Öğretmenlerin mazeret izni ve yetki devri sorunu

Bilindiği üzere memurların 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun;

102. Maddesine göre Yıllık İzin

104. maddesine göre Mazeret İzni

105. maddesine göre Hastalık ve Refakat İzni

108. maddesine göre ise Aylıksız İzin şeklinde izin hakları vardır.

Bu yazımızda mazeret iznini genel olarak ele alıp özel olarak amirin takdirine bağlı olan kısmına bakacağız.

Mazeret izinleri genel olarak ikiye ayrılmaktadır. Bunlardan birincisi kanunen verilmesi zorunlu mazeret iznidir. Diğeri ise amirin takdirine bağlı olarak verilen mazeret iznidir.

Kanunen Verilmesi Zorunlu Mazeret İzinleri;

- Kandın memura hamileliğe/doğuma bağlı verilen izinler,

- Babalık izni,

- Evlilik izni(kendisinin ya da çocuğunun evlenmesi durumunda)

- Vefat izni (eşinin, çocuğunun ölümü ile kendisinin veya eşinin ana, baba ve kardeşinin ölümü halinde)

Bu izinler kanunen verilmesi zorunlu izinler olduğundan verilip verilmemesinde amirin takdirine ihtiyaç yoktur ve izni örneğin öğretmene okul müdürü (1.disiplin amiri) verebilmektedir. Mazeretin gerçekleşmesi halinde memurun bildirmesi ile başlatılır.

Amirin Takdirine Bağlı Mazeret İzni:

Yukarıda saydığımız izinler dışında yine aynı maddeye göre; merkezde atamaya yetkili amir, ilde vali, ilçede kaymakam ve yurt dışında diplomatik misyon şefi tarafından, birim amirinin muvafakati ile bir yıl içinde toptan veya bölümler halinde, mazeretleri sebebiyle memurlara on gün izin verilebilir. Zaruret halinde öğretmenler hariç olmak üzere, aynı usülle on gün daha mazeret izni verilebilir. Bu takdirde, ikinci kez verilen bu izin, yıllık izinden düşülür.

Şeklinde amirin takdirine bağlı mazeret izni söz konusudur.

Bu izni memurlara ilde vali, ilçelerde kaymakam verebilmektedir. Bu iznin kullanılmasında özellikle öğretmenlerde büyük sorun yaşanmaktadır. Çünkü kanunun 102. maddesinde yer alan "Öğretmenler yaz tatili ile dinlenme tatillerinde izinli sayılırlar. Bunlara, hastalık ve diğer mazeret izinleri dışında, ayrıca yıllık izin verilmez." Hükmü bulunmaktadır.

Bu izin öğretmenlerde sorun oluşturmaktadır çünkü öğretmenler dışındaki memurlara amirin takdirine bağlı mazeret izni verilmese dahi eğitim öğretim yılı içinde özel bir durumda yıllık izinlerinden izin kullanma şansları vardır.

Takdire Bağlı Mazeret İzninin Kullanılması/kullandırılma(ma)sı Sorunu

Bu izin amirin takdirine bağlı olduğundan sadece kaymakam/vali onay verirse kullanılabilmektedir. Yani bir memur ya da öğretmen 1 günlük mazeret iznine ihtiyaç duysa vali ya da kaymakamdan bu izni almak zorunda.

Şöyle düşünelim: örneğin amcamızın, dayımızın ya da bir başka büyüğümüzün vefatı halinde kanunen verilmesi zorunlu izin kullanılması mümkün değil. Çünkü bu izin yukarıda da belirttiğimiz üzere "Vefat izni (eşinin, çocuğunun ölümü ile kendisinin veya eşinin ana, baba ve kardeşinin ölümü halinde)" için geçerli.

Ya da annemizin, babamızın aniden rahatsızlanması neticesinde öğretmenin kullanabileceği tek izin amirin takdirine bağlı mazeret iznidir ki bunu da ancak vali/kaymakam verebilmektedir.

Bu izni okul müdürü ya da ilçe milli eğitim müdürü veremez mi sorusu sürekli gündeme gelmektedir. Eğer yetki devri yoksa okul müdürünün (ya da diğer amirlerin) bir günlük dahi olsa amirin takdirine bağlı mazeret izni verme yetkileri yoktur.

Bu konuda MEB 2013 yılında bir adım atmış ve amirin takdirine bağlı mazeret izninin okul müdürleri tarafından verilebilmesini yönerge ile düzenlemişti.

Fakat bu durum hukuken normlar hiyerarşisine aykırılık teşkil ettiğinden daha sonra kaldırıldı.

Yetki Devri

Amirin takdirine bağlı mazeret izinlerinde yetki devri yapılarak sorun çözümü yapan kaymakamlar bulunmaktadır. Fakat bir çok kaymakam bu noktada çok ketum davranmakta ve yetkiyi elinden bırakmak istememektedir. Bu durumda aniden gelişen bir durumda memur ya da öğretmen izinle okuldan ayrılmak için önce okul müdürüne, sonra ilçe müdürüne ve en son kaymakama giderek izni onaylatabilmektedir. Belki de iş işten geçtikten sonra izinli olabilmektedir.

Bu nedenle en azından birkaç güne kadar olan mazeret izinlerinin alt birimlere yetki devri yapılması yerinde bir uygulama olacaktır. Hatta bu konuda cumhurbaşkanlığının ya da bakanlık makamlarının dahi mülki amirlere bir emir göndermeleri mümkündür.

Örnek bir uygulama

Bu noktada edindiğimiz bilgilere göre Ankara/Çankaya Kaymakamlığı;

1 ve 2 günlük izinlerin birinci disiplin amiri yani okul müdürleri,

3-5 günlük mazeret izinlerinin İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü,

6-10'a kadar olanlara ise Kaymakamlık makamının izin verebileceğine yönelik yetki devri söz konusudur.

Bazen bu noktada okul müdürleri öğretmenlerle de karşı karşıya gelebilmektedir. Öğretmenin çok acil bir işinde izin vermeyen müdürün keyfi davrandığı düşünülebilmektedir. Oysa ki yetki devri yoksa okul müdürünün yapabileceği bir şey yoktur.

Maksut BALMUK
Öğretmen