Sezer'den veto gerekçesi
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, 5574 sayılı "Türk Petrol Kanunu"nu kısmen iade gerekçesinde, stratejik önemi olan petrolün, tümüyle dış satım konusu yapılabilmesinin olanaklı kılınmasının ulusal güvenlik açısından risk taşıdığını belirtti.
Cumhurbaşkanlığı Basın Merkezi'nden yapılan açıklamaya göre, Sezer, yasanın 1. maddesinde yasanın amacının, ülke petrol kaynaklarının hızlı, sürekli ve etkili biçimde aranmasını, geliştirilmesini ve üretilmesini sağlamak olarak belirlendiğini, 1954 tarihli ve 6326 sayılı Petrol Yasası'nın 2. maddesindeki gibi amacın gerçekleştirilmesinde ulusal çıkarlara uygun olma ölçütüne, 3. maddesinde petrol hakkının elde edilmesi için yapılan başvurunun değerlendirilmesinde 6326 sayılı Yasa'nın 4. maddesindeki gibi istemin ulusal çıkarlara uygun olması gerektiğine, diğer maddelerinde de 6326 sayılı Yasa'nın 12 ve 13. maddelerinde olduğu gibi ulusal çıkarların nasıl korunacağına ilişkin kurallara yer verilmediğinin saptandığını kaydetti.
Anayasa'nın 2. maddesinde Türkiye Cumhuriyeti'nin bir hukuk devleti olduğunun belirtildiğini vurgulayan Sezer, yasaların kamu yararı amacıyla çıkarılması ve uygulamada kamu yararının öncelikle gözetilmesinin hukukun evrensel kurallarının ve hukuk devleti ilkesinin gereği olduğuna işaret etti.
Üstünlük ve bağlayıcılık özelliğinin, tüm anayasal kuralların, bu bağlamda ulusal çıkarların, uygulamada yürütme organı ve yönetimce öncelikle ve özenle gözetilmesi gerekeceğini gösterdiğini ifade eden Sezer, şöyle devam etti:
"İncelenen yasanın amacını düzenleyen 1. maddesi ile başvuruların değerlendirilmesine ilişkin kurallar içeren 3. maddesinde ulusal çıkarların korunacağına ilişkin açık kural bulunmaması, bu konuda yapılacak uygulamalarda ulusal çıkar ve kamu yararının gözetilmesi zorunluluğunu ortadan kaldırmamaktadır.
Yapılan incelemede, üretilen petrol ve doğalgaz ürünlerinin ne kadarının ülke gereksinimi için kullanılacağı, ne kadarının dış satım konusu yapılabileceğinin yasada düzenlenmediği görülmüştür.
Başka bir anlatımla, yasada ülkemizde üretilen petrol ve doğalgazın bir bölümünün, ulusal güvenlik ve ulusal çıkarlar gereği ülke gereksinimi için ayrılmasını zorunlu kılan bir kurala yer verilmediği saptanmıştır."
Sezer, "İncelenen yasada devletin petrol ve doğalgaz arama ve işletme hakkından vazgeçerek bunu yerli ya da yabancı gerçek ya da tüzel kişiler eliyle yapma amacında olduğu anlaşılmaktadır. Durum böyle olunca, ülkemizde üretilen petrol ve doğalgazın bir kısmının ülke gereksinimi için ayrılmasının, ulusal çıkarlar yönünden önemi daha da belirginlik kazanmaktadır" dedi.
Cumhurbaşkanı Sezer, Yasa'nın 19. maddesine göre, devletin gereksinim duyduğu petrolün piyasa fiyatından satın alınması zorunlu iken, petrol üreticilerinin ödeyeceği devlet payının kuyubaşı fiyatından hesaplanmasının da ulusal çıkarlarla bağdaşmadığını ifade etti.
Sezer, "Bu nedenle, ülkemizde üretilen ham petrol ve doğalgazın yurt dışına satılmasına sınır getirilmesi, başka bir deyişle bu üretimin belli bir kısmının 'memleket ihtiyacına' ayrılması konusunda yasaya kural konulmasının ya da en azından yasa ile bu konuda Bakanlar Kurulu'na, durumun gerektirdiği önlemleri ve kararları alma yetkisi verilmesinin ulusal çıkarlara ve kamu yararına daha uygun düşeceği değerlendirilmektedir" dedi.