Üç başlıkta kamu görevlerine girişte yaygınlaşan adaletsizlik algısı ve sonuçları

Okuyucularımızdan bize iletilen sorular çerçevesinde kamu görevlerinde yaşanan sorunları üç başlıkta açıklamaya çalışacağız.

1- Kamu görevine girişte gençler endişe duyuyor

Kamu görevine girişte, Hükümete gençlerden gelen en büyük tepki alanı; sözlü sınavlar ve sözlü sınavlarının yapılış şeklidir. Bu nedenle, kamu yönetiminde sözlü sınavlar acilen masaya yatırılmalı ve sözlü sınavların alanı daraltılmalıdır. Hal böyle iken, sözlü sınav uygulaması giderek yaygınlaşmakta ve en alt düzeydeki memura kadar sözlü sınavlarla alım yolu tercih edilmektedir.

Yazılı sınavlarda çok yüksek puan alan adayların sözlü sınavlarda başarısız kılınması çok büyük hayal kırıklıkları ve tepkilere sebep olmaktadır. Gençlerde tanıdığı olmayanların, memur veya işçi olamayacağı algısı ağırlık kazanmaktadır. Sözlü sınavlardaki adaletsiz uygulamalar, yerini şeffaflığa bırakırsa gençlerin Devlete olan güveni yeniden artacak ve muhalefetin elindeki aparat ortadan kaldırılacaktır.

Bu nedenle hem memuriyete hem de işçiliğe giriş sınavlarında uygulanan sözlü sınavlar amacından sapmış, sistem, liyakatli kişilerin alımı yerine, en güçlü referans sahiplerinin alımına dönüşmüştür. Objektif kurallar konularak mülakat uygulaması şeffaflaştırılmalı ya da kaldırılmalıdır. Çözüm için de sözlü sınavlar denetime açık hale getirilmeli veya sendikalardan gözlemci uygulamasına geçilmelidir. Benzer bir uygulamaya memur ve işçilerin disiplin kurullarında sendika temsilcisi bulundurularak geçilmiştir.

2- Kur'a ile kamuya eleman alımı

KPSS'nin etkisini yitirmesi, memur ya da işçi adaylarını ümitsizliğe sevk etmektedir. Bir kaç kişilik personel alımında, binlerce adayın kur'a için noterde sıra oluşturması, kur'a sonrasında da sözlü sınav için siyasetçilerden referans bulma zorunda olmaları kamuya girişteki liyakati sonlandırmıştır. Bu durum KPSS'den yüksek puan alan başarılı gençleri tedirgin etmekte ve adalet duygusunun kaybolmasına sebep olmaktadır.

Özellikle kamuya girişteki adalet ve liyakat yerine, siyasi kayırmacılık yapıldığı algısı gençleri Ak Parti muhalifi haline getirmektedir. Cumhurbaşkanı imzasıyla çıkarılacak bir Genelgeyle, yerel yönetimler dahil olmak üzere kamuya personel alımının objektif kurallara bağlanmasının çok ciddi bir yansıması olacağını düşünüyoruz. Özellikle sınavsız personel alımı haberlerine yapılan tepki yorumları düşünüldüğünde sistemin adil ve şeffaf bir yapıya bağlanması çok büyük bir takdir toplayacaktır.

3- Sınavsız personel alımı tepki topluyor

Milyonlarca gencin iş aradığı ve ailelerine muhtaç oldukları bir ortamda birilerinin sınavsız olarak işçi veya memur olarak kamu görevine atanması çok büyük tepkilere yol açmaktadır.

Bu nedenle 657 sayılı Kanun'un istisnai memuriyeti düzenleyen 59'uncu maddesi yeniden kaleme alınarak kamuya sınavsız personel alımının önüne geçilmelidir. Özellikle belediyelerin, valiliklerin özel kalem müdürlükleri doldur boşalt haline getirilmiştir. Sayıştay Başkanlığı, bu konuları sorgu konusu yapsa da kanuni düzenleme yerinde durduğu sürece çok fazla bir şey yapılamamaktadır.

Sınavsız personel alımı sadece 657 sayılı Kanun'un 59'uncu maddesi ile yapılmamaktadır. Belediyelerdeki sözleşmeli personel alımıyla, birçok kamu kurumunun işçi alımında uyguladığı yöntemler adeta dudak uçuklatır cinstendir. Özellikle sınavsız işe başlatılanların, hatırı yüksek kişilerin çocukları olması ve bunların kamuoyuna yansıması, sınava girip de işe başlayamayan gençlerce tepkiyle karşılanmaktadır. Bir tarafta çok iyi okullardan mezun çocuklar sınavla işe girerken diğer tarafta vasatın altındaki okullardan mezun çocuklar sınavsız işe alınıyor ve bunlar aynı mekanlarda çalışıyorlar. Bu çocukların yerine empati yaptığımızda yaşadıkları duygunun tarifsiz olacağı görülecektir.

Örneklerle konuyu açıklamak gerekirse; Bir milletvekilinin kızını bir belediyede özel kalem müdürlüğüne sınavsız olarak başlattıktan sonra başka bir kuruma uzman olarak naklen atanması basına yansımış ve çok büyük bir tepki oluşmuştur. Memuriyete sınavsız giren kişinin başörtülü bir bayan olması ise oluşan tepkiyi başka boyutlara taşımıştır.

Yine bazı kurumlara sınavsız personel alımında ipin ucunun kaçırması bu kurumları hatırı yüksek kişilerin çocukları için cazibe merkezi haline getirmiştir. Halbuki FETÖ'nün bazı kurumlarda yapılanmasının en büyük sebebi sınavsız personel alımına imkan sağlanmasıydı. Şimdi de aynı yöntem artarak devam etmektedir.