Çarşı ve mahalle bekçilerinin görevine son verilmede yetkili mercii hangisidir?

Akdi yöndeki ilk derece mahkemesi kararını onadı.

İlk derece: Yetki İçişleri Bakanlığındadır
Olayda, aday memur (çarşı ve mahalle bekçisi) olarak İçişleri Bakanının onayı ile göreve başlayan davacının, görevine son verilmesine ilişkin işlemin Vali tarafından tesis edildiği, bu durumda, 657 sayılı Kanun'un 56. maddesi ve 7245 sayılı Kanun'un 4. maddesindeki usule uygun olarak disiplin amirinin teklifi üzerine atamaya yetkili amir olan İçişleri Bakanı tarafından işlem tesis edilmesi gerekir.

Danıştay: İşlemin tesis edildiği tarihteki mevzuata bakılmalıdır. Yetki kaymakam ve validedir.
7245 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu'nun 18/06/2020 tarihli ve 31159 sayılı Resmi Gazete'de yayımlandığı ve yayım tarihinde yürürlüğe girdiği, dava konusu işlemin ise 27/04/2020 tarihinde tesis edildiği, işlem tarihinde yürürlükte bulunan 772 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu hükümlerine göre çarşı ve mahalle bekçilerinin en büyük mülkiye amirinin emrinde görev yaptığı, vali ve kaymakamlarca aday olarak atandıkları ve asaleten atama yetkisinin de valilikte olduğu dikkate alındığında, davacının 657 sayılı Kanun'un 57. maddesi uyarınca memuriyetten ilişiğinin kesilmesine ilişkin işlemin Antalya Valiliğince tesis edilmesinde hukuka aykırılık görülmemiştir.

T.C.
DANIŞTAY
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2022/1069
Karar No: 2023/1808

İSTEMİN KONUSU :
. Bölge İdare Mahkemesi... İdari Dava Dairesinin . tarih ve E:., K:. sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
Antalya ili, . ilçe Emniyet Müdürlüğünde aday çarşı ve mahalle bekçisi olarak görev yapan davacının, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 57. maddesi uyarınca memuriyetten ilişiğinin kesilmesine ilişkin Antalya Valiliği'nin . tarih ve E.. sayılı işleminin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti:
... İdare Mahkemesinin . tarih ve E:., K:. sayılı kararıyla; olayda, aday memur (çarşı ve mahalle bekçisi) olarak İçişleri Bakanının onayı ile göreve başlayan davacının, görevine son verilmesine ilişkin işlemin Vali tarafından tesis edildiği, bu durumda, 657 sayılı Kanun'un 56. maddesi ve 7245 sayılı Kanun'un 4. maddesindeki usule uygun olarak disiplin amirinin teklifi üzerine atamaya yetkili amir olan İçişleri Bakanı tarafından işlem tesis edilmesi gerekirken, Valilik tarafından tesis edilen, davacının memuriyetten ilişiğinin kesilmesine ilişkin dava konusu işlemde yetki yönünden hukuka uygunluk bulunmadığı, gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti:
. Bölge İdare Mahkemesi ...İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı idare tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını gerektirecek nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI:
Dava konusu işlemin hukuka ve mevzuata uygun olarak tesis edildiği belirtilerek, Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK H KİMİ : .
DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Davacı, Antalya ili, . ilçe Emniyet Müdürlüğünde aday memur statüsünde çarşı ve mahalle bekçisi olarak görev yapmaktadır.
Davacının Antalya Valiliği İl Polis Disiplin Kurulunun . olur tarihli . tarih ve . sayılı kararıyla 4 günlük aylık kesimi cezası ile cezalandırılmış olması nedeniyle, 657 sayılı Kanun'un 57. maddesi uyarınca, Antalya Valiliğinin . tarih E. sayılı işlemiyle memuriyetten ilişiği kesilmiştir.
Bunun üzerine temyizen bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
22/07/1966 sayılı ve 12355 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulan 772 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu'nun 1. maddesinde, "Bekçi Teşkilatı; bekçi adayı ve bekçiden teşekkül eder" hükmüne; 2. maddesinde, "Çarşı ve Mahalle Bekçi Teşkilatı, en büyük mülkiye amirinin emrinde, genel zabıtaya yardımcı, silahlı bir kuruluştur.", 8. maddesinde, "Çarşı ve mahalle bekçileri il ve ilçe merkezlerindeki en büyük mesleki amirinin inhası ile vali ve kaymakamlarca aday olarak atanırlar." hükmüne, 9. maddesinin birinci fıkrasında, "Adaylık süresi 2 yıldır. Bu süre içinde açılacak kursu başarı ile bitirenlerden bir hizmet yılını tamamlamış olanların valilikçe asaleten tayinleri yapılır. Kursta başarı gösteremiyenlerin ilişikleri kesilir " hükmüne yer verilmiştir.

18/06/2020 tarih ve 31159 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan ve yayım tarihinde yürürlüğe giren 7245 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu'nun 4. maddesinin birinci fıkrasında, Çarşı ve mahalle bekçi adaylarının, emniyet veya jandarma teşkilatlarına İçişleri Bakanlığı'nın onayı ile "aday memur" olarak atanacakları düzenlenmiştir; üçüncü fıkrasında "Adaylık süresi içinde temel ve hazırlayıcı eğitim devrelerinin her birinde başarısız olanlarla hal ve hareketlerinde memuriyetle bağdaşmayacak durumları, göreve devamsızlıkları tespit edilenlerin, aylıktan kesme veya kademe ilerlemesinin durdurulması cezası almış olanların memuriyetle ilişikleri İçişleri Bakanının onayı ile kesilir." hükmüne yer verilmiştir.
Aynı Kanun'un 16. maddesinde, "14/07/1966 tarihli ve 772 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu yürürlükten kaldırılmıştır." düzenlemesi yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
7245 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu'nun 18/06/2020 tarihli ve 31159 sayılı Resmi Gazete'de yayımlandığı ve yayım tarihinde yürürlüğe girdiği, dava konusu işlemin ise 27/04/2020 tarihinde tesis edildiği, işlem tarihinde yürürlükte bulunan 772 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu hükümlerine göre çarşı ve mahalle bekçilerinin en büyük mülkiye amirinin emrinde görev yaptığı, vali ve kaymakamlarca aday olarak atandıkları ve asaleten atama yetkisinin de valilikte olduğu dikkate alındığında, davacının 657 sayılı Kanun'un 57. maddesi uyarınca memuriyetten ilişiğinin kesilmesine ilişkin işlemin Antalya Valiliğince tesis edilmesinde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Bu itibarla, davanın esası hakkında inceleme yapılarak karar verilmesi gerekirken, dava konusu işlemin yetki yönünden hukuka uygun bulunmadığı gerekçesiyle iptali yönündeki . İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu . Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin . tarih ve E:., K:. sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın . Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 06/04/2023 tarihinde, kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.