18 yaş teklifi Başbakan imzasıyla Mecliste...

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASINDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN TEKLİFİ

MADDE 1- 7/11/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 67 nci maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan "seçme" ibaresinden sonra gelmek üzere ", seçilme" ibaresi eklenmiş ve beşinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler oy kullanamazlar. Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde oy kullanılması ve oyların sayım ve dökümünde seçim emniyeti açısından alınması gerekli tedbirler ile askeri öğrenciler ve silah altında bulunan er ve erbaşların oy kullanmasına ilişkin usul ve esaslar Yüksek Seçim Kurulu tarafından tespit edilir ve görevli hâkimin yerinde yönetim ve denetimi altında yapılır."

MADDE 2- Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 76 ncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan "Yirmibeş" ibaresi "Onsekiz"; ikinci fıkrasında yer alan "yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar," ibaresi "askerlikle ilgisi bulunanlar," ve üçüncü fıkrasında yer alan "görevlerinden çekilmedikçe," ibaresi "görevlerinden çekilmedikçe veya istifa etmedikçe," şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 3- Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

"GEÇİCİ MADDE 21- Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra yapılacak ilk mahalli idareler genel seçiminde, bu Kanunla yapılan değişiklikler bakımından, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 67 nci maddesinin son fıkrası uygulanmaz."

MADDE 4- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer ve halkoyuna sunulması halinde tümüyle oylanır.

Recep Tayyip ERDOĞAN
İstanbul Milletvekili

ANAYASANIN DEĞİŞİKLİK YAPILACAK MADDELERİ

Madde 67 - Vatandaşlar, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma ve halkoylamasına katılma hakkına sahiptir.

Seçimler ve halkoylaması serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre, yargı yönetim ve denetimi altında yapılır. Ancak, yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının oy hakkını kullanabilmeleri amacıyla kanun, uygulanabilir tedbirleri belirler.

Onsekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşı seçme ve halkoylamasına katılma haklarına sahiptir.

Bu hakların kullanılması kanunla düzenlenir.

Silah altında bulunan er ve erbaşlar ile askeri öğrenciler, taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler oy kullanamazlar. Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde oy kullanılması ve oyların sayım ve dökümünde seçim emniyeti açısından alınması gerekli tedbirler Yüksek Seçim Kurulu tarafından tespit edilir ve görevli hakimin yerinde yönetim ve denetimi altında yapılır.

Seçim kanunları, temsilde adalet ve yönetimde istikrar ilkelerini bağdaştıracak biçimde düzenlenir.

Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz.

Madde 76 - Yirmibeş yaşını dolduran her Türk milletvekili seçilebilir.

En az ilkokul mezunu olmayanlar, kısıtlılar, yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar, kamu hizmetinden yasaklılar, taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis ile ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar; zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlarla, kaçakçılık, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, terör eylemlerine katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş olanlar, affa uğramış olsalar bile milletvekili seçilemezler.(*)(**)

Hakimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yükseköğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu üyeleri, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri ve Silahlı Kuvvetler mensupları, görevlerinden çekilmedikçe, aday olamazlar ve milletvekili seçilemezler.

GENEL GEREKÇE

13.10.2006 tarihinden önce Anayasanın 76. maddesi, seçilebilme yeterliliği için otuz yaşını doldurmuş olma şartını aramaktaydı. 5551 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik sonucu bu yaş sınırı yirmibeş olarak hükme bağlandı.

Kişi hak ve hürriyetlerinin en geniş biçimleriyle yer aldığı ve saygı gördüğü rejimler olarak kabul edilen demokratik rejimlerde; seçme ve seçilme hakkı son yıllarda çağdaş ülkelerin ayırıcı özelliği olarak anayasalarda yerini almıştır. Millete ait egemenliğin tek bir mecliste kullanıldığı ülkelerde bu yaş sınırı gittikçe düşmektedir. Çünkü demokrasi bunu gerektirmektedir.

Gelişmiş demokrasiye sahip ülkelerde özellikle seçme-seçilme konusunda kanunlarda yapılan eşitlikçi düzenlemeler, gençlerin ve toplumun tüm kesimlerinin siyasal hayata katılımına katkı sağlamıştır.

Demokratik siyaset geleneği gereğince de genç nüfusun; ülke siyasetine yön verebilecek mevki ve makamlara seçilme hakkını haiz olması ve temsil ettiği düşüncenin, parlamento ve halk nezdinde beyanına en az diğerleri kadar hak sahibi olması icap etmektedir. Toplumu yönetecek kişilerin, yönetim işini başarı ile yürütecek ortalama seviyenin üzerinde bir bilgi ve yeteneğe sahip olması açısından onsekiz yaş ve üzerinde olmanın yeterli bir kriter olacağı düşünülmüştür. Seçilme yeterliliği yaşının onsekize indirilmesi önemli bir demokratik adım olacaktır. Dolayısıyla demokratik gelenek çerçevesinde gençlere değişen ve gelişen siyasetin bir parçası olma, Dünya ve Ülke siyasetinde söz sahibi olma hakkı tanınmış olacaktır.

Anayasa değişiklik Teklifi ile onsekiz yaşını doldurmuş gençlere askerlik hizmetini yapmadan da aday olabilme imkânı getirilmektedir. Askerliğini yapmadan aday olanların yoklama kaçağı veya bakaya gibi durumlarının bulunmaması, fiilen askerlik yapıyor olmaması ya da askerliğini tecil ettirmiş olmaları gerekmektedir. Bu nedenle "yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar" ibaresi "askerlikle ilgisi bulunanlar" olarak değiştirilmektedir. Askerlik tecil hakkının kullanılması veya benzeri durumlarda, hakkın kötüye kullanılmasının engellenmesi amacıyla ilgili kanunlarında yasal düzenleme yapılabileceği öngörülmektedir.

Mevcut Anayasamız silah altındaki er ve erbaşların oy kullanamayacağına ilişkin hükümler öngörmektedir. Oysa seçme ve seçilme hakkı vatandaşlarımızın en temel hakkıdır. Vatani görevini yapmakta ve Ülkemiz için hizmet etmekte olan askerlere ülke yönetiminde söz sahibi olma hakkı verilmesi ileri demokrasinin bir gereğidir.

Anayasa değişikliği ile er, erbaş ve askeri öğrencilere oy kullanabilme imkânı ve onsekiz yaşını doldurmuş olan gençlere seçilebilme imkânı getirilmektedir. Bu da seçmen iradesinin en adaletli bir şekilde parlamentoya yansımasını, bir başka deyişle temsilde adaleti sağlayacaktır.

Ayrıca yapılan bu değişikliğin seçimlerde uygulanabilirliğini sağlamak amacıyla geçiş hükmü niteliğinde geçici madde düzenlenmiştir.