alınır. Birleştirilen hizmet kavramı da memurların emeklilik talebinde bulunduklarında emekli aylık ve emekli ikramiyesi hesabında kullanılacak olan toplam hizmeti ifade eder, yani memurun fiili olarak çalıştığı memurluk süresi, borçlandığı süreler (askerlik, yurtdışı, ücretsiz izin vb. gibi), işçi veya esnaf statüsünde çalıştıkları süreler toplamı üzerinden emeklilik işlemleri yapılır.
Hizmetlerin bütünleşmesinde 2008 yılı Ekim ayından önce SGK primleri ödenecek şekilde çalışmaya başlamış olanlar hakkında 2829 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.

İntibak işlemi nedir, nasıl uygulanır?
Memurluk hizmetine başlamadan önce veya memurluk hizmetlerinin başlangıç bitişleri arasında işçilik, esnaflık gibi hizmet süreleri olan memurların bu sürelerinin intibak işlemlerinde uygulanmasına ilişkin hükümler bulunur. Memurun Kazanılmış hak aylık intibakında, yani ek göstergeyi kazanmayı sağlayan intibak işlemlerinin uygulanmasına yönelik hükümler 657 sayılı Kanunda, Emekli Keseneğine Esas Aylık intibakında uygulanmasına, yani ek göstergeyi kazanmasını sağlamayan intibak işlemlerine ilişkin hüküm de 5434 sayılı Kanunda bulunmaktadır.
Özetle;
İşçi veya Esnaf olarak çalışılan süreler kazanılmış hak aylık (KHA) intibakında değerlendirilmez. Ancak, işçi veya esnaflık süresi meslekleri ile ilgili geçmiş ise belirli kısmı kazanılmış hak aylık intibakında değerlendirilir. Tamamı ise emekli keseneğine esas aylık (EKEA) intibakında değerlendirilir.
Ayrıca, yasal düzenlemelerde yer alan hükümler gereği işçilikte geçen süreler de değerlendirilebilir. Örneğin, sözleşmeli olanların primleri işçi statüsünden sağlanır. Kanunla memur kadrosuna geçtiklerinde bu süreler Kazanılmış Hak Aylık intibaklarında değerlendirilir.

HİTAP da yer alan fiili hizmet süresi ile toplam hizmet süresi farklı mıdır?

Fiili hizmet nedir, ne işe yarar?
"Fiili hizmet" kavramı tamamıyla 5434 e tabi memurların memurlukta geçen sürelerini ifade eden bir terimdir. 5434 sayılı Kanun Madde 31 hükmünde de, fiili hizmet süresinin memurların 5434 de belirtilen haklardan faydalanmaya başladığı tarihten itibaren tam kesenek vermek suretiyle geçirdiği süre olarak ifade edilmektedir.
Sonuç olarak, "fiili hizmet" memurların 5434 e tabi olan işyerlerindeki görevlerinde Sosyal Güvenlik Kurumuna memurluk statüsü üzerinden tam kesenek vermek suretiyle geçirilen süre olduğunu, yani tamamıyla sadece memurluk hizmet sürelerini belirtmekte olduğunu söyleyebiliriz.
Bu sürelerin, ayrıca kişilerin kazanılmış hak aylıklarına uygulanan süre olduğunu da söyleyebiliriz.
Örnek olarak; 09/10/1994 yılında memurluğa başlamış kişinin fiili hizmet süresi tam kesenek kesilmeye başlandığı tarih 15/10/1994 olur ve bu kişinin fiili hizmeti memurluktan ayrıldığı tarihe kadar devam eder. Bu süre fiili hizmet olarak ifade edilir.

Toplam hizmet nedir, ne işe yarar?
"Toplam hizmet" kavramı bütünleştirici bir kavramdır. Toplam hizmetten kasıt hem fiili hizmet hem de diğer statülerde (işçi, esnaf, memurlukta geçen süreler) geçen süreler ile fiili hizmet süresi zammı (yıpranma payı), yapılmış borçlanma sürelerinin bütün olarak toplamını ifade etmektir.
Sonuç olarak, toplam hizmet memurların emekli olacakları zaman hem emekli aylıklarında, hem emekli ikramiyelerinde uygulanmak suretiyle esas alınacak olan nihai toplam hizmet süresini ifade etmektedir.
Toplam hizmet süresi içinde, memurun kazanılmış aylığında değerlendirilsin veya değerlendirilmesin dolayısıyla ek göstergeyi etkileyen veya etkilemeyen hizmet süreleri de vardır. Örneğin GİH' te çalışan bir memur için memuriyet öncesindeki özel sektör çalışmaları 657 sayılı Kanunun 36. Maddesi gereğince kazanılmış hak aylığında değerlendirilmemektedir.
Bazı süreler ise fiili hizmet içinde olmasa dahi, yine 657'nin 36/C bendi gereğince kazanılmış hak aylığında değerlendirilebilmektedir. Örneğin mühendisler için memuriyet öncesindeki özel sektör hizmet süreleri bu kapsamdadır. Yine kadın memurlar için 2016 yılından sonraki doğuma bağlı aylıksız izin sürelerinin borçlanılması da bu kapsamdadır.

Dolayısıyla emeklilikte esas alınması gereken süre 5434'e tabi olarak geçtiği kabul edilen fiili hizmet süresi değil, işçilik, esnaflık, borçlanılan süreler, fiili hizmet süresi zammı, kazanılmış hak aylığında değerlendirilen ve değerlendirilmeyen süreler hepsi dahil toplam hizmet süresini ifade eder.

Sonuç bağlamında değerlendirmemiz şöyle olacaktır
5434 e tabi bir memurun emekli olabilmesi için öncelikli olarak hizmet süresinin tam olması gerekmektedir.
Yani 8 Eylül 1999 öncesi göreve girmiş olanlar açısından kadın ise 20, erkek ise 25 hizmet yılı. 8 Eylül 1999 sonrası ilk defa çalışmaya başlamış olanlar için ise kadın ve erkek için 25 hizmet yılı.
Yani emekliliği belirlemede öncelik olarak toplam hizmet süresinin tam olması gerekir. Bu süre tam olmazsa diğer unsurların bir önemi olmaz.
Diğer unsurlar ise emeklilik aylık ve emeklilik ikramiye hesabının tamamlayıcı unsurlarıdır.
Dolayısıyla toplam hizmet süresi bir memurun emekliliğini belirleyici olan en büyük etken olduğunu söyleyebiliriz.
Emekli aylık ve emekli ikramiyesi tutarlarının yüksek olmasını belirleyici ikinci unsurun ise memurların tahsiline ve bulunmuş oldukları görevlerine göre Kazanılmış Hak Aylığı intibakı ve ilgililerin bulunmuş oldukları kadro görev unvanları olmaktadır. Zira Kazanılmış Hak Aylığı intibakı ile kadro dereceleri memurların yüksek derecelerden ve bu derecelere karşılık alacakları ek göstergeden yararlanmayı sağlayan etken olmaktadır.

Not; Yapmış olduğumuz değerlendirmeler 5434 e tabi memurlar için olmakla birlikte, emekliliği belirlemede en büyük etkenin hizmet tamamlama olduğu hususu 5510 a tabi memurlar için de geçerlidir.