Sayıştay, YLSY bursiyerleri konusunda MEB'i uyardı

Bilindiği üzere, 16 Nisan 1929 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun çerçevesinde uzun süredir Milli Eğitim Bakanlığı tarafından başta üniversiteler olmak üzere kamu kurumları adına yetiştirilmek amacıyla her yıl yurtdışına burslu öğrenci gönderilmektedir.

Söz konusu kanunun 18 inci maddesinde yer alan; "Avdet ve müracaat etmiş olan bir talebe ihtisası dahilinde kendisine teklif olunacak hizmeti kabule mecburdur. Ancak bu mecburiyet müracaatından itibaren üç ay nihayetine kadar bir hizmete tayin edilmeyenler için sakıt olur." düzenleme gereğince eğitimlerini tamamlayanların üç ay içerisinde göreve başlatılmamaları halinde mecburi hizmet yükümlülükleri ortadan kalkmaktadır.

Diğer taraftan, aynı kanunun 17 nci maddesinde geçen; "Maarif Vekaleti her talebenin tahsilini ikmal etmesinden altı ay evvel keyfiyeti ait olduğu makama bildirir." hükmü gereğince Milli Eğitim Bakanlığının öğrencilerin eğitimlerini tamamlamasından altı ay önce durumu adına gittiği kuruma bildirme yükümlülüğünü yerine getirmemesi sebebiyle, yurda dönen öğrencilerin önemli bir bölümü üç ay içerisinde göreve başlayamamaktadır. Haliyle, kanuni düzenleme gereğince mecburi hizmet yükümlülüğünün ortadan kalkmaması için Bakanlık ilgili kişileri kendi merkez veya taşra teşkilatına Memur (GİH) kadrosunda atamaktadır.

Sayıştay Başkanlığı tarafından 2018 yılında yapılan denetimlerde; yukarıda özetlediğimiz durumdan dolayı uzun sürelerle ve yüksek maliyetlerle yetiştirilen kişilerin uzmanlık alanları ile ilgili olmayan birim ve işlerde çalıştırılarak mecburi hizmetlerini ifa imkanı sağlanması, hem mecburi hizmetin ifa amacı ile bağdaşmamakta, hem de uzun yıllar emek vererek uzmanlaşmış kişilerin motivasyonunu olumsuz etkilediği, hatta yurda dönmek yerine bulunduğu ülkede iş bulma arayışlarını tetiklediği, sonuçta kamu kaynaklarının verimli ve etkin kullanılmamasına yol açan bu uygulamanın uzmanlık alanları ile ilgisi olmayan görevlerde çalıştırılanların yargı yoluna başvurmaları nedeniyle ilave maliyetlere de yol açtığı tespiti yapılmıştır.

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Sayıştay bulgusuna verilen cevapta özetle; öğrenimlerini tamamlayarak yurda dönen bursiyerlerin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yaptırılması zorunluluğundan dolayı atamaların geciktiği, ilave olarak kanunun ilk çıktığı yıllarda Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının bulunmadığı ancak şu anki mevcut durumda atamaların Yükseköğretim Kurulunun koordinasyonunda üniversitelerce gerçekleştirildiği, öğrencilerin ihtisasları dahilin de üniversitelere yerleştirme yetkisi ve sorumluğunun Yükseköğretim Kurulunda olduğu ifade edilmiştir.

Sayıştay Başkanlığı sonuç olarak denetim raporunda; yasal bir zorunluluk olan öğrencilerin öğrenimlerini tamamlamasından altı ay önce adlarına gittikleri kurumlara Bakanlıkça bildirimlerinin yapılması gerektiği, güvenlik soruşturmalardan kaynaklı gecikmelerden dolayı ilgisiz kadrolara atanmalarının gerekçesi olamayacağı, kişilerin uzmanlık alanlarına uygun kadrolara herhangi bir gecikme yaşanmadan zamanında atamaların yapılması ve kişisel mağduriyetler yaratılmayarak yargı yoluna gitmelerinin engellenmesi tespitleri yapılmıştır.

Yavuz Selim KAPLAN

İŞTE SAYIŞTAY RAPORU