İnsan Hakları Kurumu kuruluyor
TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu'nda, Türkiye İnsan Hakları Kurumu kurulmasına ilişkin kanun tasarısı kabul edildi.
Tasarıya göre, Kurum, kamu tüzel kişiliğine haiz, idari ve mali özerkliğe sahip ve özel bütçeli olacak. Başbakanlıkla ilişkili olacak Kurumun merkezi Ankara'da bulunacak. Kurum, yurtiçinde istenildiği kadar; sayısı ikiyi geçmemek üzere de yurtdışında büro açabilecek.
Kurum; insan haklarının korunmasına yönelik çalışmalar yapmak, işkence ve kötü muamele ile mücadele etmek, sorunların çözüme kavuşturulması doğrultusunda çalışmalar yapmak, şikayet ve başvuruları incelemek, araştırmak, insan haklarının korunmasına, geliştirilmesine ve ihlallerin önlenmesine yönelik çalışmalar yapmakla görevli ve yetkili olacak.
Kurum, inceleme, araştırma, ziyaret ve başvuruları inceleme görevi esnasında bir suçun işlendiğini öğrenirse, işlem yapılabilmesi için gerekli gördüğünde ihbar ve şikayette bulunabilecek.
Verilen bir önergenin kabul edilmesiyle, Kurul üyeleri arasında sayılan ''Türk vatandaşı olmak'' şartı, ''Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak'' şeklinde değiştirildi.
Devletin güvenliğine karşı suç işleyenler; zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, ihaleye fesat karıştırma, kaçakçılık suçlarından mahkum olanlar ile görevini devamlı yapmasına engel olabilecek akıl hastalığı bulunanlar kurul üyesi olamayacak.
-11 üyeden oluşacak-
Türkiye İnsan Hakları Kurulu, Kurumun karar organını oluşturacak. Kurul, biri Başkan, biri İkinci Başkan olmak üzere 11 üyeden oluşacak. Kurula başkan ve üye olabilmek için herhangi bir siyasi partinin yönetim ve denetim organlarında görev almamış veya bu görevlerinden ayrılmış olmak gerekecek.
Kurul üyesi olmak isteyenler taleplerini yazılı olarak kuruma iletecek. İnsan hakları alanında çalışmalar yapan; sivil toplum kuruluşları, sendikalar, sosyal ve mesleki kuruluşlar, akademisyenler, avukatlar, basın mensupları ve alan uzmanları da kurul üyesi olabilecek nitelikteki kişileri yazılı olarak teklif edebilecek.
Tasarının mevcut halinde, Kurul Başkan ve üyelerinin tamamını Bakanlar Kurulu atıyorken, önergeyle değişiklik yapıldı.
Buna göre, iki üye insan hakları alanında uzmanlaşmış kişiler arasından Cumhurbaşkanı'nca; üyelerden 7'si Bakanlar Kurulu'nca seçilecek. Bir üye, öğretim üyeleri arasından Yükseköğretim Kurulu'nca; bir üye de 10 yıl avukatlık yapan avukatlar arasından baro başkanlarınca seçilecek.
Başkan ve İkinci Başkan kurul üyelerince seçilecek.
Kurul üyesi seçimlerinde, sivil toplum kuruluşları, sendikalar, sosyal ve mesleki kuruluşlar, akademisyenler, avukatlar, basın mensuplarının çoğulcu temsiline özen gösterilecek.
Kurul Başkanı, ikinci başkan ve üyelerin süreleri dolmadan herhangi bir nedenle görevlerine son verilemeyecek. Ancak, seçilmeleri için gerekli şartları taşımadıkları ya da kaybettikleri Kurulca tespit edilen Başkan ve üyelerin görevlerine Bakanlar Kurulunca son verilecek. Kurul kararlarını süresi içinde imzalamayan veya karşı oy gerekçesini süresi içinde yazılı olarak bildirmeyen Başkan ve üyelerin üyeliklerine de aynı usul çerçevesinde son verilecek.
-Yakalanamayacak, üstleri ve konutları aranamayacak-
Görevleriyle ilgili olarak suç işlediği ileri sürülen başkan, ikinci başkan ve üyeler yakalanamayacak, üstleri ve konutları aranamayacak, sorguya çekilemeyecek.
Kurumun teşkilatı, Kurul ve Başkanlıktan oluşacak.
Başkan; Kurul toplantılarının gündemini, gün ve saatini belirleyecek, toplantıları yönetecek, Kurum personelini atayacak.
Başkan, bir başkan yardımcısı atayabilecek. Başkan Yardımcısının görev süresi de 4 yıl olacak. Başkanın görev süresinin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde Başkan Yardımcısının görevi de sona erecek.
Kurumun hizmet birimleri; İhlal İddialarını İnceleme, İşkence ve Kötü Muameleyle Mücadele, Hukuk, Eğitim, Dış İlişkiler ve Proje, Medya ve Halkla İlişkiler, Bilgi ve Dokümantasyon, Strateji Geliştirme ile insan kaynakları ve destek birimlerinden oluşacak.
Kurum, görev alanına giren konularla ilgili olarak çalışmalarda bulunmak üzere kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları ve konu ile ilgili uzmanların katılımıyla geçici ve sürekli kurullar oluşturabilecek.
İnsan hakları ihlaline maruz kaldığını iddia eden gerçek kişiler ile tüzel kişiler kuruma başvurabilecek.
-İnsan Hakları Komisyonu'nu bilgilendirecek-
Kurum, İnsan Hakları Komisyonu'nu yılda en az bir defa bilgilendirecek.
Başkan ve üyeler, kamu görevlileri gibi yargılanacak. Başkan ve üyeler, başladıkları ve görevlerinin sona erdiği tarihten itibaren bir ay içinde mal beyanında bulunacak.
İnsan Hakları Başkanlığı ile İnsan Hakları Üst Kurulu, İnsan Hakları Danışma Kurulu ve İnsan Hakları İhlali İddialarını İnceleme Heyetleri lağvedilecek.
Kurum Başkanlığı ve ikinci başkanlığına ilk defa seçilenlerin, ilk görev süresi 6 yıl olacak. Ad çekme yoluyla yapılacak kura sonuçlarına göre, Kurumun ilk üyelerinden dördünün ilk görev süresi 6 yıl, üçünün ilk görev süresi 4 yıl, ikisinin ilk görev süresi de 2 yıl olacak.
Kurul üyeliklerine ilk seçimler en geç 23 Eylül tarihine kadar yapılacak.
Kurum büroları kuruluncaya kadar, il ve ilçe İnsan Hakları Kurulları, Kurum bürosu olarak görev yapacak.
Kurumun 2012 mali yılı harcamaları, yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar, Başbakanlık'ın 2012 yılı bütçesinde yer alan İnsan Hakları Başkanlığına ait ödeneklerden karşılanacak.