Okul aile birliğince çalıştırılmış olan personelin açmış oldukları davalarda hükmedilen mali borçları kim öder?

Milli Eğitim Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı 12.03.2018 tarih ve 5143243 sayılı yazılarıyla, Okul aile birliğince çalıştırılmış olan personelin açmış oldukları davalar neticesinde ilgili mahkemelerce ödenmesine hükmedilmiş yargılama giderleri ve ilama bağlı borçların Milli Eğitim Bakanlığı bütçesinden ödenip ödenemeyeceği hususunda hukuki yönden bir sakınca olup olmadığı hakkında soruları cevaplandırdı.

Yargıtay, sigortasız işçi çalıştıran okuldan bakanda sorumludur dedi

1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununa dayanılarak yayımlanan 28199 sayılı Milli Eğitim Bakanlığı Okul-Aile Birliği Yönetmeliğinin; "Kuruluş" başlıklı 5. maddesinde, tüzel kişiliğe haiz olmayan okul aile birliklerinin kurulacağı düzenlenmiş, birliğin görev ve yetkileri 6. maddesinde sayılmış ve "Okulun ihtiyaçlarını karşılamak için mal ve hizmet satın almak, bu hizmetlere ilişkin sosyal güvenlik pirimi, vergi ve benzeri ödemelerin yapılmasını sağlamak." şeklinde belirtilmiştir.

Yine Yönetmeliğin 15. maddesinde birliğin gelir kaynaklarının neler olduğu belirtilmiş ve 18. maddesinde ise; "Birlik gelirlerinin; okulun bütçe disiplini çerçevesinde, eğitim ve öğretim giderleri ile maddi imkanlardan yoksun öğrencilerin zorunlu ihtiyaçlarına harcanması esastır. Tüm harcamalar, birlik yönetim kurulunun kararı ile yapılır. Okul için gerekli ihtiyaç ve harcamalar için okul yönetiminden yazılı talep alınır. Mal ve hizmet alımları birlik yönetim kurulu üyeleri veya uzmanlık gerektiren işlerde okul aile birliği üyelerinden oluşan en az üç kişilik bir komisyon marifetiyle yapılır." hükmü ile gelirlerin harcanması düzenlenmiş olup genel bütçe ile ilişkilendirilmemiştir.

Bilindiği üzere, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun "II. Rücu İsteminde" başlıklı 73 üncü maddesinde; "Rücu istemi, tazminatın tamamının ödendiği ve birlikte sorumlu kişinin öğrenildiği tarihten başlayarak iki yılın ve her halde tazminatın tamamının ödendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar. Tazminatın ödenmesi kendisinden istenilen kişi, durumu birlikte sorumlu olduğu kişilere bildirmek zorundadır. Aksi takdirde zamanaşımı, bu bildirimin dürüstlük kurallarına göre yapılabileceği tarihte işlemeye başlar." hükmü düzenlenmiştir.

Diğer taraftan, Sayıştay Başkanlığınca Milli Eğitim Bakanlığı 2016 yılı hesapları üzerine hazırlanan 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporunda, Bakanlığımız harcama birimlerince 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmemesinden dolayı ilgililer hakkında aynı Kanunun 102 nci maddesi uyarınca uygulanan idari para cezalarının bütçeden ödendiği ancak neden olanlara rücu işleminin yapılmadığı belirtilmektedir. Buna göre, Bakanlığımız harcama birimlerine uygulanan idari para cezaları için bütçeden yersiz ödeme yapılmasına neden olan ilgililer hakkında rücu işlemi yapılması gerekmektedir.

Ayrıca 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamında harcama yetkilileri, kamu kaynaklarının etkili, ekonomik, verimli ve mevzuata uygun olarak kullanılması bakımından ilgili mevzuatlara uyulup uyulmadığını, gerekli tedbirlerin alınıp alınmadığını kontrol etmek, incelemek ve denetlemekle yükümlü bulunmaktadır.

Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 19/01/2017 tarihli ve 748885 sayılı yazısıyla bildirilen görüşte; mahkeme kararlarının yorumlanması hususunun hukuki bilgi gerektirebileceğinden, ilgili dava dosyasını yürüten hukuk müşaviri/avukatın görüşleri alındıktan sonra ödeme yapılmasının uygun olacağı ayrıca yargılama giderleri ile ilama bağlı borçların ödenmesine hükmedilen söz konusu davaların ödemelerinin yapılmasında, davalı sıfatıyla Bakanlık ve/veya okul aile birliği ve üçüncü kişiler hasım mevkiinde bulunmaları durumlarına göre öncelikle dava açılmasına sebep olan okul aile birliği bütçesinden ve/veya Bakanlık bütçesinden müteselsilen /müştereken ibareleri de dikkate alınarak ödenmesi gerektiği yönünde mütalaa verilmiştir.

Söz konusu mevzuatlar kapsamında; tüzel kişiliğe haiz olmayan ve genel bütçe ile ilişkilendirilmeyen okul aile birliklerinin iş ve işlemleri ile ilgili açılmış olan davalar neticesinde ortaya çıkan ödemelerin, Bakanlığımızın 2011/28 sayılı Genelgesi ile Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğünün görüş yazısı doğrultusunda belirlenen usul ve esaslara göre yapılması gerekmektedir. Bu kapsamda, yasal temsilcisi olduğumuz okul aile birliklerinin işlemlerinden doğan ilama bağlı borçların ödenmesinde öncelikle ilgili okul aile birliğince ödeme yapılmasının sağlanması, bunun sağlanamaması durumunda ise 2011/28 sayılı Genelge doğrultusunda ilgili harcama biriminin bütçesinden ödeme yapılmasının gerektiği değerlendirilmektedir.

Ayrıca, ilgili ilama bağlı borçların Milli Eğitim Bakanlığı bütçesinden ödenmesini takiben zararın tazminine ilişkin rücu durumunun olup olmadığı değerlendirilerek sorumlulara karşı rücu davası açılmasını gerektirir durumun varlığının tespit edilmesi gerekmekte olup okul aile birliklerinin iş ve işlemlerinden dolayı sıkça rastlanılmakta olan bu gibi durumlar için de 5018 sayılı Kanun kapsamında gerekli tedbirlerin alınması (personel çalıştırılmasının belirlenecek yetkili birimler tarafından izine tabi tutulması gibi) hususunda azami gayret gösterilmesi gerekmektedir.

İşte o görüş yazısı;

Ahmet KANDEMİR