Ücretsiz izin sonrası göreve başlamadan emeklilik talebinde bulunulabilir mi?

Soru: 1998 Ekimde öğretmen olarak MEB te göreve başladım. 23 yıl 4 ay hizmetim var. 7 Şubat 2022 de 1 yıllık ücretsiz izine ayrıldım. İznim 7 Şubat 2023 te bitiyor. Ama özel nedenlerle göreve başlayamayacağım. EYT ile emekli olmak istiyorum. Eyt takvimi yetişmezse istifa edip istifa sonrası tekrar emekliliğe başvurabilir miyim. Bu durumda ne yapabilirim?

Detaylar/Değerlendirmeler:

1-Memurlar ücretsiz izinde iken emeklilik talebinde bulunabilir mi?

Memurlar, 657 sayılı Kanun kapsamında belirtilen durumlarda ücretsiz izin kullanabilmekte, ancak ücretsiz izin kullanırken memur kadrosundaki hak ve yükümlülükleri açısından ilişikleri devam etmektedir.

Memurların istifası 657 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde yapılmaktadır.

Aylıksız izin kullanan memur için Kurumlar tarafından aylıksız izin süresi içerisinde de genel sağlık sigortası primleri ödenmektedir. Yani, memur aylıksız izin kullandığı süre içerisinde de yine memurluk statüsüyle bağı kesilmemekte, memurların tabi olduğu mevzuata tabi olmaktadırlar.

Bu bağlamda, memurların ücretsiz izinde iken memurluk ilişkisi kesilmediğinden, 657 sayılı Kanun hükümlerine bağlı olarak ve tekrar göreve başlamadan ve ücretsiz izin süresi kadar çalışma yapmadan emeklilik şartlarını taşımaları kaydıyla ücretsiz izinde iken istekle emeklilik talebinde bulunabileceklerini, Kurumlarca da bu talebin yerine getirilmesi gerektiğini değerlendirmekteyiz.

Ücretsiz izin bitiminde göreve başlamadan istifa ettikten sonra emeklilik talebi nasıl olacaktır?

Ücretsiz izin bitimine yakın 657 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde istifa eden memurun göreviyle ilişiği kesilir.

Görevde olmayan kişi, açıkta iken de SGK na emeklilik talebinde bulunabilir. Emeklilik talebinde bulunan kişinin hizmet süresi ve yaşı (EYT konusu yasalaştığında bu kapsama girenler için yaş hariç) aylık bağlanmasına yeterli ise SGK tarafından emekli aylığı bağlanması da mümkün olmaktadır.

Hem görevde hem de açıkta iken emeklilik talebinde aylık başlangıç tarihlerini belirleyen 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununda bir hüküm bulunur. Bu hüküm şöyledir.

"Madde 91- Bu kanuna göre bağlanan çeşitli mahiyetteki aylıkların ödenmesi aşağıdaki fıkralarda yazılı tarihlerden başlar:

b) Emeklilik hakkı tanınan bir vazifede iken bu kanunda yazılı çeşitli sebeplerle emekliye ayrılanların emekli, adi malullük, vazife malullüğü aylıklariyle ölenlerin dul ve yetimlerine bağlanacak aylıklar hizmet aylıklarının kesildiği tarihi takip eden ay başından; (Emekliliklerini kendileri istemiş olanlar bu istemelerinin kabul edildiği salahiyetli makamlarca kendilerine yazı ile bildirilmezse isteklerini yaptıkları tarihten itibaren bir aydan evvel olmamak üzere vazifelerini terk edebilirler. Bunların emeklilik isteklerinin kabul edildiğinin salahiyetli makamlarca yazı ile bildirilmesi tarihinden itibaren en çok bir ay içinde vazifelerinden ayrılmaları mecburidir. Erlerin vazife malullüğü aylıklarının başlangıcı bu husustaki müracaatlarını takip eden ay başıdır.

c) Her ne suretle olursa olsun açıkta bulunanlardan emekli aylığına müstahak olanların veya ölenlerin emekli ve adi malullük aylıklariyle dul ve yetimlerine bağlanacak aylıklar, son ayrıldıkları kurumlara kendileri veya dul ve yetimleri tarafından yazı ile yapılacak müracaat tarihlerini takip eden ay başından;"

Hükümlerin Yorumu:

Görevde iken emekli olanlarla ilgili yukarıdaki maddenin birinci paragrafı uygulanır. Buradaki hükümde hizmet aylıklarının kesildiği tarihi takip eden aybaşı memurun emekli aylık başlangıç tarihi olur. Yani emekli olduğu tarihi takip eden ayın 15 i aylık başlangıç tarihi olur.

Ancak, açıkta iken emekli olanlarla ilgili ise yine yukarıdaki maddenin ikinci paragrafı uygulanır. Buradaki hükümde ise müracaat tarihini takip eden aybaşı açıkta emeklilik talebinde bulunan kişinin aylık başlangıç tarihi olur. Yani müracaat tarihini takip eden ayın 1 i aylık başlangıç tarihi olur.

Sonuç değerlendirmemiz;

Görevinden ayrılıp çalışmadan emeklilik yaşını bekleyenlerin, emeklilik yaş şartını getirdikleri tarihte hemen Sosyal Güvenlik Kurumuna aylık bağlanması talebinde bulunmalarını tavsiye etmekteyiz.

Şayet emeklilik yaş tarihini doldurdukları tarihte değil de bu tarihi geçirdikten daha sonra aylık bağlanması talebinde bulunurlarsa Sosyal Güvenlik Kurumu emekli aylık başlangıcını müracaat tarihi itibariyle esas alır, yani emeklilik yaş tarihini doldurduğu tarihe geri giderek aylık başlangıç tarihini belirlemez. Bu durumda da geçmişe yönelik olarak aylık hak kaybı ortaya çıkar ve bu durumdan SGK sorumlu olmaz.

NOT: Değerlendirmelerimiz bu şekildedir. Yine de, öğretmenlerin emeklilikleri ile ilgili MEB tarafından hazırlanan uygulama genelgesi bulunduğundan, bu konularda (ücretsiz izinde iken veya istifa sonrası emeklilik için) Kurumunuzdan bilgi almanızı ve ona göre hareket etmenizi tavsiye edebiliriz.