TOKİ CNBC-e 'de yeni skandal
Kanalla ilişiği kesilen çevirmen ilk kez konuştu.
KEMAL YAVUZEL - GERÇEK GÜNDEM / Doğuş Grubu'na bağlı CNBC-e kanalında yayımlanan Sopranos adlı dizide yer alan bir diyalogta "TOKİ" kelimesinin geçmesi, iki kurumu karşı karşıya getirmişti. Mafya üyelerinin konuşmalarında kurumlarınn adının geçtiğini ve "töhmet altında" kaldıklarını ifade eden TOKİ avukatları, CNBC-e'yi uyarmış ve "Dava açarız" tehdidinde bulunmuştu.
CNBC-e de bunun üzerine, mafya üyelerinin diyaloglarında geçen "TOKİ" sözcüğünü çıkartmış, diziyi yeniden yayımlamıştı. CNBC-e ayrıca TOKİ'den özür dileyen bir de mektup kaleme almıştı. Bu mektupta, "Çeviri hatası için özür dileriz" denmişti. Aynı mektupta, "Çeviriyi hatalı yapan kişiyle kurumumuz ilişiğini kesmiştir" de denilmişti.
ÇEVİRİ HATALI MI?
GERÇEK GÜNDEM'in medyaya bomba gibi düşen bu özel haberinin ardından, Sopranos dizisinin çevirisini yapan ve CNBC-e'yle ilişiği kesilen Ebru Kardeşler sessizliğini bozdu. Kardeşler, GERÇEK GÜNDEM'e yaptığı açıklamada, "Çevirim hatalı değil" dedi. Kardeşler, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Amerika'daki Housing & Urban Development kuruluşunun Türkiye'deki bire bir karşılığı TOKİ'dir. Bunu İngilizcesiyle ya da HUD kısaltmasıyla bırakmak gerekirse o halde bir Amerikan dizisinde geçen Dışişleri Bakanlığı'nı da Foreign Affairs olarak ya da FA kısaltmasıyla bırakmak gerekir.
Bu durumda İngilizce bilmeye zorunlu olmayan seyirci neyi nasıl anlayacak? Ya da Amerikan dizisinin Türkçe çevirisinde Dışişleri Bakanlığı olarak bire bir kurumsal karşılık kullanıldığında Dışişleri Bakanlığımızın ayağa mı kalkması gerekir?"
BELLİ KURALLARI VAR
Sözlerini, ?Altyazı çevirisi hem birtakım teknik kısıtlamalar taşır (örneğin bir satırda, boşluklar dâhil ortalama 38 karakter zorunluluğu), hem de izleyicinin iki saniyelik okuma süresince en anlamlı karşılıkların bulunması yönünden bir çeviri zorluğu taşır? şeklinde sürdüren Kardeşler, şu noktaya da vurgu yaptı:
?Şu halde bir Amerikan dizisinde emniyet müdürünün kirli bağlantıları varsa, ülkemizdeki emniyet müdürlerinin de galeyana gelmesi gerekiyor. Böyle bir mantık olabilir mi? Kurumsal adların çevirisinde, eğer bunların bire bir karşılıkları varsa, muhakkak ki bu karşılıklar kullanılır, eğer yoksa, çevirmen, başka bir yaratıcı çözümü teknik şartlar dahilinde zorlamaya çalışır. Yakın karşılıklar kullanılmadığı takdirde, seyirciden, konuyu anlama hakkından fedakârlık etmesi bekleniyor demektir.?
?KURUNTUNUN SEBEBİ NE??
TOKİ'nin bir dizide geçen ifade sonrası yaptığı ?kuruntu?yu anlayamadığını da belirten Kardeşler, dizide T.C TOKİ'nin geçmediğinin çok açık olduğunu da belirtti. CNBC-e'nin uluslararası standartları hiç sayarak TOKİ'nin isteği üzerine dizinin içeriğini bozmasına anlam veremediğini de belirten Kardeşler, ?Bu yapılan, TOKİ eliyle dizinin içeriğine müdahaledir? dedi. Kanalın böyle bir müdahaleyi kabul etmemesi gerektiğini de ısrarla vurgulayan Kardeşler, sözlerini şöyle sürdürdü:
?Avrupa Birliği'nde, özellikle de Fransa'da çevirmenlerle, müzik eseri sahipleri aynı kategoride değerlendirilir. Yani bu, çevirmenin, eseri yazanla aynı statüde olduğu anlamına gelir. Çevirmen, eseri çevirdikten sonra, artık hak sahibidir. Bu yüzden, yaptığımız çevirinin içeriğinin bozulması, değiştirilmesi, (Fikir eserine müdahale) anlamına gelmektedir. TOKİ ve CNBC-e, kuruntular yüzünden, bir anlamda, piyasadaki bir kitabı toplatmışlardır. Yapılanın en net karşılığı budur.?
?HUD'UN KARŞILIĞI TOKİ'DİR?
Çevirmenlerin, dünyada belirlenmiş standartlara göre hareket ettiğini de belirten Kardeşler, ?Yazılı metin çevrilirken, üst seste geçen orijinal ifadeler, çeviri yapılan ülkenin halkının anlayacağı yerel motiflerle beslenir. Böylece, kullanılan kavramların, yabancı dil bilmeyen izleyicinin anlaması da sağlanır. Bu yüzden, adı geçen Amerikan kuruluşunun karşılığı olarak da TOKİ seçilmiştir. Amerika'daki Housing & Urban Development kuruluşunun Türkiye'deki bire bir karşılığı TOKİ'dir? dedi.
GERÇEK GÜNDEM'de yer alan haberin doğru, ancak bazı yanlış ifadelerle yer aldığını da belirten Ebru Kardeşler, esprili bir şekilde, ?Sanırım çeviri hatası haberinde, arkadaşlarınız da çeviri hatası yapmış? ifadesini kullandı. Kardeşler, haberde yer alan ifadeye de şu sözleriyle açıklık getirdi:
?TOKİ'YE SUÇLAMA YOK?
?GERÇEK GÜNDEM'i kaynak gösteren haberlerde geçen şu ifade yanlış: Dizideki bir oyuncu, "Toplu Konut İdaresi'ne o kadar da açıktan para verdik. İşimizi nasıl halledemezler?" dedi. CNBC-e'nin çevirmeni, bu sözleri, "TOKİ'ye o kadar para verdik, nasıl halledemezler?" diye tercüme edince, kurumun avukatları hemen telefona sarıldı?.
Bu iddia tümüyle yanlıştır zira dizide bahsi geçen HUD (Housing & Urban Development)ya da bire bir kurumsal karşılığı olan Toplu Konut İdaresi rüşvetçi değil, mafya, siyaset ve sivil toplum örgütünden oluşan üç ayaklı bir dolandırıcılığa kurban giden idealist ve kamu hizmeti vermeye çalışan bir kurum olarak resmedilmiştir.
NERELERDE DÜZELTME YAPILDI?
Dolayısıyla T.C. Başbakanlık Toplu Konut İdaresi'nin burada kendisine ?rüşvetçi? imasında bulunulduğu yönündeki endişesi dayanaksız bir kuruntudan ibarettir. Bu haberlere konusu olan eleştiri ve ithamlar kısaltmanın kullanıldığı ilk bölümden bir ay sonra, 21 Mart 2007 Çarşamba yayınlanan ?The Strong Silent Type? adlı 410'uncu bölümü takiben gelmiştir. Kanalın talep ettiği üzere kısaltmanın kullanıldığı yerleri tek tek belirttim ve bu metinlerde TOKİ yerine HUD yazılması dışında başka bir düzeltme yapılmadı.?
Kardeşler, GERÇEK GÜNDEM'de yer alan haberin ardından, konunun kamuoyunun gündemine girdiğini ve çevirmenler arasında tartışma yarattığını da belirtti. Soprano adlı dizinin, başarılı bir şekilde çevrildiğini de vurgulayan Kardeşler, tartışmaya son noktayı koymak için, yaptığı çeviriyi İngilizce orijinaliyle birlikte GERÇEK GÜNDEM okurlarının takdirine sundu.
gerçek gündem