Bakanlık merkez teşkilatlarında CBK'lara aykırı teşkilat yapıları oluşturuluyor!
Bu yazımızda, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi hükümleri çerçevesinde, bazı bakanlıklarda yer alan hukuka aykırı teşkilatlanma yapılarına değinilecektir. Sitemizde daha önce de bu konuda çeşitli yazılar yazmamıza rağmen tarafımıza iletilen rahatsızlıklar daha ayrıntılı şekilde tekrar gündeme getirilecektir. Bu yazıda yer verilen hususlarda başta Cumhurbaşkanlığı olmak üzere ilgili birim yöneticilerine, Bakanlıklarda, Bakanlık Makamlarına, Personel Birimlerine ve Teftiş/Denetim Birimlerine önemli sorumluluklar düşmektedir. Devlet görevlilerine açık çağrımızdır!
Bilindiği üzere, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 8 inci maddesinde, "Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı tarafından, Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir." hükmü, 104 üncü maddesinde, "Cumhurbaşkanı Devletin başıdır. Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir.
Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir." hükmü, 106 nci maddesinin son fıkrasında ise, "Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri, teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenir." hükmü yer almaktadır.,
Ayrıca, 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 509 uncu maddesinde, "Bakanlıklar, merkez teşkilatı ile ihtiyaca göre kurulan taşra ve yurtdışı teşkilatından ve bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlardan meydana gelir.
Bakanlık merkez, taşra teşkilatları ile bağlı ve ilgili kuruluşların hiyerarşik kademeleri; hizmetin özelliklerinden kaynaklanan farklılıklar dikkate alınmak kaydıyla aşağıdaki şekilde düzenlenir.
a) Bakanlık merkez teşkilatında:
1) Bakan Yardımcılığı,
2) Bakan Yardımcılığına bağlı Genel Müdürlük, Kurul Başkanlığı veya Daire Başkanlığı,
3) Genel Müdürlük veya Kurul Başkanlığına bağlı Daire Başkanlığı,
b) Bağlı kuruluşlarda:
1) Genel Müdürlük,
2) Daire Başkanlığı,
3) İhtiyaca göre kurulacak Şube Müdürlüğü," hükmü yer almaktadır.
- Bakanlıklarda, hiyerarşik kademede yeri olmayan "Birim sorumluluğu" oluşturuluyor!
Bu sebeple, Anayasadan alınan yetkiye istinaden Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkartılmış olup bu konuda Bakanlık merkez teşkilatlarında en son hiyerarşik kademe "Daire Başkanı" olarak belirtilmiştir. Ancak bazı Bakanlıkların merkez teşkilatlarında, Birim Sorumlusu, Koordinatör vb. herhangi bir dayanağı olmayan yürürlükteki tüm mevzuata aykırı şekilde yapılanmalar mevcuttur. (Kendi Kanun ve KHK'larında düzenleme olan kurumlar hariç)
Anayasadan yetki alan ve Devlet teşkilatlanmasını içeren 1 sayılı CBK hükümlerine bakıldığında, Bakanlık merkez teşkilatlarında artık Şube Müdürlüğü şeklinde bir hiyerarşik kademe yoktur! Bunun yanında bazı Bakanlıklarda hala diğer mevzuat düzenlemelerinde "Şube Müdürü" ifadelerine yer verilmektedir. Ancak 1 sayılı CBK'da merkez teşkilatında sadece bağlı kuruluşlarda ihtiyaca göre Şube Müdürlüğü kurulacağı belirtilmiştir. Dolayısıyla bağlı kuruluşlar dışında ilgili ve ilişkili kuruluşlarda da Şube Müdürlüğü şeklinde bir hiyerarşiye yer verilmemesi gerekmektedir!
Öte yandan, örnek vermek gerekirse, birim sorumlusunun, Şef, Şube Müdürü veya Kariyer meslek mensubu (Kariyer Uzman vb.) olduğu düşünülürse, aynı unvandaki bir diğer kişi anılan unvanlara resmi yazılarda paraf açmaktadır. Bu tam anlamıyla hiyerarşinin yerle bir edilmesidir.
Halbuki, Bakanlıklarda kariyer meslek mensupları (kariyer uzmanlar vb.) kurumlarının disiplin amiri ve uzmanlık yönetmelikleri çerçevesinde doğrudan Daire Başkanına bağlı görev ifa etmeli ve ilgili diğer unvanlar ise bir üst amirine silsile yoluyla bağlı olarak resmi yazıları imzalamalıdırlar.
Bakanlıkların merkez teşkilatında Şube Müdürlerinin hiyerarşik kademede olmaması Şube Müdürü unvanının olmaması anlamına gelmemelidir. Bu unvandaki personel de doğrudan Daire Başkanına bağlı olarak görev yapmalıdır. Görevde yükselme sınavlarıyla Şube Müdürlüğü unvanına yükselme Bakanlıklarca sağlanmalı ve bu unvandakiler görevlerini mevzuat hükümleri çerçevesinde yerine getirmelidirler. Ancak yürürlükteki mevzuat hükümleri değerlendirildiğinde, Bakanlık merkez teşkilatında, Şube Müdürü ve Şef gibi unvanlar hiyerarşik kademede sayılmadığından bunların artık disiplin amiri olmalarının ve talimat verme yetkilerinin bulunmadığı açıktır.
Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalar birlikte değerlendirildiğinde,
-Söz konusu mevzuata aykırı teşkilatlanmaların Bakanlıkların ilgili birimlerinden kaldırılmasının gerektiği,
-Birim sorumlusu, koordinatör vb. unvanların kadrolarının olmaması ve 1 sayılı CBK'da yer almaması sebebiyle bu unvanlarca yapılan her iş ve işlemin hukuken yok hükmünde olduğu,
-Bu unvanların kalmasında ısrar edilmesinin Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine aykırı hareket etmek anlamına geldiği ve Cumhurbaşkanlığının Anayasadan kaynaklanan CBK çıkartma, Bakanlık kurma ve Bakanlık merkez teşkilatını CBK ile düzenleme yetkilerine aykırı davranmakla eş değer olduğu,
-1 sayılı CBK'da değişiklik yapılmadığı sürece herhangi bir alt düzenlemeyle hukuka aykırı unvanların kullanılmasının görevi ihmal gibi suçların oluşmasına yol açabileceği,
-Bakanlık yöneticilerinin bu konularda ilgili birimlere bilgilendirme yapması ve aykırılıkların giderilmesine yönelik bir resmi yazı yazması ve konu hakkında ısrar eden yöneticilere ve personele ise 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125 inci maddesinde yer alan disiplin hükümlerinin işletilmesinin gerektiği değerlendirilmektedir.