Döner Sermayelerle ilgili hükümlerin iptali ne anlama geliyor?

ANAYASA MAHKEMESİNİN İPTAL KARARI NE ANLAMA GELİYOR?

Anayasa Mahkemesi 2005 Yılı Bütçe Kanununun bazı hükümlerini iptal etti. Başkanvekili Haşim Kılıç'ın açıkladığı iptal edilen hükümler arasında Döner Sermayelerle ilgili hükümlerde yer alıyor. Peki 2005 Yılı Bütçe Kanunun 37. Maddesinin (d) bendinde düzenlenen Döner Sermayelerle ilgili hükümlerin iptali ne anlama geliyor?

İşte Türk Sağlık-Sen Yetkililerinin konuya ilişkin değerlendirmeleri...

Anayasa Mahkemesi 2005 Bütçe Yasası'nın bazı hükümlerini iptal etti. Anayasa Mahkemesi Başkanvekili Haşim Kılıç, CHP'nin yasanın bazı maddelerini yönelik açtığı davanın esastan sonuçlandığını söyledi.

Mahkeme'nin iptal ettiği hükümler arasında 2005 Yılı Bütçe Kanununun 37. maddesinin (d) bendi de yer alıyor. D bendi Döner Sermaye tavan miktarını, Döner Sermayeli kuruluşlardan Sağlık Bakanlığı Döner Sermaye Merkez Saymanlığı hesabına aktarılacak miktarları düzenlemekteydi. Konuyla ilgili görüşlerini aldığımız bir Bakanlık yetkilisi henüz Gerekçeli Kararın kendilerine ulaşmadığını ve uygulamanın aynen devam edeceğini ifade etti. Yetkili, gerekçeli kararın kendilerine ulaşmasının ardından değerlendirileceğini söyledi.

Ayrıca Sağlık Bakanı Recep Akdağ'ın Bütçe Kanunu içinde yer alan Döner Sermaye oranları ile ilgili hükümlerin 209 Sayılı "Sağlık Ve Sosyal Yardım Bakanlığına Bağlı Sağlık Kurumları İle Esenlendirme (Rehabilitasyon) Tesislerine Verilecek Döner Sermaye Hakkında Kanun" kapsamında düzenlenmesi için Sağlık Bakanlığı Araştırma Planlama ve Koordinasyon Kuruluna Talimat verdiği öğrenildi. Bu kapsamda Sağlık Bakanlığı ile Maliye Bakanlığı bürokratları bugün itibariyle çalışmaya başladı.

Ancak iptal edilen hükümler 2005 yılı Bütçe Kanununda yer almaktaydı. Döner Sermaye uygulamaları da 2006 yılı için hazırlanan Bütçe Kanununda tekrar düzenlenecek. Anayasa Mahkemesi kararları geriye doğru işlemiyor. 2005 yılının bitmesine de sadece 1 ay kaldı. Gerekçeli kararın ne zaman yayınlanacağı da belli değil. Bu durumda yeni bütçe Kanunu yürürlüğe girene kadar iptal edilen hükümlerin yürürlükte kalacak. Yani Sağlık çalışanlarının Aralık 2005 ayı için herhangi bir hak kaybı ve döner Sermaye Ödenmemesi gibi bir durum söz konusu olmayacak.

Anayasa Mahkemesinin iptal kararıyla, tabip dışı çalışanların da beklentileri olan Döner sermaye adaletsizliğinin giderilmesi; 209 sayılı Kanun'da yapılacak değişiklikle ve 2006 Yılı Bütçe Kanununda getirilecek düzenlemelerle mümkün olabilecek.

ANAYASA MAHKEMESİNİN İPTAL ETTİĞİ İPTAL ETTİĞİ 2005 YILI BÜTÇE KANUNUN (D) BENDİ

d) 4.1.1961 tarihli ve 209 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin ikinci fıkrasından sonra gelen hükümleri aşağıdaki şekilde uygulanır:

Personelin katkısıyla elde edilen döner sermaye gelirlerinden, 14.7.1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (A) fıkrasına göre çalışanlardan döner sermayeli sağlık kurum ve kuruluşlarında görevli olan personel ile bu kurum ve kuruluşlarda 10.7.2003 tarihli ve 4924 sayılı Kanun uyarınca sözleşmeli olarak istihdam edilen sağlık personeline, mesai içi veya mesai dışı ayrımı yapılmaksızın ek ödeme yapılabilir. Sağlık kurum ve kuruluşlarında Bakanlıkça belirlenen hizmet sunum şartları ve kriterleri de dikkate alınmak suretiyle, bu ödemenin oranı ile usûl ve esasları; personelin unvanı, görevi, çalışma şartları ve süresi, hizmete katkısı, performansı, serbest çalışıp çalışmaması ile muayene, ameliyat, anestezi, girişimsel işlemler ve özellik arz eden riskli bölümlerde çalışma gibi unsurlar esas alınarak Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine Sağlık Bakanlığınca belirlenir.

Yukarıdaki fıkraya göre personelin katkısıyla elde edilen döner sermaye gelirlerinden personele bir ayda yapılacak ek ödemenin tutarı, ilgili personelin bir ayda alacağı aylık (ek gösterge dahil), yan ödeme ve her türlü tazminat (makam, temsil ve görev tazminatı hariç) toplamının, pratisyen tabip ve diş tabiplerinden serbest çalışanlara % 250'sini, serbest çalışmayanlara % 500'ünü, uzman tabip, Tıpta Uzmanlık Tüzüğünde belirtilen dallarda bu Tüzük hükümlerine göre uzman olanlar ve uzman diş tabiplerinden serbest çalışanlara % 350'sini, serbest çalışmayanlara % 700'ünü, serbest çalışmayan klinik şef ve şef yardımcılarına % 800'ünü, diğer personele ise % 150'sini geçemez. İşin ve hizmetin özelliği dikkate alınarak yoğun bakım, doğumhane, yeni doğan, süt çocuğu, yanık, diyaliz, ameliyathane, kemik iliği nakil ünitesi ve acil servis gibi özellikli hizmetlerde çalışan personel için % 150 oranı, % 200 olarak uygulanır. 4924 sayılı Kanun uyarınca sözleşmeli olarak istihdam edilen sağlık personeline yapılacak ek ödemenin tutarı ise aynı birimde aynı unvanlı kadroda çalışan ve hizmet yılı aynı olan emsali sağlık personeli esas alınarak belirlenir ve bunlara yapılacak ek ödeme, hiçbir şekilde emsaline yapılabilecek ek ödeme üst sınırını geçemez. Ancak, söz konusu Kanun uyarınca istihdam edilen pratisyen tabip ve uzman tabiplerden, Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Dair Yönetmeliğe ekli (1) sayılı cetvelde yer alan 5 ve 6 ncı hizmet bölgelerinde bulunan illerden Bakanlıkça belirlenen yerlerde çalışanlara, görev yaptıkları birimlerin döner sermaye gelirlerinin yetersiz olması nedeniyle üst limitin altında ek ödeme yapılması halinde, merkeze aktarılan % 2 oranına kadar olan paya ilave olarak alınacak paydan karşılanmak ve görev yapılan birimin döner sermaye gelirlerinden yapılacak ek ödeme ile birlikte hiçbir şekilde bu fıkrada belirlenen üst sınırı geçmemek üzere Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine Sağlık Bakanlığınca belirlenecek usûl ve esaslara göre ayrıca ilave ek ödeme yapılabilir.

Personelin katkısı ile elde edilen döner sermaye gelirlerinden, o birimde görevli personele yapılacak ek ödeme toplamı, ikinci ve üçüncü basamak sağlık kurumlarında, ilgili birimin carî yıldaki döner sermaye gelirinin % 50'sini, birinci basamak sağlık kuruluşlarında ise, ilgili birimin carî yıldaki döner sermaye gelirinin % 65'ini aşamaz.

Sağlık Bakanlığına bağlı döner sermaye işletmeleri; sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi, kaliteli ve verimli hizmet sunumunun teşvik edilmesi, sağlık kurum ve kuruluşlarının kendi imkânlarıyla karşılayamadıkları ihtiyaçların giderilmesi, eğitim, araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin desteklenmesi, birinci basamak sağlık kuruluşlarının desteklenmesi ve Bakanlık merkez teşkilâtında görev yapan memurlar ile sözleşmeli personele ek ödemede bulunulması amacıyla Bakanlıkça yapılacak giderlere iştirak etmek için aylık gayrisafi hasılattan aylık tahsil edilen tutarın % 2'sini geçmemek üzere Sağlık Bakanlığınca belirlenecek oranı Bakanlık Döner Sermaye Merkez Saymanlığı hesabına aktarırlar. Bu hesapta toplanacak tutarların dağılım ve sarfına ilişkin kriterler ile personele yapılacak ek ödemenin oran, usûl ve esasları Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine Sağlık Bakanlığınca belirlenir. Personele yapılacak ek ödemenin miktarı, en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) % 200'ünü geçemez. Ek ödeme miktarı; görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, çalışma süresi, personelin sınıfı, kadro unvanı, derecesi ve atanma biçimi gibi kriterler ile personele aylık ve özlük hakları dışında ilgili mevzuatına göre yapılan diğer ilave ödemeler dikkate alınarak belirlenir. Merkez teşkilatında görev yapan personele bu fıkra kapsamında yapılacak toplam ek ödeme, döner sermaye işletmelerinden carî yılda aktarılan tutarın % 50'sini geçemez ve bu ödemeler gelir vergisine tâbi tutulmaz.

Diğer kamu kurum ve kuruluşlarından Sağlık Bakanlığı merkez teşkilâtında bağımsız daire başkanı veya daha üst unvanlı kadrolara görevlendirilenlere, bu kadro unvanları için öngörülen tutarda ek ödeme yapılır. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 38 inci maddesine göre Sağlık Bakanlığı merkez teşkilâtı ve bağlı sağlık kurum ve kuruluşlarında görevlendirilenler, aynı maddede belirtilen ilave ödemelerden yararlanmamak kaydıyla, Bakanlık merkez veya bağlı sağlık kurum ve kuruluşunda görev yaptıkları unvan için belirlenen ek ödemeden faydalandırılır.

Birinci basamak ve koruyucu sağlık hizmetlerinin geliştirilmesi ve bölgelerarası gelişmişlik farklarının giderilmesi amacıyla, döner sermayeli işletmelerden uygun görülenlerin merkeze aktaracağı payı % 4'e kadar yükseltmeye Sağlık Bakanı yetkilidir. Merkeze aktarılan % 2 oranına kadar olan paya ilave olarak alınacak tutarlar, bu fıkrada belirtilen amaçlar dışında kullanılamaz.

ANAYASA MAHKEMESİNİN 2005 YILI BÜTÇE KANUNUNDA İPTAL ETTİĞİ DİĞER HÜKÜMLER

-Tasfiye edilen fonların her türlü gelirleri, tasfiye edilmelerine ilişkin mevzuatta özel bir düzenleme bulunmaması halinde, bu konuda yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar yürürlükten kaldırılan hükümlere göre tahsil edileceği ve genel bütçeye gelir kaydedileceği.

-Yükseköğretim kurumlarına araştırma görevlisi kadrolarına açıktan yapılacak atamalara ilişkin esasların Devlet Personel Başkanlığı'nın bağlı olduğu bakan ile Maliye Bakanı'nın müşterek önerisi üzerine Başbakan tarafından belirleneceği.

-Boş memur kadrolarına açıktan vekil atanmasının Devlet Personel Başkanlığı ile Maliye Bakanlığı'nın iznine tabi kılınması.

-İlgili mevzuatı uyarınca diğer kurumlarda vekaleten veya geçici olarak görevlendirilen ve kadro aylıklarını kendi kurum veya kuruluşlarından alan memurlar veya kamu görevlileri, geçici olarak görev yaptıkları kurum personelinin yararlandığı ve ilgili mevzuatında söz konusu personele de ödenebileceği belirtilen her türlü tazminat, fazla mesai ve diğer ödemelerden yararlanamayacağı.

-Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Genel Müdürlüğünün mal ve hizmet satışları (Devlet hissesi karşılığı olup yurtiçinde ürettiği ve/veya alıp sattığı ham petrol ile doğalgaza ait hasılat hariç) gayrisafi hasılatının, Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğünün mal ve hizmet satışları gayrisafi hasılatının,Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma İşletmeleri Genel Müdürlüğünün mal ve hizmet satışları gayrisafi hasılatının, Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğünün mal ve hizmet satışları ürün nevileri itibariyle gayrisafi hasılatının yüzde 10'unun Maliye Bakanlığı Merkez Saymanlığı'na ödeneceği.

-233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında bulunan iktisadi devlet teşekkülleri, kamu iktisadi kuruluşları, bunların müesseseleri, bağlı ortaklıkları ve iştirakleri ile özelleştirme kapsamındaki kuruluşların ve döner sermayelerin yöneticileri ve mali işlerinden sorumluları, bu kanunun 29 uncu maddesi uyarınca ödenecek paylar da dahil olmak üzere bu kuruluşların mükellef veya sorumlu sıfatıyla üçüncü kişilerden tahsil ettikleri vergi, fon ve diğer payların tahsil dairelerine zamanında ve tam olarak ödenmesini sağlamak zorunda olacakları ve aksine davrananların bu tutarların ödenmesinden şahsen ve müteselsilen sorumlu tutulacakları.

-Özel kanunlarla kamu tüzel kişiliğini haiz olarak kurum, kurul, üst kurul, enstitü, teşebbüs, fon ve sair adlarla kurulmuş kamu kurum ve kuruluşlarında, kanunlarında aksine hükümler olsa dahi, kendi özel mevzuatındaki hükümler uyarınca yapılacak temsil ve ağırlama giderlerinin yıllık toplamı, başkan ile temsil yetkisini haiz olan personelin bir aylık ortalama net ücretinin iki katını geçemez.

-Belediyeler ile büyükşehir belediyelerince kamu kurum ve kuruluşlarına uygulanacak su tarife bedelleri, özel işyerlerine uygulanan en düşük tarife bedelini aşamayacağı.