Vakıf Üniversitelerinde Ücret Artışına Sınır Geldi mi? Mahkemeden Emsal Karar
Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi, özel bir üniversitenin eczacılık bölümünde öğrenim gören bir öğrencinin kayıt yenileme ücretine yapılan yüzde 84'lük zamma karşı açtığı davada dikkat çeken bir karar verdi. Mahkeme, vakıf üniversitelerinin ücret artışlarını belirlerken uyması gereken ilkelere ve sınırlandırmalara ışık tuttu.
Ücret artışı yüzde 84'ü aştı, öğrenci dava açtı
Davacı öğrenci, 2022-2023 eğitim yılında 120.000 TL olarak ödediği öğrenim ücretinin, 2023-2024 yılı için üniversite tarafından 220.800 TL'ye çıkarılmasını "fahiş artış" olarak değerlendirerek mahkemeye başvurdu. Öğrencinin talebi, ücret artışının TÜİK verileri doğrultusunda makul bir orana indirgenmesiydi. Ankara Batı 2. Tüketici Mahkemesi, bilirkişi raporuna dayanarak öğrencinin talebini haklı buldu ve ücretin 187.536 TL olarak belirlenmesine karar verdi.
Üniversite itiraz etti: Yetki bizde
Karara itiraz eden üniversite, ücretlerin Yükseköğretim Kanunu ve Mütevelli Heyet yetkisi çerçevesinde belirlendiğini, artışın da enflasyonla uyumlu olduğunu savundu. Ancak dosyayı inceleyen Ankara Bölge Adliye Mahkemesi, ücret belirleme yetkisinin sınırsız olmadığını ve anayasal, yasal çerçeveye uygun davranılması gerektiğini vurguladı.
Özel Üniversite kayıt ücreti artışına dair karardan öne çıkan ilkeler
Mahkemenin kararında şu dikkat çekici değerlendirmelere yer verildi:
Kazanç amacı güdülemez: Vakıf üniversiteleri kamu hizmeti vermekte olup, öğrenim ücretlerini belirlerken kar amacı güdemez.
Dürüstlük ilkesi esas alınmalı: Ücret artışında dürüst davranma ilkesi gözetilmeli; hakkın kötüye kullanılması hukuken korunmaz.
Yalnızca TÜFE değil, çoklu kriter gerek: Sadece TÜİK'in tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yeterli değildir. Ücret artışının belirlenmesinde döviz, altın, faiz, memur maaşı gibi göstergeler de dikkate alınmalıdır.
Makul artış oranı gerekli: Mahkeme, üniversitenin %84'lük artışının tek başına açıklanamayacağına hükmederek, daha geniş ekonomik veri analiziyle belirlenmiş bir artış oranı gerektiğine karar verdi.
İlk karar kaldırıldı, dosya geri gönderildi
İstinaf mahkemesi, ilk derece mahkemesinin kararını kaldırarak dosyanın yeniden yargılama yapılmak üzere yerel mahkemeye iadesine karar verdi. Mahkeme ayrıca, kayıt ücretlerinin tespitinde objektif ve çok yönlü kriterlerin gözetilmesini zorunlu kıldı.
Bu karar ne anlama geliyor?
Karar, vakıf üniversitelerinin ücret artışı belirleme süreçlerinde sınırsız bir takdir yetkisine sahip olmadığını ortaya koyması açısından emsal niteliğinde. Eğitim hakkının Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile korunduğunu vurgulayan mahkeme, üniversitelerin öğrenciler karşısında ekonomik güç ilişkisi kuramayacağına dikkat çekti.
Vakıf üniversitelerine uyarı niteliğinde
Bu karar, ücret artışlarını "kazanç amacı" gütmeden ve şeffaf şekilde belirlemeyen vakıf üniversiteleri için önemli bir uyarı niteliğinde. Önümüzdeki dönemde benzer davaların sayısının artabileceği ve Yükseköğretim Kurulu ile tüketici mahkemelerinin bu alanda yeni denetim mekanizmaları geliştirebileceği değerlendiriliyor.