Borçlar kanunu değişiyor: Kiracıya, borçluya, kefile iyi haber!

80 yıllık borçlar kanunu değişiyor. AB'ye uyumlu hale getirilen yeni borçlar kanunu tasarısında son rötuşlar yapıldı. Yeni düzenlemeyle işçi, kiracı, kredi alan ve kefil korunacak.

Türkiye, AB yolunda 1926 tarihli bir yasaya daha veda ediyor. Adalet Bakanlığı, günün ekonomik ve sosyal gelişimi ne uyum sağlamak amacıyla yeni borçlar kanunu tasarısı hazırladı. Mevcut kanunun ağır olan dili sadeleştirildi, yeni maddeler eklendi, eski maddeler güne uyarlandı.

Tasarı, görüş bildirmeleri için baro, meslek örgütleri ve üniversitelere gönderildi. Yanıtlar değerlendirildikten sonra tasarı Adalet Komisyonu'nda son şeklini alacak. Sonra da Genel Kurul'a inecek.

Amaç mağduru korumak

Tasarıyı hazırlayan komisyonda yer alan Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Atilla Altop, şu bilgileri verdi: "Tasarı, ekonomik ve sosyal hayatta mağdur olanı korumayı amaçlıyor. Örneğin kiracı, bankadan kredi alan, ya da kefil. Şirketleri değil, kişilerin kefil olarak korunması amaçlandı. İyi bir kanun oldu. Ancak ne kadar geç yürürlüğe girse o kadar iyi. Çünkü uygulama için hâkimlere zaman tanınmalı." Altop, tasarıda yer alan ve günlük yaşama birebir etki edecek değişiklik ve yenilikleri şöyle anlattı:

Sözleşmeler: Günümüzde sözleşmeler adeta empoze ediliyor. Kredi kartı alırken, evinize elektrik, su bağlatırken, 'Sözleşme bu' diyorlar. İtiraz hakkınız, değiştirme şansınız yok. Sözleşme empoze edilen kişi korunmalı.

Tasarı, imzalayanı koruyor.

Örneğin iki yıl vadeli kredi alıyorsunuz. Sözleşme diyor ki, 'Kredi kuruluşu sözleşmeyi bitirebilir, faiz oranı artırılabilir'. Bu tür 'tek taraflı hareket etme imkânı koyan' hükümler 'yok' sayılacak. Muğlak ve yoruma açık maddelerde, sözleşmeyi hazırlayanın aleyhine yorumlar kabul edilecek. Faks ve teleksle yapılan sözleşmeler, teyit edilmişse kabul edilecek. Elektronik imza da sözleşmede geçerli.

Kira: Kira bedeli Üretici Fiyat Endeksi'ne (ÜFE) göre belirlenecek. Ev tuttunuz, artışı en fazla yüzde 20 belirlediniz, ama yıl sonunda artış yüzde 10 çıktı. Ev sahibi en fazla yüzde 10 artırabilir.

Dövizle kiralarda beş yıl geçmeden artış yapılamayacak. Beş yıl sonra dövizdeki artışa bakarak kararı hâkim verecek. Sözleşmeye, 'Kirayı zamanında ödemezsen ceza ödersin, geri kalan dönemi peşin verirsin' gibi kiracı aleyhine hükümler konulmayacak. Konulsa da yargı yok sayacak. Kiracı, sadece geciktiği gün kadar faiz ödeyecek. Kiracı bir yerde beş yıl oturduysa, sadece ÜFE'ye bakılmadan, kiralanan yerde değişiklik ya da gelişme varsa kira artırımı için hâkime başvurulabilir. Hâkim değerlendirip karar verecek. Ev sahibi 15 yılın sonunda tek taraflı olarak kiracıya 'çık' diyebilecek. Ailelerde eşlerden biri tek taraflı sözleşmeyi feshedemeyecek.

İşçilerle ilgili: İşveren işçinin kişilik haklarına saygı gösterecek, sağlığını korumak için tedbirleri alacak. İlk kez kanuna, 'cinsel tacizden koruma' girdi. İşveren, işlerinde ahlaka uygun düzenin gerçekleşmesini sağlayacak, denetim ve kontrol yapacak. İşçi, sözleşme sürerken ya da sözleşmenin sona ermesini izleyen bir ay içinde alacaklarından feragat edemeyecek. İşçiye bu yönde belge imzatılsa dahi kabul edilmeyecek. Ancak işçilerin belge imzalarken mutlaka tarih atması gerekiyor.

Kefalet: Kefil korunacak. Önceden kefilin sorumlu olacağı miktarın karşılığı boş bırakılıyordu. Alacaklı takibe geçeceği zaman istediğini yazabiliyordu. Şimdi kefil sorumlu olduğu azami miktarı, kefaletin tarihini el yazısıyla yazacak. Eşlerden birinin yazılı izni olmadan kefil olunamayacak. Bazı sözleşmelere kefil değil 'garantör' yazılıyor. Tasarıya 'kefili koruyan hükümlerden kurtulmak amacıyla başka isim altında sözleşme de yapılsa kefalet hükümleri uygulanır' hükmü yer aldı. Boş kâğıda imza atan kişi, 'kâğıdın, iradesine aykırı düzenlendiğini' ispatlayacak.

Tehlike sorumluluğu: Önemli ölçüde tehlike arz eden bir faaliyetten zarar doğarsa, faaliyette bulunan kişi, kanun bu faaliyete izin verse de, bu zarara katlanacak. Mantık şu, tehlike yaratan bir iş yapıyorsanız, sonucuna katlanırsınız. Örneğin baz istasyonları. Mahalle aralarındaki benzin istasyonları, apartman altındaki otoparklar, nükleer santrallar, örneğin bir ilçede birçok insanın kanser olmasına neden olan maden ocağı, LPG'li araçlar.

haber7