Memur maaşının haczinde nelere dikkat edilmelidir?

Soru: Ben 6 yıllık kadrolu orman muhafaza memuruyum. Bazı ekonomik sorunlar sebebiyle maaşıma haciz uygulanıyor. Maaşımın 1/4'ü, fazla mesailerimin ise tümü kurum tarafından direk icra dairesine gönderiliyor. Benim tayinim çıktı. Tayin harcırahım da haczedilir mi?

Cevap: Aylık ve ücretlere haciz uygulaması İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre yapılmaktadır. Kanunun 83. maddesinde "Maas,lar, tahsisat ve her nevi ucretler, intifa hakları ve hasılatı, ilama mustenit olmayan nafakalar, tekaut maas,ları, sigortalar veya tekaut sandıkları tarafından tahsis edilen iratlar, borc,lu ve ailesinin gec,inmeleri ic,in icra memurunca luzumlu olarak takdir edilen miktar tenzil edildikten sonra haczolunabilir.

Ancak haczolunacak miktar bunların dortte birinden az olamaz. Birden fazla haciz var ise sıraya konur. Sırada onde olan haczin kesintisi bitmedikc,e sonraki haciz ic,in kesintiye gec,ilemez." denilmektedir.

Yargıtaya göre, İcra ve İflas Kanununun 83. maddesi gereğince kısmen haczi mümkün olan maaş ve ücretten, borçlu ve ailesinin geçinmesi için icra müdürünce lüzumlu olarak takdir edilen miktar indirildikten sonra kalan kısmın haczi mümkün olup, haczedilecek miktar, maaş ve ücretin 1/4'ünden az olamayacaktır. (Yargıtay 12. Hukuk Dairesi 21.1.2016 tarihli ve K.2016/1687 sayılı Kararı)

Ayrıca, İcra ve İflas Kanunu, borçlunun maaş veya ücretinin 1/4'ünün her durumda haczedebileceğini hükme bağlamıştır. Buna göre, ücretin tamamı borçlu ve ailesinin geçinmeleri için yeterli olmasa bile, icra memuru, bunun 1/4'ünü mutlaka haczetmek zorundadır. İcra memuru haczedeceği miktarın azami sınırını belirlerken, borçlunun ve ailesinin ihtiyacını göz önünde bulunduracaktır. İcra memuru, bu takdiri kendisi yapabileceği gibi bunun için bilirkişiye de başvurabilir.

İcra ve İflas Kanununda maaş ve ücretlerden haczedilebilecek asgari oran ¼ iken bu oran 4857 sayılı İş Kanunu'nun 35. maddesine göre işc,ilerin ucretlerinden haczedilebilecek azami oranı oluşturmaktadır. Yani işçi ücretlerinin en fazla dörtte biri haczedilirken memur maaşlarının dörtte birinden fazlasının haczedilmesi mümkündür.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nda haczedilemeyecek ödeme unsurları belirtilmiştir. Kanunun 203. maddesine göre aile yardımı ödenekleri (eş ve çocuk yardımı borç için haczedilemeyecektir. Yine Kanunun 208. maddesi kapsamında ödenen ölüm yardımı ödeneğinin de borç için haczedilmesi mümkün bulunmamaktadır.

Yol gideri, gündelik, aile masrafı ve yer değiştirme masraflarından oluşan harcırah ödemelerinin de 6245 sayılı Harcırah Kanununun 61. maddesine göre haczedilmesi mümkün değildir.

Uygulamada maaş veya ücretin dörtte biri, ilave ödemelerin ise tamamı haczedildiği gibi bazı durumlarda ilave ödemelerin de dörtte biri için haciz işlemi gerçekleştirilmektedir. Harcırah Kanununda yer alan hüküm karşısında harcırah ödemelerine de haciz uygulanması açıkça kanuna aykırılık oluşturacaktır. Tahakkuk birimlerinin bu şekilde açık bir hata yapacaklarını düşünmüyoruz.