Sayıştay, engelli istihdamında 9 belediyeyi uyardı

Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun "Engelli Personel Çalıştırma Yükümlülüğü" başlıklı 53 üncü maddesinde, "Kurum ve kuruluşlar bu Kanuna göre çalıştırdıkları personele ait kadrolarda % 3 oranında engelli çalıştırmak zorundadır. % 3'ün hesaplanmasında ilgili kurum veya kuruluşun (yurtdışı teşkilat hariç) toplam dolu kadro sayısı dikkate alınır.

Engelliler için sınavlar, ilk defa Devlet memuru olarak atanacaklar için açılan sınavlardan ayrı zamanlı olarak, engelli kontenjanı açığı bulunduğu sürece engel grupları ve eğitim durumları itibarıyla sınav sorusu hazırlanmak ve ulaşılabilirliklerini sağlamak suretiyle merkezi olarak yapılır veya yaptırılır.

Engelli personel çalıştırma yükümlüğünün yerine getirilmesinin takip ve denetimi ile engellilerin Devlet memurluğuna yerleştirilmesinden Devlet Personel Başkanlığı sorumludur. Engelli açığı bulunan kamu kurum ve kuruluşları bir sonraki yıl için alım yapacakları engellilere ilişkin taleplerini her yılın Ekim ayının sonuna kadar Devlet Personel Başkanlığına bildirmek zorundadır. Devlet Personel Başkanlığı kurum ve kuruluşların bildirimi üzerine, engelli kontenjanlarına yerleştirme yapabilir veya yaptırabilir.

Engellilerin memurluğa alınma şartlarına, merkezi sınav ve yerleştirmenin yapılmasına, eğitim durumu ve engel grupları dikkate alınarak kura usulü ile yapılacak yerleştirmelere, engellilerin görevlerini yürütmelerinde hangi yardımcı araç ve gereçlerin kurumlarınca temin edileceğine, kamu kurum ve kuruluşlarınca engelli personel istihdamı ile ilgili istatistiksel verilerin bildirilmesine ilişkin usul ve esaslar ile diğer hususlar Özürlüler İdaresi Başkanlığının görüşü alınarak Devlet Personel Başkanlığınca hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir." düzenlemesi yer almaktadır.

657 sayılı Kanunun amir hükmü çerçevesinde, engelli açığı bulunan kurumların tespiti ve kontenjanlara uygun atamaların yapılmasından mülga Devlet Personel Başkanlığı sorumlu tutulmuş olup, ilgili kurumun kapatılmasıyla birlikte bu görev Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğüne devredilmiştir.

Öncesinde Devlet Personel Başkanlığı, yeni süreçte ise ilgili Bakanlığın engelli istihdamıyla ilgili açığı bulunan kurumlara bir müeyyide uygulamaması sebebiyle, Sayıştay Başkanlığı tarafından bu konu 2019 yılı mahalli idare denetimlerinde bulgu konusu yapılarak aşağıda sıralanan 9 (dokuz) mahalli idare yeterli düzeyde engelli istihdamı yapmadıkları için uyarılmıştır.

1- Sakarya Büyükşehir Belediyesi,

2- Altındağ Belediyesi,

3- Bursa Gemlik Belediyesi,

4- Düzce Belediyesi,

5- İstanbul Eyüpsultan Belediyesi,

6- İstanbul Fatih Belediyesi,

7- İstanbul Pendik Belediyesi

8- İstanbul Sarıyer Belediyesi

9- Kars Belediyesi

Engellilerin iş yaşamına kazandırılması başta mahalli idareler nezdinde desteklenmesi gereken bir husus olması beklenirken, yukarıda sıraladığımız bazı belediyelerin 1 (bir) engelli dahi istihdam etmemesinin izahı mümkün değildir.

İŞÇİLERDE OLDUĞU GİBİ İDARİ PARA CEZASI UYGULANMALI!

Bilindiği üzere, 4857 sayılı İş Kanununun "Engelli ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu" başlıklı 30 uncu maddesinde, "İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli, kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi veya 21/6/1927 tarihli ve 1111 sayılı Askerlik Kanunu veya 16/6/1927 tarihli ve 1076 sayılı Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu kapsamına giren ve askerlik hizmetini yaparken 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 21 inci maddesinde sayılan terör olaylarının sebep ve tesiri sonucu malul sayılmayacak şekilde yaralananları meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler." düzenlemesi bulunmaktadır.

Bununla birlikte, mezkür Kanunun 101 inci maddesinde; "Bu Kanunun 30 uncu maddesindeki hükümlere aykırı olarak engelli ve eski hükümlü çalıştırmayan işveren veya işveren vekiline çalıştırmadığı her engelli ve eski hükümlü ve çalıştırmadığı her ay için binyediyüz Türk Lirası idari para cezası verilir. Kamu kuruluşları da bu para cezasından hiçbir şekilde muaf tutulamaz" ifadesi yer almaktadır.

Kamu kurumlarının İş Kanununa tabi olarak 657 sayılı Kanunun 4/D statüsünde istihdam ettikleri sürekli işçilerde engelli çalıştırmaları memur kadrolarında olduğu gibi benzer oranda yükümlü tutulmuşken, cezai müeyyide yönünden işçilerde ön görülen idari para cezası uygulaması memur kadrolarında bulunmamaktadır.

Sonuç olarak, takip ve denetimden sorumlu olan ilgili Bakanlığın gerek belediyelerde gerekse diğer kamu kurum ve kuruluşlarında kontenjan açığı bulunan idarelere yönelik daha sıkı bir politika izleyerek, kanundan doğan yükümlülüklerini yerine getirmesini mutlaka sağlamalıdır.