Türkiye, Barış ve Arabuluculukta Küresel Aktör Olarak Öne Çıkıyor

Türkiye, Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde son yıllarda Rusya-Ukrayna Savaşı'ndan Kafkasya'daki çatışmalara, Orta Doğu'daki gerilimlerden Asya ve Afrika'daki ihtilaflara kadar geniş bir yelpazede arabuluculuk faaliyetleri yürütmektedir. Uluslararası arenadaki aktif diplomasisiyle, çatışma bölgelerinde barış ve istikrarın teminatı olma yolunda adımlarını sıklaştıran Türkiye, bu süreçte önemli bir rol üstlenmiştir.

Rusya-Ukrayna Savaşı'nda Türkiye'nin Arabuluculuk Rolü

Vladimir Putin, İstanbul'da barış müzakerelerinin 15 Mayıs'ta sürdürülmesi yönünde teklifte bulunarak, müzakerelerin ön koşulsuz olarak yeniden başlatılmasını önerdi. Putin, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın da Rusya ile Ukrayna arasında müzakere düzenlenmesi için çok şey yaptığını belirtti. Donald Trump ise Rusya'nın İstanbul'daki müzakere çağrısı için "Ukrayna, bunu hemen kabul etmeli." dedi. Kısa süre sonra Volodimir Zelenskiy, tam ve kalıcı ateşkes beklediklerini vurgulayarak, "Ben perşembe günü Türkiye'de Putin'i bekleyeceğim." açıklamasında bulundu.

Türkiye, savaşın başından itibaren iki tarafla da görüşerek arabuluculuk faaliyetleri yürütmüş ve bu konuda baskı kuran girişimlerde bulunmuştur. Özellikle Antalya Diplomasi Forumu ve Karadeniz Tahıl Girişimi Anlaşması gibi önemli diplomatik adımlar atılmıştır. Ayrıca, esir takası konusunda da arabuluculuk faaliyetlerini sürdüren Türkiye, Ağustos 2024'te ABD, Almanya, Polonya, Slovenya, Norveç, Rusya ve Belarus cezaevlerinde bulunan 26 kişinin karşılıklı değişimini içeren son dönemin en geniş kapsamlı takas operasyonunu gerçekleştirmiştir.

Somaliland Krizinde Türkiye'nin Diplomatik Başarısı

Afrika Boynuzu ülkelerinden Etiyopya ile Somali arasında devam eden Somaliland krizi de Türkiye'nin arabuluculuğunda çözüm yoluna girmiştir. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ev sahipliğinde 11 Aralık 2024'te Ankara'da bir araya gelen Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud ile Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed, krizin çözümü için mutabakata varmıştır. Etiyopya-Somali Ankara Bildirisi'nde taraflar, görüş ayrılıklarından vazgeçip ortak refah doğrultusunda ilerleme konusunda mutabık kalmışlardır.

Sudan ve Birleşik Arap Emirlikleri Arasında Arabuluculuk

Türkiye, Sudan ile Birleşik Arap Emirlikleri arasındaki anlaşmazlık için de devreye girmiştir. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 13 Aralık 2024'te Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan ile telefonda görüşerek arabuluculuk yapmayı teklif etmiştir. Türkiye'nin temel esasları arasında Sudan'da sulh ve istikrarın sağlanması, toprak bütünlüğünün korunması ve ülkenin dış müdahalelerin alanı haline gelmemesi yer almaktadır.

Asya ve Afrika'da Barış Çabaları

• Afganistan ve Pakistan ile üçlü işbirliği mekanizması ve "Asya'nın Kalbi - İstanbul Süreci" yürütülmektedir.
• Afrika'da Sudan ile Güney Sudan arasında güven ortamının tesis edilmesi için girişimlerde bulunulmuştur.
• Güney Asya'da Filipinler hükümeti ve Moro İslami Kurtuluş Cephesi'nin çağrısıyla arabuluculuk görevi üstlenilmiştir.
• İran'ın nükleer programına ilişkin sorunun barışçıl şekilde çözülmesi için müzakere süreci desteklenmektedir.

Balkanlar'da Türkiye'nin Rolü

2010'da tesis edilen Türkiye-Bosna Hersek-Hırvatistan Üçlü Danışma Mekanizması ile bölgesel sorunlara çözümler bulunmakta ve işbirliği artırılmaktadır. Türkiye, Bosna-Hersek'teki uluslararası barış misyonu Avrupa Birliği Barış Gücü'ne (EUFOR Althea) AB ülkeleri dışında en fazla asker katkısı veren ülke konumundadır.

Çok Taraflı Mekanizmalar ve Uluslararası Arabuluculuk

Türkiye, Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) ile İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) çerçevesinde oluşturulan Arabuluculuk Dostlar Grubu'na eş başkanlık yapmaktadır. Türkiye ile Finlandiya'nın başlattığı "Barış için Arabuluculuk" girişimiyle üye sayısı 62'ye ulaşmıştır. Ayrıca İstanbul Arabuluculuk Konferansları ve Antalya Diplomasi Forumu etkinlikleriyle arabuluculuğun kurumsal ve pratik çerçevesinin belirlenmesinde önemli rol oynanmaktadır.

• 8. İstanbul Arabuluculuk Konferansı, 10 Mart 2022'de "Değişen Barış Ortamında Arabuluculuğa Dikkat Çekmek" temasıyla düzenlenmiştir.
• Antalya Diplomasi Forumu (ADF), bölgesel işbirliği ve barış için önemli bir platform olmuştur.