'Muhafazakâr üye' Anayasa mahkemesi başkanı oldu

Anayasa Mahkemesi'nin yeni başkanı seçilen Haşim Kılıç, eşinin türbanlı olması ve tartışmalı kararlar almasıyla tanındı. Kılıç, türbana müdahaleye ve RP ile FP'nin kapatılmasına karşı çıkmıştı

Gökçer Tahincioğlu

Haşim Kılıç, Anayasa Mahkemesi'nin yeni başkanı oldu. Haşim Kılıç, 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal tarafından mahkemeye üye atandığı 1990'dan bu yana, kararları ve özel yaşantısıyla ilgili yorumlara karşı açtığı davalarla da gündeme geldi.

1950'de Kırşehir Çiçekdağı'nda doğan, Eskişehir Ticari İlimler Akademisi'nden mezun olduktan sonra 1974'te girdiği Sayıştay'da 16 yıl çalışan 4 çocuk babası Kılıç'ın Anayasa Mahkemesi macerası 1990'da başladı.

Özal tarafından Sayıştay kontenjanından atanan Kılıç'ın eşinin çarşaf giydiği, evinde televizyon bile olmadığı iddiaları ortaya atılmıştı. Kılıç, bu haberlere karşı açtığı tazminat davalarını kazandı.

Savaş'tan tazminat

Eşinin türbanlı olmasıyla da gündeme gelen Kılıç'la ilgili olarak kamuoyuna yansıyan bazı olaylar şunlar:

2000'de Hilton Oteli'ndeki resepsiyona eşiyle katılan Kılıç, basın mensuplarının yoğun ilgisi üzerine eşini taksiyle eve göndermek isterken görüntülenmesine tepki gösterdi.

Eski Yargıtay Başsavcısı Vural Savaş, eşinin Gönül Kılıç'ı misafir ettiği bir gün eve erken döndüğünü, bu sırada başı açık olan Gönül Kılıç'ın kendisini yere atarak halıyla başını örtmeye çalıştığını anlattı. Savaş, Kılıç'ın açtığı davada 2 bin 500 YTL tazminat ödemeye mahkûm oldu.

10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, 2003'te 29 Ekim resepsiyonu için Kılıç'a eşsiz davetiye gönderdi. Sezer'in Anayasa Mahkemesi Başkanlığı döneminde başkanvekilliği yapan Kılıç, resepsiyona gitmezken, sabah yapılan 29 Ekim törenlerini de halkın arasında izledi. Kılıç, Sezer'den eşli davet aldığı 2004'teki resepsiyona da katılmadı.

Kararlarıyla tartışıldı

Üyeliğe atandıktan 9 yıl sonra, 1999'da başkanvekilliği görevine seçilen Kılıç, son 3 başkan Sezer, Mustafa Bumin ve Tülay Tuğcu'nun seçilmelerinde etkili oldu. Kılıç'ın imzasının bulunduğu bazı kararlar şunlar:

Kılıç, Kürt orijinli partilerin kapatılması davalarında, "terör bağlantısını" esas aldı. DEP ve HADEP'in kapatılmaları yönünde oy kullanan Kılıç, Şerafettin Elçi'nin Demokratik Kitle Partisi'nin kapatılmasına, AİHM'nin "şoke edici görüşlere de özgürlük" görüşünü esas alarak karşı çıktı.

Kılıç, çağdaş devlet hedefine, dini sorunları bildirenlerin laiklik karşıtı, kimi sosyal gruplar için çözüm önerisi getirenlerin Marksist diye suçlanmamasıyla ulaşılabileceğini belirtti.

Türkiye Komünist Partisi'ne adındaki "komünist" ifadesinden dolayı ihtar verilmesine muhalif kalan Kılıç, Alevi sorunlarını merkez alan Demokratik Barış Hareketi Partisi'nin kapatılmasına da karşı çıktı.

Türbana serbestlik istedi

Anayasa Mahkemesi'ne Başkan seçilen Kılıç'ın imzasının bulunduğu bazı tartışmalı kararlar şöyle:

TÜRBAN KARARI: Kılıç, üniversitelerde türban takılmasını engelleyen Anayasa Mahkemesi'nin 1991'deki tarihi kararında, çoğunluk görüşüne muhalif kaldı. Mahkemenin TBMM gibi davranamayacağını belirten Kılıç, öğrenciler içerisinde, inançları gereği giyinebileceklerin de olabileceğini, devletin buna müdahalesinin toplumsal huzursuzluk yaratacağını vurguladı.

REFAH PARTİSİ: 2000'de Refah Partisi'nin kapatılmasına karşı çıkan Kılıç, henüz Anayasa'da yer almayan uluslararası sözleşmelerin, yasalardan üstün olduğu görüşünü savundu.

Kılıç, siyasi partilerin toplumsal bir problem olan türban sorununa çözüm üretebileceklerini söyledi. Bunun dinsel istismar olmadığını kaydeden Kılıç, demokratikleşmenin sağlanmaması halinde, insanların iç dünyalarında sürekli devletiyle kavga edeceği hastalıklı bir toplum yaratılacağını kaydetti.

FAZİLET PARTİSİ: FP'nin kapatılmasına yönelik karara da muhalif kalan Kılıç, Türkiye'nin yasaklayıcı, çoğulculuğa sıcak bakmayan bir mevzuatının bulunduğunu savundu.

Merve Kavakçı'nın türbanla milletvekili yemini etmek istemesini, "Herhangi bir yasada bunun yasak olduğu belirtilmemiştir" diye yorumlayan Kılıç, türbanlı öğrencilerin üniversiteye girişinin hukukdışı yollarla eylemli olarak engellendiğini öne sürdü.

AKP ve 367 KARARI: Kılıç, 2001'de AKP'ye Başbakan Erdoğan ve diğer bazı isimlerin kurucular listesinde yer almasından dolayı ihtar verilmesine de muhalif kaldı.

22 Temmuz genel seçiminden önce Abdullah Gül'ün cumhurbaşkanı seçilmesini engelleyen 367 kararına da muhalif kalan Kılıç, bunun azınlığın çoğunluğa tahakkümü anlamına geldiğini belirtti. Kılıç, "garabet" olarak nitelendirdiği bu durumun, demokratik hayatın yerini kaosa bırakması gibi düşünülmeyen sonuçlara neden olabileceğini söyledi.

Kılıç, son olarak, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesine yönelik anayasa değişikliği paketinin iptali istemini reddetti.

Demokrasiden taviz vermedi

1990 yılında merhum Cumhurbaşkanı Özal tarafından Anayasa Mahkemesi üyeliğine seçilen bir isim Haşim Kılıç.

Yüksek Mahkeme'de ne zaman tartışmalı bir konu gündeme gelse söz 'Özal'ın atadığı Haşim Kılıç' diye başlar, Demirel'e uzar, Ahmet Necdet Sezer ile biter. Önyargıları infaz memuru gibi çalışanlara göre Haşim Kılıç için konuşmaya gerek yoktur. Ama düşüncelerinde hassas terazi bulunduranlar biliyor ki; yeni başkan, Demirel ve Sezer'in atadığı isimlerin de oyunu aldı. Yani başkan, devlet ve millet için güvenilir biri.

Okuma yazması olmayan anne ve babanın 7 çocuğundan biri olan Haşim Kılıç, 13 Mart 1950'de Kırşehir'in Çiçekdağı ilçesinde dünyaya geldi. İlk, orta ve lise öğrenimini Yozgat'ta tamamladı. Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi'nden 1972 yılında mezun oldu. Sayıştay Başkanlığı'nda 1974 yılında denetçi yardımcısı olarak başladı. 1985'te Sayıştay üyeliğine seçildi. Beş yıl süren üyelikten sonra 1990'da Cumhurbaşkanı Turgut Özal tarafından Anayasa Mahkemesi üyeliğine seçildi. 1999'da Anayasa Mahkemesi başkan vekilliği görevine seçilen Kılıç, 2003'te bu görevi yeniden üstlendi. Evli ve dört çocuk babası olan Haşim Kılıç, Almanca biliyor. Çocuklarının ikisi hukukçu, biri işletmeci, biri de lise öğrencisi. Tenis, yüzme, masatenisi ve voleyboldan hoşlanıyor. Hemşehrisi ünlü türkücü Neşet Ertaş'ın hayranı.

Kılıç, Anayasa Mahkemesi kararlarındaki farklı duruşuyla hep dikkat çekti. Siyasi partilerin kapatılmasına karşı durdu. Refah ve Fazilet Partisi'nin kapatılma kararlarına, üye Sacit Adalı'yla birlikte muhalefet etti. Siyasi sonuçlarıyla Türkiye'nin gündemini belirleyen davalarda oyunun rengi demokrasiden yana oldu. Yüksek Mahkeme'nin cumhurbaşkanlığı seçimlerini anayasal krize dönüştüren '367 kararı'na da muhalefet etti. Muhalefet oyunun gerekçesinde, mahkemenin çoğunluk kararıyla '367 şartı'nın getirilmesi sebebiyle bundan sonra cumhurbaşkanı seçimlerinin azınlık tahakkümüne dönüşeceğine ve kaosa yol açacağına dikkat çekti. Karar öncesi kimi kişi, kurum ve mercilerin mahkemeyi etkilemeye dönük söylem ve davranışlarda bulunduklarını belirterek, tarihe not düştü.

Sağlığında Özal'a düşman olanlar ölümünden sonra atadığı isimlere yükleniyor. Kılıç, bunlardan biri oldu. Özal'ı mürteci olarak görenler, Haşim Kılıç'ın evinde bile irtica materyali aradı. 'Günah diye evinde televizyon izlemediği' iddia edildi. Evinde televizyon olup olmadığını kontrol için bazı araştırmacı gazeteciler, Kılıç'ın evine kadar dayandı. Başkan Kılıç o günleri, "Çocuklar televizyon seyrediyordu. Gelen gazetecileri evimizde ağırladık. Ancak ertesi gün gerçekleri değil; kafalarındaki hayal ürünlerini yazdılar." sözleriyle anlattı.

METİN ARSLAN