Derin Ankara kulisi
Murat Yetkin/radikal
AKP'nin temmuzda karar alıp ekimde de erken seçime gideceğine inanılıyor.
Erdoğan'ın AB'yle giriştiği kavgadan oy toplamayı hesapladığı öne sürülüyor
Meclis, son yıllardaki en kritik tatillerinden birine başlamak üzere. Eğer bir erken seçim olmaz ise, tatil ardından yeniden toplanacak Meclis, Türkiye'nin 11'inci cumhurbaşkanını seçecek. Başbakan Erdoğan cumhurbaşkanlığı seçiminin gündemde olmadığını söylese de, konu aylardır gündemde. Ekonomideki ve AB ile ilişkilerdeki dalgalanma, cumhurbaşkanlığı tartışması ve AK Parti'nin tam Meclis kapanışı öncesinde Antalya'da yapacağı toplantısıyla birleşince derin Ankara kulisi yeniden dalgalanmaya başladı.
Derin Ankara kulisine son birkaç gündür düşen söylenti, böyle durumlarda hep ortaya çıkan erken seçim söylentisi oldu. Bu senaryoyu savunanlar, Meclis'in temmuz başında erken seçim kararı alması halinde ekimde seçime gidilebileceğine dikkat çekerek, bunun yıl sonuna dek durulmayacağı anlaşılan küresel ekonomik dalgalanma ve ekim-kasım aylarında AB ile, ağırlıkla da Kıbrıs nedeniyle çıkması muhtemel gerilimle bağlantısını kuruyorlar.
Duruma açıklık kazandırmak, belki bellibaşlı aktörlerin derin
kulise yansıyan son tutumlarını tek tek incelemekle daha kolaylaşır.
Hükümet
Erdoğan, Meclis'in 30 Haziran'da tatile gireceğini söylese de
AK Parti milletvekillerine en az 7 Temmuz'a dek Ankara'dan ayrılmamaları telkini
geliyor. Erdoğan'ın erken seçime gidebileceği yönünde eldeki tek işaret, önceki
gün AB ile görüşmelerin durması ihtimali sorulduğunda, 'Durursa, durur' demiş
olması. AB başkentlerinde geniş yankı bulan bu tutum, Dışişleri Bakanı Abdullah
Gül'ün '17 Aralık'ta imza atmadan dönsek kahraman olurduk' yaklaşımıyla
birleştirildiğinde, AK Parti'nin Kıbrıs nedeniyle AB ile girilecek bir kavgadan
oy umduğu şeklinde yorumlanabilir.
Erdoğan'ın erken seçim kararıyla gelebilecek ekonomik krizde uğrayacağı oy
kaybını Kıbrıs-AB ile telafi edip, Cumhurbaşkanlığı seçimi için kan tazeleme
amacıyla erken seçimi tarcih edebileceğini savunanlar da var.Bunun dışında, AB
Başmüzakerecisi Ali Babacan'ın faiz dışı fazla hedefi tutturmak için IMF'ye
gelirleri harcamaya ayırmayacağı sözü vermesinden, Erdoğan'ın 'Cumhurbaşkanını
bu Meclis seçecek' söylemine dek bütün işaretler erken seçime gidilmeyeceği
yönünde.
İş dünyası
TÜSİAD Başkanı Sabancı'nın 'erken seçim istemiyoruz, cumhurbaşkanının uzlaşmayla
belirlenmesini istiyoruz' mesajı yeterince açık. TÜSİAD gibi TOBB da küresel
ekonomik dalgalanmaların Türkiye'ye etkisinin, hükümetten kaynaklanan
güvensizlik nedeniyle arttığı görüşünde. TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu'nun
hükümete 'En çok oyu biz aldık, en iyi biz biliriz anlayışından uzaklaşın'
uyarısı yanlış anlamaya meydan vermeyecek kadar açık.
İş dünyası, AK Parti'ye açtığı geniş krediyi son dönemlerdeki iki gelişmeyle
sorgulamaya başladı. Bunlardan birincisi ve siyasi olanı, TBMM Başkanı Arınç'ın
23 Nisan konuşması ve Erdoğan'ın ona sahip çıkışı oldu. İkincisi ve idari olanı,
Merkez Bankası'na yeni başkan atanması kriziydi. Sorgulanan, doğrudan AK
Parti'nin 'Değiştik, merkez partisi olduk' söylemi, samimiyeti ve cumhurbaşkanı
seçimi konusunda niyetleri oldu.
Asker
Askerin, türbanlı eş ile simgeleşen 'laikliğe sahip çıkmayacak cumhurbaşkanı'
ihtimalinden duyduğu rahatsızlık daha önce ifade edildi. Bu konuda Cumhurbaşkanı
Sezer'in 12 Nisan'da Harp Akademileri'ndeki konuşması ve CHP lideri Baykal'ın
Sezer'e verdiği destek tamamlayıcı oldu. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Özkök'ün
görev süresinin 30 Ağustos'ta dolacak olması ve yerini Kara Kuvvetleri Komutanı
Orgeneral Büyükanıt'ın alması beklentisi, hükümette askerin daha katı tutum
alacağı endişesine yol açıyor.
Askerin tutumunu ise dört unsur belirliyor; iki endişe ve iki sınır. Endişeleri,
ekonominin yeni bir krize sürüklenmesinden ve Türkiye'nin AB ile ilişkilerinin
kesilmesinden sorumlu tutulmamak şeklinde özetlemek mümkün. Asker ekonomi ve AB
ilişkilerinde bir kötüleşmenin faturasını ödemek istemiyor.
İki manevra sınırı, ülkenin (özellikle etnik temelde) bir
çatıma ortamına sürüklenmemesi ve Meclis'in her ne koşulda olursa olsun açık ve
işler kalması olarak özetlenebilir.
Dolayısıyla Büyükanıt'ın Genelkurmay Başkanı olmasıyla, TSK'nın temel çizgisinde
değişiklik beklemek gerçekçi değil. Büyükanıt'ın icraatına bir 'Genç Subaylar'
muhalefeti de ufukta yok. Yani, AK Parti hükümetinin Milli Görüş ideolojisinden
uzak durması halinde Büyükanıt komutasındaki bir Genelkurmay ile çalışma zemini
bulabilir. Gül'ün Radikal'de yayımlanan 'Askerin AB desteğinden memnunuz. Onlar
olmasaydı reformlar zordu' demecini yalnızca bir hakkın samimiyetle teslim
edilmesi olarak okumak saflık olur.
Cumhurbaşkanı tanımını da Erdoğan'a göre daha geniş ve uzlaşmaya açık yapan Gül, büyük resmin farkında görünüyor. Erdoğan'ın da farkında olduğunu Antalya toplantısı günlerinde anlayabilecek miyiz? Zaman gösterecek.
radikal