Kamu personeline çocuk ve aile yardımı ödemesi ve son düzenlemeler

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nda aile yardım ödeneği altında Çocuk Yardımının hangi hal ve koşullarda ödeneceğine dair hükümlere yer verilmiştir.
Kanunun Aile yardımı ödeneği başlıklı 202 nci maddesine göre,

"Evli bulunan Devlet memurlarına aile yardımı ödeneği verilir.
Bu yardım, memurun her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için 1500, çocuklarından herbiri için de 250 gösterge rakamının (72 nci ay dahil olmak üzere 0-6 yaş grubunda yer alan çocuklar için bir kat artırımlı) aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktar üzerinden ödenir. Eşlerden birine iş akdi veya toplu sözleşme gereği çocukları için yapılan aile yardımı ödeneği daha düşük ise, yalnız aradaki fark ödenir. Bu fıkrada yer alan gösterge rakamlarını 3 katına kadar artırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.
Dul memurların çocukları için yukarıdaki fıkralar hükmü uygulanır.
Boşanma veya ayrılık vukuunda mahkeme bu yardımın hangi tarafa ve ne oranda verileceğini de kararında belirtir.
Devlet memurunun, geçimini sağladığı üvey çocukları için de bu ödenek verilir."

Aile yardımı ödeneğinin ödeme usulü başlıklı 203 maddesinde,
" Aile yardımı ödeneği Devlet memurlarına her ay aylıklariyle birlikte ödenir. Karı ve kocanın her ikisi de memur iseler bu ödenek yalnız kocaya verilir. Aile yardımı ödenekleri hiçbir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenir ve borç için haczedilemez."
Aile yardımı ödeneğine hak kazanma başlıklı 204.maddesinde, "Memur, eş için ödenen aile yardımı ödeneğine evlendiği; çocuk için ödenen yardıma da çocuğunun doğduğu tarihi takip eden ay başından itibaren hak kazanır.
Çocuk için aile yardımı ödeneği verilmeyecek haller başlıklı 206.maddesinde ise Aşağıdaki hallerde çocuklar için aile yardımı ödeneği verilmez:
1. Evlenen çocuklar,
2. 25 yaşını dolduran çocuklar (25 yaşını bitirdiği halde evlenmemiş kız çocukları ile çalışamayacak derecede malullükleri resmi sağlık kurulu raporuyla tespit edilenler için süresiz olarak ödeneğin verilmesine devam olunur.),
3. Kendileri hesabına ticaret yapan veya gerçek veya tüzel kişiler yanında her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışan çocuklar (Öğrenim yapmakta iken tatil devresinde çalışanlar hariç),
4. Burs alan veya Devletçe okutulan çocuklar."
Hükümlerine yer verilmiştir.

Buna göre, (01.01.2025-30.06.2025 Döneminde Geçerli Olmak Üzere, Aile Yardımı (2.273 x 1,012556)= 2.301,54 TL, Çocuk Yardımı (250 x 1,012556) =253,14 TL olarak uygulanmaktadır. Bu tutarlar, 72 nci ay dahil olmak üzere 0-6 yaş grubunda yer alan çocuklar için bir kat artırımlı olarak hesaplanacaktır. Doğum Yardımı ise 6637 sayılı Kanunun 23/a maddesiyle 15.05.2015'ten itibaren kaldırılmıştır.

Öte yandan 7546 sayılı Kanunla 3/6/2011 tarihli ve 633 sayılı Sosyal Hizmetler Alanında Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen ek 4 üncü maddesi ile,
"Türk vatandaşlarına, 1/1/2025 ve sonrasında canlı doğan çocukları için başvuru yapılması ve Türkiye'de ikamet ediyor olmaları koşuluyla;
a) Birinci çocuk için tek seferlik 5.000 TL,
b) İkinci çocuk için başvurunun yapıldığı ay itibarıyla 5 yaşını tamamlayana kadar (altmışıncı ay dahil) aylık 1.500 TL,
c) Üçüncü ve sonraki çocuklar için başvurunun yapıldığı ay itibarıyla 5 yaşını tamamlayana kadar (altmışıncı ay dahil) aylık 5.000 TL,
tutarında doğum yardımı yapılır. Bu tutarları, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranını geçmemek üzere belirlenecek oranda artırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.
Doğum yardımı ödemeleri, 29/5/1986 tarihli ve 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanununun 2 nci maddesi kapsamında muhtaçlık şartı aranmaksızın Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonundan yapılır. Bu amaçla ihtiyaç duyulan kaynak genel bütçeden Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonuna aktarılır.
Doğum yardımı, hiçbir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenir ve haczedilemez. Doğum yardımından yararlananların gerçek dışı beyanda bulunmaları nedeniyle yersiz ödemeye sebebiyet verilmesi halinde, bu ödemelerin, bir ay içinde ödemenin yapıldığı tarihten tahsil edildiği tarihe kadar geçen süre dikkate alınarak 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen gecikme zammı oranında hesaplanacak faiz ile birlikte iade edilmesi, haksız yararlanana ödeme yapan kurum tarafından bir yazı ile bildirilir. Bu süre içinde ödeme yapılmaması halinde bu alacakların ilgili vergi dairesine bildirilmesi üzerine anılan Kanun hükümlerine göre takip ve tahsil edilir."
Hükümleri getirilmiştir.

Sözkonusu maddenin uygulanmasına dönük olarak çıkarılan Doğum Yardımı Yönetmeliği (Karar Sayısı: 9721) çerçevesinde, doğum yardımı başvurusu, çocuğun KPS'ye kayıt işleminin tamamlanmasını müteakip, sağ olması kaydıyla; ilk çocuk için doğum tarihinden sonraki 12 ay içinde, diğer çocuklar için 5 yaşını tamamlayıncaya kadar başvuru yerlerine yapılır.
Anne Türk vatandaşı ve sağ ise başvuru, anne tarafından ya da anne adına baba tarafından yapılır. Annenin Türk vatandaşı olmaması veya vefat etmiş olması halinde ya da Bakanlıkça belirlenecek zorunlu hallerde başvuru, Türk vatandaşı olan baba tarafından veya çocuğun kanuni temsilcisi tarafından yapılır. Anne ve babanın her ikisinin de vefat etmiş olması halinde başvuru, çocuğun kanuni temsilcisi tarafından yapılır.
Başvuru; anne, baba ve çocuk ile varsa diğer çocukların Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaralarını, doğruluk beyanını ve Bakanlıkça belirlenecek diğer bilgileri içerir.
Başvuruda yer alan doğruluk beyanında, başvuran kişinin evlat edindiği çocukları bulunması halinde evlat edinmeye ilişkin bilgi ve belgeler beyan edilir.
1/1/2025 tarihinden önce canlı doğan çocuk için doğum yardımı almaya hak kazananlara, 1/6/2025 tarihine kadar başvurmaları şartıyla, 16 ncı madde ile yürürlükten kaldırılan 5/5/2015 tarihli ve 2015/7695 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Doğum Yardımı Yönetmeliği hükümlerine göre doğum yardımı ödemesi yapılır.
Kamu personeli ise her ne statüde olursa olsun (hizmet alımı yoluyla istihdam edilenler dahil) çalıştığı kuruma başvurmak suretiyle bu yardımdan istifade edebilecektir.
Türkiye yüzyılı perspektifine uygun olarak, genç ve dinamik bir neslin inşasında çocuk yardımlarının genç nüfusun iş ve meslek edinimi, yüksek öğrenimi ve ilerleyen süreçlerde iş ve aile yaşamlarında yeni gelişim alanları da dikkate alınarak çeşitlendirilmesi ve zenginleştirilmesi toplumsal olarak önemli katkılar sağlayabilecektir.