İDDK: Hem Tıp Fakültesinde Hem De Özelde Görev Yapan Profesörlere 'Taban Ödeme' Yapılamaz

Aykırılığın, "üniversitelerin tıp fakültelerinde profesör olarak görev yapan, aynı zamanda mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olanlara, 'taban ödeme' yapılmasının mümkün olmadığı" doğrultusunda giderilmesine karar verdi.

Gerekçe

2547 sayılı Kanun'un 58. maddesi ile idareye tanınan düzenleme yetkisi ve alanı içerisinde getirilen dava konusu düzenleme ile personelin kadro ve görev unvanı, görev yeri, çalışma şartları ve süresi, eğitim-öğretim ve araştırma faaliyetleri ve mesleki uygulamalar ile ilgili performansı ve özellik arz eden riskli bölümlerde çalışma gibi hizmete katkı unsurları gözetilerek, yalnızca kamuda görev yapan doçent ve profesörlerin motivasyonlarının korunarak serbest meslek faaliyetinde bulunmalarının veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmalarının önüne geçilmesinin kamu hizmeti açısından hizmetin gereği gibi sürdürülmesine ve kamu kaynaklarının etkili ve verimli kullanılmasına katkı sağlayacağı anlaşıldığından, idarenin takdir yetkisi içerisinde hizmet gerekleri ve kamu yararı gözetilerek yapılan dava konusu düzenlemede hukuka aykırılık olmadığı sonucuna varılmıştır." gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, bu karar Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 11/06/2025 tarih ve E:2024/3085, K:2025/1251 sayılı onanarak kesinleşmiştir.

Bu durumda, üniversitelerin tıp fakültelerinde profesör olarak görev yapan, aynı zamanda mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olanlara, Yönetmeliğin 5. maddesinin 9. fıkrasının (b) bendine eklenen "Ancak bu ödeme mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olanlara ödenmez." hükmü gereğince, personelin ödüllendirilerek motivasyonunun artırılması amacını taşıyan "taban ödeme"nin yapılmasına imkan bulunmamaktadır.

T.C.

DANIŞTAY

İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU

Esas No: 2025/31

Karar No: 2025/38

BÖLGE İDARE MAHKEMESİ KARARLARI ARASINDAKİ AYKIRILIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİ

HAKKINDA KARAR

1- AYKIRILIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU BÖLGE İDARE MAHKEMESİ KARARLARI:

A- ADANA BÖLGE İDARE MAHKEMESİ 1. İDARİ DAVA DAİRESİNİN E:2024/1833 SAYILI DOSYASINA KONU YARGILAMA SÜRECİ:

Dava konusu istemin özeti: Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Üroloji Anabilim Dalında Profesör olarak görev yapan davacı tarafından, 15/09/2022 tarih ve 31954 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmeliğin 3. maddesi ile Yönetmeliğin 5. maddesinin 9. fıkrasına eklenen (b) bendi uyarınca ödenmesi gereken ek ödemenin ödenmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine yönelik Mersin Üniversitesi Rektörlüğü Hastane Başmüdürlüğünün 04/06/2024 tarih ve 2736521 sayılı işlemin iptali ve dava konusu işlem dolayısıyla ödenmeyen hak edişlerinin dava tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.

Mersin 2. İdare Mahkemesinin 31/10/2024 tarih ve E:2024/948, K:2024/1559 sayılı kararının özeti:

Olayda; Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönetmelikte 15/09/2022 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan değişiklik sonucunda anılan Yönetmeliğin 5. maddesinin 9. fıkrasının (b) bendine eklenen "Ancak bu ödeme mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olanlara ödenmez." düzenlemesinin irdelenmesi gerektiği,

Yönetmelik ile getirilen bu düzenlemeden önce 2547 sayılı Kanun'a 19/11/2014 tarih ve 6569 sayılı Kanun'un 32. maddesi ile "Tabip, diş tabibi ve tıpta uzmanlık mevzuatına göre uzman olan öğretim üyelerinden, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunmakta veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olanlara, bu faaliyetlerini sona erdirinceye kadar üniversite ödeneği ve ek ödeme ödenmez." şeklinde eklenen Geçici 70. maddenin, Anayasa Mahkemesinin 21/09/2016 tarih ve 29834 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 22/06/2016 tarih ve E:2016/13, K:2016/127 sayılı Kararı ile "Mesai saatleri dışında çalışan öğretim üyelerine ödenmeyen ve yukarıda değinilen 'üniversite ödeneği', 'ek ödeme' ve 'sağlık hizmetleri tazminatı' ödemeleri mahiyetleri itibariyle fazla mesai ya da performans karşılığı verilmemekte anılan ödemelere hak kazanılması için 'öğretim üyesi' sıfatına sahip olmak yeterli bulunmaktadır. Bir başka ifadeyle öğretim üyesi sıfatını haiz bütün akademik personel, kanunda öngörülen diğer şartları taşımak kaydıyla, söz konusu ödemelere, aylıklarını oluşturan diğer unsurlarla birlikte hak kazanabilmektedirler. Bu bağlamda, çalışmakta oldukları kadronun kanuni yükümlülüklerini yerine getiren, görev, yetki ve sorumluluklarını ifa eden öğretim üyelerinin, hukuk sisteminin tanıdığı bir imkandan yararlanarak mesai saatleri dışında çalışmaya devam etmeleri nedeniyle çalışma koşullarının kurallarda belirtildiği şekilde özlük hakkı kapsamındaki bazı ödemeler bakımından sınırlandırılarak aynı hak ve yükümlülüklere sahip öğretim üyeleri arasında farklılaşmaya gidilmesi ve kurallarda öngörülen bazı ödemelerden tamamen yoksun bırakılmaları ölçülü kabul edilemeyeceği gibi hakkaniyete de uygun değildir." gerekçesiyle iptal edildiği, ayrıca ek ödeme yapılmasını öngören 2547 sayılı Kanun'un 58. maddesinin (c) fıkrasında mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyeti yürüten kamu görevlilerine ek ödemenin ödenmesi hususunda sınırlama getirilmediği, Anayasa'nın 128. maddesi göz önünde bulundurulduğunda Yönetmelik ile bu yönde bir sınırlama getirilmesinin mümkün olamayacağı, ancak Kanun ile bu şekilde bir sınırlamanın söz konusu olabileceği,

Uyuşmazlıkta, yukarıda yer verilen mevzuat, Anayasa Mahkemesi Kararı ve yapılan açıklamalar kapsamında personelin ödüllendirilerek motivasyonunun artırılması amacıyla yapılan bir ödeme olarak tanımlanan taban ödemeler yönünden davacının hukuk sisteminin tanıdığı bir imkandan yararlanarak mesai saatleri dışında çalışmaya devam etmesine rağmen çalışmakta olduğu kadronun kanuni yükümlülüklerini yerine getirmesi görev, yetki ve sorumluluklarını ifa etmesi göz önünde bulundurulduğunda ödenmesinde herhangi bir engel bulunmadığı, Yönetmelik ile getirilen uygulamanın ise davacının mülkiyet hakkını ihlal edeceği gibi aynı birimde çalışan diğer kamu görevlileri ile arasında eşitsizlik doğuracağı,

Bu durumda; mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olan ilgililere taban ödemenin yapılmayacağı yönündeki Yönetmelik değişikliği esas alınarak tesis olunan davaya konu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı,

Diğer taraftan, hukuka aykırı olan dava konusu işlem nedeniyle ödenmeyen ek ödemelerinin dava açma tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte davacıya ödenmesi gerektiği gerekçesiyle, dava konusu işlemin iptaline, davacının ödenmeyen ek ödemelerinin ödenmesine yönelik isteminin kabulü ile dava konusu işlem nedeniyle davacıya ödenmeyen ek ödemelerinin dava tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte davacıya ödenmesine karar verilmiştir.

Adana Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 26/12/2024 tarih ve E:2024/1833, K:2024/1926 sayılı kararının özeti:

Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin 15/09/2022 tarih ve 31954 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetmelikle 5. maddesi değiştirildiği, 2547 sayılı Kanun'un 58. maddesinin (c) fıkrası kapsamındaki personele yapılan ek ödemenin; sabit ek ödeme, taban ödeme ve teşvik ek ödemesi olmak üzere olmak üzere üçe ayrıldığı, anılan Yönetmeliğe göre "taban ödeme"nin, personelin ödüllendirilerek motivasyonunun artırılması amacıyla yapılan bir ödeme olduğu, düzenlemede mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olanların taban ödeme alamayacaklarının belirtildiği, anılan kişilerin taban ödeme dışındaki sabit ödeme ve teşvik ödemesi ve diğer ödemelerden faydalanabildiği,

Bu durumda; dava dosyasında bulunan bilgi belge ve yukarıda bahsedilen mevzuat hükümlerinin birlikte incelenmesinden; mevzuat hükmüne göre taban ödemenin personelin ödüllendirilerek motivasyonunun artırılması amacıyla yapılan bir ödeme olduğu ve bu ödemenin mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olanlara ödenemeyeceğinin açık olduğu, davacının mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunduğunun görüldüğü, davacıya taban ek ödemesi yapılamayacağı anlaşıldığından dava konusu işlemde hukuka aykırılık, aksi yöndeki Mahkeme kararında hukuki isabet bulunmadığı,

Öte yandan; dava konusu işlem hukuka uygun bulunduğundan, dava konusu işlem dolayısıyla ödenmeyen hak edişlerinin dava tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte ödenmesi talebinin de reddi gerektiği,

Diğer taraftan; dava konusu işlemin dayanağı olan Yönetmeliğin 5. maddesinin 9. fıkrasının (b) bendinde yer alan hükmün iptali istemiyle açılan davada, Danıştay Sekizinci Dairesi'nin 04/09/2024 tarih ve E:2022/7070, K:2024/4282 sayılı kararı ile "davanın reddine" karar verilmiş olduğu,

Gerekçeleriyle, istinaf başvurusunun kabulüne, istinafa konu Mersin 2. İdare Mahkemesi'nin 31/10/2024 tarih ve E:2024/948, K:2024/1559 sayılı kararının kaldırılmasına ve davanın reddine kesin olarak karar verilmiştir.

B- KONYA BÖLGE İDARE MAHKEMESİ 4. İDARİ DAVA DAİRESİNİN E:2023/1143 SAYILI DOSYASINA KONU YARGILAMA SÜRECİ:

Dava konusu istemin özeti: Akdeniz Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Kalp ve Damar Cerrahisi Anabilim Dalı Başkanlığında Profesör unvanıyla görev yapan davacı tarafından, 15/09/2022 tarih ve 31954 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmeliğin 3. Maddesiyle esas Yönetmeliğin 5. maddesinin 9. fıkrasına eklenen (b) bendi uyarınca hesaplanarak ödenmesi gereken döner sermaye ek ödeneklerinin tarafına ödenmediğinden bahisle, ödenmeyen ek ödeneklerin yasal faiziyle birlikte ödenmesi ve sonraki süreçte de ödenmeye devam edilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddedilmesine ilişkin 22/11/2022 tarih ve E-509455 sayılı Akdeniz Üniversitesi Rektörlüğü Üniversite Hastanesi Başmüdürlüğü işleminin iptali ve ödenmeyen döner sermaye ek/taban ödemelerinin hak ediş tarihleri itibariyle işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.

Antalya 3. İdare Mahkemesinin 12/04/2023 tarih ve E:2023/86, K:2023/612 sayılı kararının özeti:

Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 58. maddesinde yer alan (h) ve (i) fıkralarına dayanılarak hazırlandığı, (h) bendinde; öğretim üyelerinin mesai saatleri dışında üniversitede sundukları sağlık hizmetlerinden dolayı 5510 sayılı Yasa'nın 73/3. maddesi uyarınca alınan ilave ücretlerin döner sermaye işletmesinin ayrı bir hesabında toplanacağının, bu şekilde elde edilen gelirin yüzde 50'sinden az ve yüzde 60'ından fazla olmamak üzere üniversite yönetim kurulunca tespit edilecek oranının, mesai saatleri dışında sağlık hizmeti sunan öğretim üyesine, mesai içinde gerçekleştirilen iş miktarı ve çeşidi dikkate alınarak belirlenen toplam performansı aşmamak kaydıyla, ek ödeme matrahının yüzde 950'sini geçmemek üzere her ay ayrıca ödeneceğinin düzenlendiği, (i) bendinde ise; döner sermaye işletmesi faaliyetlerinin gerçekleştirilmesinde, kaynakların ekonomik, verimli ve tasarruflu kullanılmasının esas olduğunun ve yapılacak olan ödemelerde gelir gider dengesinin gözetilmesinin zorunlu olduğunun, yapılacak ek ödemenin oranları ile bu ödemelerin esas ve usullerinin; yükseköğretim kurumlarının hizmet sunum şartları ve kriterleri, personelin kadro ve görev unvanı, görev yeri, çalışma şartları ve süresi, eğitim-öğretim ve araştırma faaliyetleri ve mesleki uygulamalar ile ilgili performansı ve özellik arz eden riskli bölümlerde çalışma gibi hizmete katkı unsurları esas alınarak Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine Yükseköğretim Kurulu tarafından çıkartılacak Yönetmelikle belirleneceğinin düzenlendiği, bu kapsamda çıkarılan Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin 5. maddesinde döner sermaye ek ödemelerinin dağıtım esaslarının düzenlendiği, Yönetmeliğin, 15/09/2022 günlü Resmi Gazete'de yayımlanan değişiklikle 5. maddesinin 9. fıkrasında, 2547 sayılı Yasa'nın 58. maddesinin (c) bendinde sayılan personele yapılacak ek ödemenin, temel ek ödeme ile teşvik ek ödemesinden ibaret olacağının, teşvik ek ödemesinin ise, sabit ek ödeme ve taban ödemesinden oluşacağının düzenlendiği, 9. fıkraya eklenen (b) bendi ile, taban ödemenin tanımının; personelin ödüllendirilerek motivasyonunun artırılması amacıyla yapılan ödeme olarak ifade edildiği ve bu ödemenin mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olanlara ödenmeyeceğinin hüküm altına alındığı, bu taban ödemenin kazanılabilmesi için, davacının iddia ettiği doğrultuda, salt öğretim üyesi olunmasının ve mesai saatleri içerisinde üniversiteye hizmet/katkı sunulmasının yeterli olmadığı, Yasa Koyucu tarafından bu yasal düzenlemeler ile, serbest muayenehane yahut özel sağlık kuruluşlarında çalışmayan personelin mesai saatlerinin dışında da görev yaparak sağlık kuruluşuna/üniversiteye sundukları hizmetlerden/katkılardan dolayı ödüllendirerek motivasyonunun artırılmasının amaçlandığı, anılan yasal düzenlemenin hukuken varlığını koruduğu ve davalı idarece anılan yasal düzenlemeye dayanılarak davacının başvurusunun reddedildiği, bunun yanında, davacının, mesai saati sonrasında, saat serbest muayenehanesinde çalışmaya devam ettiğinin sabit olduğu, dolayısıyla, mesai saatleri dışında/sonrasında, asıl görev yaptığı üniversiteye sağlık hizmeti/katkısı sunmadığı, serbest muayenehanesinde çalıştığı, mesai saatleri içerisinde sunduğu sağlık hizmetinin iddia ettiği şekilde bu ödeme kapsamında olmadığı, bu nedenle, mesai saatleri dışındaki serbest muayenehanesindeki çalışmaları için yasal düzenlemeyle aranılan anlamda, idarece ödüllendirilmesinin ve motivasyonunun artırılmasının, bunun için taban ödemesinin yapılmasının mümkün olamayacağı karşısında, davacıya, Yönetmeliğin 5. maddesinin 9. fıkrasının hukuken varlığını sürdüren (b) bendi uyarınca taban ödeme yapılamayacağı yönünde tesis edilen dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı,

Dava konusu işlem hukuka uygun bulunduğundan, davacının ödenmeyen döner sermaye ek/taban ödemelerinin hak ediş tarihleri itibarıyla yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi isteminin de reddi gerektiği, gerekçeleriyle davanın reddine karar verilmiştir.

Konya Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesinin 22/11/2023 tarih ve E:2023/1143, K:2023/1898 sayılı kararının özeti:

Kamu kurumlarındaki döner sermaye ek ödemesinin, hizmetin sunulması ile elde edilen gelirin mevzuatın öngördüğü çerçevede hizmet sunan personele döner sermaye geliri sağlamakta olduğu, bu kapsamda döner sermaye gelirinin kamu kurumundaki personele dağıtımı aşamasında en önemli ve hakkaniyete uygun yaklaşımın ilgili personelin nicelik ve nitelik yönünden hizmete sunduğu katkının esas alınarak ek ödeme yapılması olduğu,

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun "Döner Sermaye" başlıklı 58. maddesinde, mesleklerini serbest icra edenlerin ek ödemeden yararlanamayacağı yönünde herhangi bir ibarenin yer almadığı,

Kanun maddesinin bu düzenlemesinden hareketle, kanunun aradığı koşulları sağlayan bir çalışanın döner sermaye ek ödemesinden de yararlandırılmasının gerektiği, aksi düşüncenin kabulünün, öğretim elemanlarının aynı çalışma süresi içerisinde aynı hizmeti sunmalarına ve aynı statüde bulunmalarına rağmen tam gün çalışıp muayenehanesi olan veya olmayan şeklinde ayrıma tabi tutulmuş olması sonucunu doğuracağı,

Dairelerince yapılan ara kararına istinaden davalı idarece sunulan yazı ile, "Öğretim üyeleri 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 36. maddesine tabi olarak çalışmaktadır. 2547 sayılı Kanunun 36. maddesine göre öğretim üyeleri üniversitede devamlı statüde görev yapmaktadır. Bu durumda öğretim üyeleri için geçerli olan yükümlülükler çerçevesinde görevlerini yerine getirmek esastır." şeklinde cevap verildiğinin görüldüğü,

Bu durumda, öğretim görevlilerinin, mesai saati dışında mesleğinin serbest icrasına izin verilirken bu şekilde çalışması nedeniyle mesai içinde ek ödemeye hak sağlayacak çalışmasının karşılıksız bırakılmasının, mesleğin serbest icrasına izin verilmesi durumunu anlamsızlaştıracağı,

Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin "Dağıtım esasları" başlıklı 5. maddesinin, (15/09/2022 tarih ve 31954 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Yönetmelik ile değiştirilen) (9) fıkrasında mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olanlara taban ödeme yapılmayacağına ilişkin hüküm yer alıyor ise de söz konusu hükmün üst hukuk normuna aykırı olduğu anlaşıldığından, Kanuna aykırı Yönetmelik hükmü dayanak alınarak tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı,

Öte yandan, dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığından, davacının ödenmeyen döner sermaye ek/taban ödemelerinin idareye başvuru tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle (başvuru tarihinden sonraki ödemeler için ise ödememe tarihleri esas alınarak işletilecek yasal faizi ile) birlikte ödenmesine karar verilmesi gerektiği,

Gerekçesiyle, istinaf isteminin kabulü ile Antalya 3. İdare Mahkemesinin 12/04/2023 tarih ve E:2023/86, K:2023/612 sayılı kararının kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptaline, dava konusu işlem nedeniyle davacının yoksun kaldığı döner sermaye ek/taban ödemelerinin idareye başvuru tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle (başvuru tarihinden sonraki ödemeler için ise ödememe tarihleri esas alınarak işletilecek yasal faizi ile) birlikte davalı idare tarafından davacıya ödenmesine kesin olarak karar verilmiştir.

C-AYKIRILIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU DİĞER KARARLAR :

Bursa Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 25/12/2024 tarih ve E:2024/1029, K:2024/2066 sayılı ve İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesinin 26/12/2024 tarih ve E:2024/1872, K:2024/3098 sayılı kararları da, Adana Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 26/12/2024 tarih ve E:2024/1833, K:2024/1926 sayılı kararı ile aynı doğrultudadır.

II-İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY:

Uyuşmazlıklarda, üniversitelerin tıp fakültelerinde profesör olarak görev yapan ve aynı zamanda mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olan öğretim üyeleri tarafından, 15/09/2022 tarih ve 31954 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmeliğin 3. maddesi ile esas Yönetmeliğin 5. maddesinin 9. fıkrasına eklenen (b) bendi uyarınca tarafına "taban ödeme"nin yapılması istemiyle başvurularda bulunmuşlar, idarelerin yapılan bu başvuruları Yönetmeliğin 5. maddesinin 9. fıkrasının (b) bendindeki "ancak bu ödeme mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olanlara ödenmez" hükmü uyarınca reddetmesi üzerine açılan davalarda, aynı konuda verilen farklı nitelikteki kararların kesinleşmesi üzerine incelenen aykırılığın oluştuğu görülmüştür.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Başvuruya konu olan kararlar arasındaki aykırılık, üniversitelerin tıp fakültelerinde profesör olarak görev yapan aynı zamanda mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olanlara, 15/09/2022 tarih ve 31954 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmeliğin 3. maddesi ile esas Yönetmeliğin 5. maddesinin 9. fıkrasına eklenen (b) bendi uyarınca taban ödemesi yapılıp yapılmayacağından kaynaklanmaktadır.

İlgili mevzuat incelendiğinde; 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun "Döner sermaye" başlıklı 58. maddesi, yükseköğretim kurumlarında döner sermaye işletmesi kurulması, gelirlerin izlenmesi ve elde edilen gelirlerin dağıtımına ilişkin temel esasları belirlemiştir. Bu maddeye göre, yapılacak ek ödemenin oranları ile usul ve esasları; yükseköğretim kurumlarının hizmet sunum şartları ve kriterleri, personelin unvanı, görevi, çalışma şartları ve süresi, eğitim-öğretim ve araştırma faaliyetleri ve mesleki uygulamalar ile ilgili performansı ve özellik arz eden riskli bölümlerde çalışma gibi hizmete katkı unsurları esas alınarak Yükseköğretim Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenecektir.

Bu Kanun maddesine dayanılarak hazırlanan Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin (Yönetmelik), "Dağıtım esasları" başlıklı 5. maddesinin -15/09/2022 tarih ve 31954 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yönetmelik ile değişik- (9) fıkrasında yapılan düzenleme ile 2547 sayılı Kanunun 58. maddesinin (c) fıkrası kapsamındaki personele yapılan ek ödemenin; temel ek ödeme ile teşvik ek ödemesinden oluştuğu, temel ek ödemenin ise sabit ek ödeme ile taban ödeme toplamından müteşekkil olduğu belirtilmiştir. Aynı fıkranın (b) bendinde ise taban ödemenin, 2547 sayılı Kanunun 58. maddesinin (c) fıkrası kapsamındaki personele yapılacak bir ödeme olduğu, Ek-4'te yer alan tablodaki kadro unvanına göre belirlenen taban katsayısının en yüksek devlet memuru aylığı ile çarpımı sonucu bulunacağı, hesaplamada aktif çalışılan gün katsayısı ayrıca çarpan olarak kullanılacağı ifade edilmiştir. Taban ödemenin personel motivasyonunu artırma amacı taşıdığı ve mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olanlara ödenmeyeceği de belirtilmiştir. Buna ek olarak, aynı fıkranın (ç) bendinde, mesai içi teşvik ek ödemesinin tavan tutarı, 2547 sayılı Kanunun 58 inci maddesinin (c) fıkrası uyarınca hesaplanacak tavan tutardan sabit ek ödeme tutarı ile taban ödeme tutarı düşülerek tespit edileceği belirtilmiştir.

Yönetmeliğin 5. maddesinin 9. fıkrasının (b) bendine eklenen "Ancak bu ödeme mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olanlara ödenmez." düzenlemesine göre, mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olan öğretim üyeleri taban ödeme alamayacaklardır. Ancak, Yönetmeliğe göre bu kişilerin taban ödeme dışındaki sabit ödeme ve teşvik ödemesi gibi diğer ödemelerden faydalanabildikleri anlaşılmaktadır.

Yönetmeliğin 5. maddesinin 9. fıkrasının (b) bendine eklenen söz konusu düzenlemenin iptali istemiyle açılan davada, Danıştay Sekizinci Dairesinin 04/09/2024 tarih ve E:2022/7070, K:2024/4282 sayılı kararıyla, "Bu düzenlemenin; personelin kadro ve görev unvanı, görev yeri, çalışma şartları ve süresi, eğitim ve araştırma faaliyetleri, mesleki uygulamalar ile ilgili performansı ve özellik arz eden riskli bölümlerde çalışma gibi hizmete katkı unsurları bakımından idarenin takdir yetkisinde oluşturulduğu, mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olan hekimlere de sabit ek ödeme, teşvik ek ödemeleri, mesai dışında yapılan çalışmalara ait ek ödeme ve akademik teşvik ödemelerinin yapıldığı, sadece kurumda çalışanlarla, mesai saati dışında kurum dışında çalışanlar arasında hasta takibi ve performans olarak fark olduğu için taban ek ödemesinin yapılmadığı anlaşılmaktadır.

Bu durumda, 2547 sayılı Kanun'un 58. maddesi ile idareye tanınan düzenleme yetkisi ve alanı içerisinde getirilen dava konusu düzenleme ile personelin kadro ve görev unvanı, görev yeri, çalışma şartları ve süresi, eğitim-öğretim ve araştırma faaliyetleri ve mesleki uygulamalar ile ilgili performansı ve özellik arz eden riskli bölümlerde çalışma gibi hizmete katkı unsurları gözetilerek, yalnızca kamuda görev yapan doçent ve profesörlerin motivasyonlarının korunarak serbest meslek faaliyetinde bulunmalarının veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmalarının önüne geçilmesinin kamu hizmeti açısından hizmetin gereği gibi sürdürülmesine ve kamu kaynaklarının etkili ve verimli kullanılmasına katkı sağlayacağı anlaşıldığından, idarenin takdir yetkisi içerisinde hizmet gerekleri ve kamu yararı gözetilerek yapılan dava konusu düzenlemede hukuka aykırılık olmadığı sonucuna varılmıştır." gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, bu karar Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 11/06/2025 tarih ve E:2024/3085, K:2025/1251 sayılı onanarak kesinleşmiştir.

Bu durumda, üniversitelerin tıp fakültelerinde profesör olarak görev yapan, aynı zamanda mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olanlara, Yönetmeliğin 5. maddesinin 9. fıkrasının (b) bendine eklenen "Ancak bu ödeme mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olanlara ödenmez." hükmü gereğince, personelin ödüllendirilerek motivasyonunun artırılması amacını taşıyan "taban ödeme"nin yapılmasına imkan bulunmamaktadır.

Bu gerekçelerle, aykırılığın, üniversitelerin tıp fakültelerinde profesör olarak görev yapan, aynı zamanda mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olanlara, 15/09/2022 tarih ve 31954 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmeliğin 3. maddesi ile esas Yönetmeliğin 5. maddesinin 9. fıkrasına eklenen (b) bendi uyarınca "taban ödeme" yapılmasının mümkün olmadığı doğrultusunda giderilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

III-SONUÇ:

Açıklanan nedenlerle; Bölge İdare Mahkemesi kararları arasındaki aykırılığın, "üniversitelerin tıp fakültelerinde profesör olarak görev yapan, aynı zamanda mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olanlara, 15/09/2022 tarih ve 31954 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmeliğin 3. maddesi ile esas Yönetmeliğin 5. maddesinin 9. fıkrasına eklenen (b) bendi uyarınca 'taban ödeme' yapılmasının mümkün olmadığı" doğrultusunda giderilmesine, kesin olarak, 11/06/2025 tarihinde oybirliği ile karar verildi.