Dokunulmazlıklar kalkıyor. Şimdi ne olacak? Milletvekilliği ne zaman düşecek?

Milletvekillerini Koruyan Hükümler Nelerdir

Parlamenter düzenlerde düşüncelerini serbestçe ifade temek ve çalışmaları rahatlıkla yürütebilmeleri için milletvekillerine yasama dokunulmazlığı ve yasama sorumsuzluğu zırhları tanınmıştır.

Yasama Sorumsuzluğu

En kısa tanımıyla milletvekillerinin söz hürriyetini korur. Kürsü dokunulmazlığını güvence altına alır. Daha genel tanımıyla TBMM üyelerinin meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden Mecliste ileri sürdükleri düşüncelerden; o oturumdaki başkanlık divanının teklifi üzerine meclisçe başka karar alınmadıkça bunları meclis dışında tekrarlamak ve açıklamaktan sorumlu tutulamamalarıdır.

Hayat boyu sürecek olan sorumsuzluk milletvekilini cezai işlemlere karşı mutlak olarak korur.

Sorumsuzluğun meclis veya başka bir organ tarafından kaldırılması söz konusu değildir. Kaldırılabilecek olan yasama dokunulmazlığıdır.

Yasama Dokunulmazlığı

Milletvekillerini cezai işlemlerden uzak tutan bir güvencedir. Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili meclis kararı olmadıkça tutulamaz, tutuklanamaz, sorguya çekilemez ve yargılanamaz. Ağır cezayı gerektiren suçüstü hali ve seçimden önce soruşturmasına başlamak kaydıyla anayasanın 14 üncü maddesindeki durumlarda milletvekillerinin yargılanması için dokunulmazlığın kaldırılmasına gerek yoktur. Bu durumlarda hakkında doğrudan soruşturma ve kovuşturma başlatılabilir. Sadece TBMM bu durum hakkında bilgilendirilir. Bu durumlar dışında milletvekillerinin yargılanabilmesi için TBMM tarafından dokunulmazlığın kaldırılması gerekir.

Dokunulmazlık Nasıl Kaldırılır Ve Milletvekilleri Nasıl Yargılanır.

Milletvekilleri hakkında işledikleri iddia edilen suçtan dolayı soruşturma yapan savcılar, dokunulmazlığın kaldırılması istemini içeren bir fezleke (kısa karar, özet yazı) hazırlayarak Başbakanlığa gönderir. Fezleke, Başbakanlık ve Adalet Bakanlığı'ndaki teknik değerlendirmenin ardından gereği yapılmak üzere TBMM'ye gönderilir.

TBMM Başkanlığı, fezlekeyi, Meclis Anayasa ve Adalet Karma Komisyonu'na sevk eder. Komisyon, ilgili milletvekilinin dokunulmazlığının kaldırılmasına hükmederse, fezleke eşliğindeki raporunu TBMM Genel Kurulu'na gönderir. Bu aşamaların ardından Genel Kurul'da yapılan ve özel bir çoğunluk aranmayan oylamada çoğunluğun oyu fezleke doğrultusunda olursa milletvekilinin dokunulmazlığı kaldırılır.

ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ NE GETİRİYOR.

Meclise sunulan anayasa taslağı ;

MADDE 1 - 7/11/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

"GEÇİCİ MADDE 20 - Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte; soruşturmaya veya soruşturma ya da kovuşturma izni vermeye yetkili mercilerden, Cumhuriyet Başsavcılıklarından ve Mahkemelerden, Adalet Bakanlığına, Başbakanlığa, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına veya Anayasa ve Adalet Komisyonu Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Başkanlığına intikal etmiş yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına ilişkin dosyaları bulunan milletvekilleri hakkında, bu dosyalar bakımından, Anayasanın 83 üncü maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesi hükmü uygulanmaz.

Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on beş gün içinde; Anayasa ve Adalet Komisyonu Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Başkanlığında, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığında, Başbakanlıkta ve Adalet Bakanlığında bulunan yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına ilişkin dosyalar, gereğinin yapılması amacıyla, yetkili merciine iade edilir."

Bir milletvekilinin dokunulmazlığın kaldırılması için yukarıdaki prosedürün uygulanması gerekirdi. Ama yapılan anayasa değişiklik teklifine göre mecliste bununla ilgili oylama yapılmasına gerek olmadan yasanın yürürlüğe girdiği tarihte dokunulmazlık kalkmış olacak.

Kimlerin Dokunulmazlığı Kalkacak

Anayasa değişikliğinden önceki normal prosedürde bir milletvekilli hakkında hazırlanan fezleke önce Başbakanlık ve Adalet Bakanlığına oradan da Meclis Anayasa ve Adalet Karma Komisyonu'na gönderiliyordu. İşte anayasa teklifinin yürürlüğe girdiği tarihe kadar olan süreçte Başbakanlık ve Adalet Bakanlığında veya Meclis Anayasa ve Adalet Karma Komisyonu'nda fezlekesi bulunan milletvekillerinin dokunulmazlığı kalkmış olacak .

Yasa ne zaman yürürlüğe girecek

Yasa teklifindeki 2. Madde şu şekilde

MADDE 2 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer ve halkoylamasına sunulması halinde oylanır.

Anayasa uyarınca Cumhurbaşkanı teklifi incelemek ve onaylamak için 15 günlük bir süreye sahip. Cumhurbaşkanının onaylayıp resmi gazetede yayınladığı tarihte haklarında fezleke bulunan milletvekillerinin dokunulmazlıkları kalkacak

Milletvekillerinin dokunulmazlığının kaldırılmasıyla haklarında hazırlanan dosya Başsavcılığa geri gönderilir. Savcılık soruşturmasına devam eder.

Milletvekillikleri hemen düşecek mi?

Yasama dokunulmazlığının kaldırılması, meclis üyeliğinin düşmesi anlamına gelmiyor. Dokunulmazlıkların kaldırılması sadece hakkında fezleke düzenlenen milletvekili için yargı yolunu açıyor. Vekilliğin kesin hüküm giyme veya kısıtlanma halinde düşmesi, bu husustaki kesin mahkeme kararının TBMM Genel Kurulu'na bildirilmesiyle mümkün oluyor. Karar Genel Kurul'da okunduğu anda milletvekilliği düşüyor.