KDK açıkladı, Dikey Geçiş Sınavı (DGS) tercih kılavuzunda yapılan düzenlemeyle önceden var olan lisans programına geçiş hakkı kaldırılabilir mi?
2024 yılı Dikey Geçiş Sınavı (DGS) tercih kılavuzunda yapılan düzenlemeyle lisans programına geçiş hakkının aniden kaldırıldığından lisans programına DGS ile geçiş hakkının geçmiş yıllarda olduğu gibi yeniden tanımlanarak 2024 yılı DGS tercih kılavuzunun güncellenmesini veya 2025 yılı DGS kılavuzunda bu geçiş hakkının tekrar tanınmasını ve öğrencilerin kayıt oldukları yıl tanınan geçiş haklarının korunması talebi hakkında Kamu Denetçiliği Kurumunun (Ombudsmanlık) 10/07/2025 tarih ve 2025/7846-S.25.11517 sayılı kararı.
Kamu Denetçiliği Kurumunun (Ombudsmanlık) 10/07/2025 tarih ve 2025/7846-S.25.11517 sayılı kararında aşağıdaki açıklamalara yer verilmiştir.
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. Kurumumuza yapılan başvuruda başvuran özetle; 2024 yılı Dikey Geçiş Sınavı (DGS) tercih kılavuzunda yapılan düzenlemeyle "Tarım" ön lisans programı mezunlarının "Su Ürünleri Mühendisliği" lisans programına geçiş hakkının aniden kaldırıldığını, bu durumun bahse konu bölümü okuyan öğrenciler için öngörülemez bir hal oluşturup eğitim hakkı ve hukuki güvenlik ilkesini zedelediğini belirterek "Tarım" ön lisans programı mezunlarının "Su Ürünleri Mühendisliği" lisans programına DGS ile geçiş hakkının geçmiş yıllarda olduğu gibi yeniden tanımlanarak 2024 yılı DGS tercih kılavuzunun güncellenmesini veya 2025 yılı DGS kılavuzunda bu geçiş hakkının tekrar tanınmasını ve öğrencilerin kayıt oldukları yıl tanınan geçiş haklarının korunmasını talep etmektedir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. Kurumumuzun bilgi ve belge yazısına istinaden Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Eğitim-Öğretim Dairesi Başkanlığı tarafından gönderilen bila tarih ve sayılı cevabi yazıda; 2.1. Meslek Yüksekokulları ve Açıköğretim Ön Lisans Programları Mezunlarının Lisans Öğrenimine Devamları Hakkında Yönetmelik'in 5'inci maddesinde; "Meslek yüksekokulu ve açıköğretim ön lisans mezunlarından örgün öğretim ve açıköğretim lisans programlarına dikey geçiş yapmak üzere başvurma şartlarını taşıyanlar için hangi lisans programlarının açılacağı, açılacak lisans programlarına meslek yüksekokulları ve açıköğretimin hangi programını bitirenlerin başvurabileceği, bu programların kontenjanları ve programlara yapılacak yerleştirmede kullanılacak puan türleri, dikey geçiş yapılacak üniversitelerin görüş ve önerileri de dikkate alınarak Yükseköğretim Kurulunca belirlenir ve ilan edilir." hükmünün bulunduğu,
2.2. Dikey Geçiş Sınavı ile yapılan yerleştirmeler lisans programlarına geçmenin istisnai bir yol olduğu, ancak fırsat eşitliği ve adalet ilkesinin korunması da esas olduğundan istisnai imkanların bahse konu temel ilkeleri aşmanın bir yolu olarak düşünülmemesi gerektiği, ayrıca, en az lise mezunu olan her adayın, her yıl Yükseköğretim Kurumları Sınavı ile şartları dahilinde istediği lisans programına yerleşme imkanına sahip olduğu,
2.3. 2025 Dikey Geçiş Sınavı Başvuru Kılavuzunun, yukarıda açıklanan gerekçeler göz önünde bulundurularak 30 Nisan 2025 tarihli Yükseköğretim Genel Kurul toplantısında incelendiği, 2025 Dikey Geçiş Sınavı(DGS) Başvuru Kılavuzu Ön Lisans Mezuniyet Alanlarına Göre Dikey Geçiş Yapılabilecek Lisans Programları Tablosu'nda Uluslararası Standart Eğitim Sınıflaması dikkate alınarak yapılan değişikliklerin yayınlamasının uygun olduğuna karar verildiği belirtmiştir.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
12. Her ne kadar hukuki düzenlemelerle yukarıda yer verilen hükümde de yer verildiği gibi idarelere düzenleme yapma yetkileri verilmiş olsa da idarelerin kendilerine tanınan bu yetkileri kullanırken tabi olduğu temel ilkeler bulunmaktadır. Bu ilkelerin başında da hukuki güvenlik ilkesi gelmektedir.
13. Hukuk devletinin en önemli unsurlarından birisi olan ve kişilerin hukuki güvenliğini sağlamayı amaçlayan hukuki güvenlik ilkesi, hukuk normlarının öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm adımlarında, eylem ve işlemlerinde devlete güven duyabilmesini, devletin de yasal düzenlemelerinde bu güven duygusunu zedeleyici yöntemlerden kaçınmasını gerekli kılmaktadır. Diğer bir ifadeyle hukuki güvenlik ilkesi, kişilerin hukuksal ilişkiler kurarken tabi olacakları hukuk kurallarını önceden bilmeleri anlamına gelirken, "idari istikrar ilkesi" ise, bu kurallara dayanılarak kazanılan hakların korunacağı güvencesinin kişilere verilmesini ifade etmektedir. Bu bağlamda, önceden oluşmuş hukuksal urumların, sonradan yapılacak işlemlerle değiştirilmesi, hukuktan beklenen güvenle bağdaşmayacaktır. (Danıştay 15.Dairesi, E.2017/278, K. 2018/376, T. 24.01.2018)
14. Yine, aynı hususlar Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu kararında; "hukuk devletinin unsurlarından biri olan hukuk güvenliğin, diğer bir ifadeyle "güvenin korunması ilkesi"nin, ilgilinin hukuki durumunun süreceğine olan güven, dolayısıyla hayal kırıklığına uğratılmaması anlamına geldiği, güvenin korunmasının, her zaman mevcut bir hukuki durumun dokunulmazlığı anlamında olmasa da, her düzenleme değişikliğinde yasa koyucunun göz önünde bulundurması gereken bir husus olduğu halkın Devlete olan güveninin korunmasının da ancak hukuk güvenliğinin sağlanmasıyla mümkün olduğu bu yönüyle, hukuk devletinin önemli bir unsuru olarak hukuk güvenliğinin, yalnızca hukuk düzeninin değil, aynı zamanda belirli sınırlar içinde, bütün Devlet davranışlarının, az çok önceden öngörülebilir olması anlamını taşıdığı, hukuki güvenliğin sadece bireylerin devlet faaliyetlerine duyduğu güveni değil, aynı zamanda yürürlükteki mevzuatın süreceğine duyulan güveni de içerdiği gerek yargı kararları, gerek öğretideki ortak tanımlamalara göre "haklı beklenti"nin idarenin ister bir taahhüt, isterse uzun süren bir uygulamasına güvenerek olsun, bireylerin çıkarlarına ya da lehlerine olan bir sonuca ulaşabileceklerini ümit etmeleri olduğu, yeni düzenlemenin hukuki istikrarı bozmaması, hakların kullanılmasını zorlaştıracak ya da doğmuş olan hakların hiçe sayılması anlamına gelecek şekilde tasarlanmaması gerektiği" şeklinde ifade edilmiş ve haklı beklentinin aynı zamanda belirlilik ilkesinin sonuçlarından da biri olduğu, idarenin, ister bir taahhüdü, isterse uzun süren bir uygulamasına güvenerek olsun, bireylerin çıkarlarına ya da lehlerine olan bir sonuca ulaşabileceklerini ümit etmelerini sağlaması gerektiği şeklinde yorumladığı anlaşılmaktadır.(Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, E.2014/977, K.2014/977, T.29.01.2015.)
15. Bu itibarla idare tarafından kendisine tanınan yetkiler kapsamında bilimin, hukukun ve güncel koşulların gerektirdiği düzenlemeler yapması son derece normal olmakla beraber, uzun süredir devam eden bir sistemde bir değişikliğin yapılması durumunda da hak sahibi iken değişiklik ile bu hakkını kaybedecek bireylerin haklarının da göz önünde bulundurulması ve hukuki güvenlik ilkesi kapsamında bu haklar bakımından da gerekli korumanın sağlanması gerektiği değerlendirilmektedir.(Kamu Denetçiliği Kurumunun 22.10.2024 tarih ve 2024/6874 başvuru numaralı kararı; 24.01.2025 tarih ve 2024/13217 başvuru numaralı kararı; 24.01.2025 tarih ve 2024/13247 başvuru numaralı kararı.)
16. Uyuşmazlık konusu olayda, Tarım Teknolojisi ön lisans programı mezunlarına yıllardır Dikey Geçiş Sınavı ile Su Ürünleri Mühendisliği Bölümüne geçme imkanı verilirken 2024 yılı itibarıyla bu uygulamaya son verildiği ve başvuranın ilgili bölümden mezuniyet tarihinin 21.08.2023 olduğu görülmektedir.
17. Yıllardır süregelen bir fiili duruma duyulan güven neticesinde bir hukuki statü içerisine girmiş ve bu amaçla adımlar atmış kişiler bakımından güven duyulan bu fiili durumda, idare tarafından köklü olarak yapılan değişim neticesinde mevcut durumda ortaya çıkan mağduriyeti ortadan kaldırıcı yönde yapılacak geçiş düzenlemeleri ile idareye olan güvenin korunması ve bu şekilde hukuk güvenliğinin sağlanması gerektiği değerlendirilmektedir.(Kamu Denetçiliği Kurumunun 22.10.2024 tarih ve 2024/6874 başvuru numaralı kararı; 24.01.2025 tarih ve 2024/13217 başvuru numaralı kararı; 24.01.2025 tarih ve 2024/13247 başvuru numaralı kararı.)
18. Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; 2024 yılında Dikey Geçiş Sınavı kılavuzunda Ön Lisans Mezuniyet Alanlarına Göre Dikey Geçiş Yapılabilecek Lisans Programları Tablosu'nda yapılan değişikliğin, anılan tarihte halihazırda bahsi geçen bölümden mezun yahut öğrenci statüsünde olan kişilerin haklarını koruyucu nitelikte tedbirler alınması gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.
VII. KARAR
Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN KABULÜNE,
Yukarıda açıklanan gerekçe ve dosya kapsamına göre; "Dikey Geçiş Sınavı Kılavuzunda Ön Lisans Mezuniyet Alanlarına Göre Dikey Geçiş Yapılabilecek Lisans Programları Tablosu"nda yapılan değişikliklere ilişkin olarak, geçiş düzenlemeleri öngörülmesi suretiyle ilgili bölüm öğrencilerinin ve mezunlarının haklarını koruyucu tedbirler alınması hususunda YÜKSEKÖĞRETİM KURULU BAŞKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
6328 sayılı Kanun'un 20'nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Kararın BAŞVURANA ve YÜKSEKÖĞRETİM KURULU BAŞKANLIĞINA, bilgisi için ÖLÇME,SEÇME VE YERLEŞTİRME MERKEZİ BAŞKANLIĞINA tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.
Bu bilgiler haricinde hukuki gerekçeler ve mevzuat yönünden konuyu detaylı olarak inceleyen Kamu Denetçiliği Kurumunun (Ombudsmanlık) 10/07/2025 tarih ve 2025/7846-S.25.11517 sayılı kararını bilgisayarınıza indirmek için tıklayınız.
Ahmet KANDEMİR