Hırsızlık suçundan alınan HAGB'ye rağmen sözleşme fesihi hukuka uygun bulundu

İlk derece mahkemesi işlemi iptal etmiştir.

İstinaf: Suç katalog suçtur ve sözleşme feshini gerektirir

Asliye Ceza Mahkemesince sonuçta hükmün açıklamasının geri bırakılmasına karar verilmiş olsa da, anılan maddede belirtildiği üzere affa uğramış olsa bile bir devlet memurunda aranan katalog suçlardan mahkum olmamak koşulunu davacının kaybetmiş olması nedeniyle sözleşmenin feshine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptaline ilişkin istinafa konu Mahkeme kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

Danıştay: Beraat etmediğinden fiil kesinleşmiştir

Disiplin cezasına konu olan eylemin aynı zamanda Türk Ceza Kanununa göre de suç olması halinde ceza davasında verilecek kararın disiplin cezasını etkileyeceği açık olup, ceza yargılaması sonucunda "bina içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında hırsızlık" suçu ile ilgili olarak verilen; "hükmün açıklanmasının geri bırakılması" kararı, davacı hakkında hukuki bir sonuç doğurmadığı gibi, masumiyet karinesi kapsamında "bina içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında hırsızlık" fiilinin sabit olduğu sonucuna ulaşıldığından bahisle disiplin cezası ile cezalandırılmasının, masumiyet karinesinin ihlali sonucunu doğurduğu da açıktır.
Ancak, disiplin cezasına esas olan soruşturma raporunun incelenmesinden; fiilinin işleniş şekli ve niteliği, ortaya konulan deliller ile tanık ifadeleriyle kanıtlanan ve 657 sayılı Kanun'un 125. maddesinin birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendinde ifadesini bulan; "Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlere bulunmak" fiilinin karşılığı olarak sözleşmeli personel olan davacı hakkında tesis edilen sözleşmenin feshine ilişkin işlemde sonucu itibarıyla hukuka aykırılık bulunmadığından; Bölge İdare Mahkemesi kararının gerekçesinde hukuki isabet bulunmamakta ise de, bu husus anılan kararın bozulmasını gerektirir nitelikte görülmemiştir.

T.C.
DANIŞTAY
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No: 2024/2227
Karar No: 2024/4326

İSTEMİN KONUSU:
... Bölge İdare Mahkemesi... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
...Nolu T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda sözleşmeli infaz ve koruma memuru olarak görev yapan davacı tarafından, disiplin soruşturması nedeniyle sözleşmesinin feshine ilişkin ... Adli Yargı İlk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonunun...tarih ve ...sayılı kararının onayına ilişkin Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğünün ... tarihli işleminin iptali ile işlem nedeniyle yoksun kaldığı parasal hakların yasal faiziyle birlikte ödenmesine ve özlük haklarının iadesine karar verilmesi istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti:
... İdare Mahkemesinin... tarih ve E:... K:... sayılı kararıyla; ilgili mevzuat uyarınca sözleşmeli personel hakkında işe alınma açısından gerekli olan niteliklerden birini sonradan kaybetmesi nedeniyle sözleşme feshi işlemi tesis edilebilmesi için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 48. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (5) numaralı alt bendinde sayılan suçlardan mahkumiyet kararı verilmesi şartının gerektiği, olayda ise davacı hakkında müsnet suçtan açılan ceza davası neticesinde hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiği, dolayısıyla hakkında mahkumiyet hükmü bulunmayan davacı hakkında, "işe alınma açısından gerekli olan niteliklerden herhangi birini sonradan kaybetmesi" hükmü uyarınca tesis edilen sözleşme feshine ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline, işlem nedeniyle yoksun kaldığı parasal haklarının her bir alacak için ayrı ayrı olmak üzere hakediş tarihinden ödemenin yapılacağı tarihe tarihe kadar hesaplanacak yasal faiziyle birlikte ödenmesine ve özlük haklarının iadesine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti:
... Bölge İdare Mahkemesi... İdari Dava Dairesince; ... Asliye Ceza Mahkemesinin... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla, ''Kamu Kurum ve Kuruluşlarındaki Eşya Hakkında Hırsızlık, Bina İçinde Muhafaza Altına Alınmış Olan Eşya Hakkında Hırsızlık" suçunu işlediği gerekçesiyle davacıya 1 yıl, 4 ay, 20 gün hapis cezası verildiği; bu suçun, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 48. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (5) numaralı alt bendinde katalog suçlardan sayıldığı göz önüne alındığında, yüz kızartıcı bu eylemleri nedeniyle ... Asliye Ceza Mahkemesince sonuçta hükmün açıklamasının geri bırakılmasına karar verilmiş olsa da, anılan maddede belirtildiği üzere affa uğramış olsa bile bir devlet memurunda aranan katalog suçlardan mahkum olmamak koşulunu davacının kaybetmiş olması nedeniyle sözleşmenin feshine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptaline ilişkin istinafa konu Mahkeme kararında hukuki isabet bulunmadığı gerekçesiyle davalı idarenin istinaf isteminin kabulüne, İdare Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI:
Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların Ek 6. maddesi hükmüne istinaden sözleşmesine son verildiği belirtilmiş ise de, bu işlemin dayanağı olan hususta daha önce 657 sayılı Kanun kapsamında yapılan idari soruşturma sonucunda verilen kararın mahkeme kararı ile iptal edildiği, aynı hususta idarenin yeniden bir karar vermesinin mümkün olmadığı, idarece aynı olayla ilgili olarak iki ayrı işlem yapılmış olması nedeniyle usulsüz yapılan davaya konu işlemin iptalinin gerektiği, hakkında verilen HAGB kararı nedeniyle bir adli sicil kaydının söz konusu olmadığı, HAGB kararının hukuk alanında mevcut olmaması dikkate alındığında masumiyet karinesi ve lekelenmeme hakkının göz ardı edilemeyeceği, edilmesi durumunda ise hak arama özgürlüğünü zedelediği ve adil yargılanma hakkının, eşitlik ilkesinin ve masumiyet karinesinin ihlal edileceğinin kesin olduğu, idarece tesis edilen işlemin yerinde olmadığı belirtilerek, temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ DÜŞÜNCESİ:
Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ:
Davacı, ... Adli Yargı İlk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonu Başkanlığınca...6 ve devam eden tarihlerde yapılan sınav sonucunda, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 4/B maddesi kapsamında ... Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna sözleşmeli infaz ve koruma memuru olarak yerleştirilmiş, bu görevi ifa ettiği sırada, 03/05/2018 tarihinde geçmişe dönük kamera kayıtlarında yapılan izlemelerde, 01/05/2018 tarihinde merkez kontrol biriminde bilgisayar başında görevli iken kuruma ait ... marka 2 tb kapasiteli harddiski çekmeceden alarak cebine koyduğu ve kurum dışına çıkardığının görülmesi üzerine, aynı tarihli tutanak tutularak davacı hakkında soruşturma başlatılmış, soruşturma sonucunda Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar'ın Ek 6. maddesinin (b) bendinde düzenlenen "işe alınma açısından gerekli olan niteliklerden herhangi birini sonradan kaybetmesi" hükmü uyarınca, ... Adli Yargı İlk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonu Başkanlığının... tarih ve... sayılı kararıyla sözleşmesi feshedilmiş, söz konusu fesih işlemine karşı ... İdare Mahkemesinin E:... sayılı dosyasında dava açılmış, anılan Mahkemece yapılan yargılama neticesinde... tarih ve E:..., K:... sayılı karar ile, ''...Uyuşmazlıkta, sözleşmeli infaz ve koruma memuru olarak görev yapan davacının sözleşmesinin, 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile çıkarılan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar'ın "Sözleşmenin Feshi" başlıklı Ek 6. maddesinde belirtilen "işe alınma açısından gerekli olan niteliklerden herhangi birini sonradan kaybetmesi" hükmü uyarınca 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 48. maddesinin (A) bendinin (5) numaralı alt bendinde belirtilen koşullardan "kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile .... hırsızlık .... suçlarından mahkum olmamak" koşulunu kaybettiğinden bahisle feshedildiği anlaşılmış, ancak davacı iddialarından ve UYAP üzerinden davacı hakkında yapılan sorgulamadan, davacı hakkında henüz verilmiş bir mahkumiyet hükmünün bulunmadığı, davacının aynı eylemi nedeniyle ... Asliye Ceza Mahkemesi'nde "Kamu Kurum ve Kuruluşlarındaki Eşya Hakkında Hırsızlık, Bina İçinde Muhafaza Altına Alınmış Olan Eşya Hakkında Hırsızlık" suçundan açılan E:... sayılı davada ... tarihine duruşma günü verildiği görülmüştür. Bu durumda, yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca sözleşmeli personel hakkında işe alınma açısından gerekli olan niteliklerden birini sonradan kaybetmesi nedeniyle sözleşme feshi işlemi tesis edilebilmesi için 657 sayılı Kanun'un 48. maddesinin (A) bendinin (5) numaralı alt bendinde sayılan suçlardan mahkumiyet kararı verilmesi şartının gerektiği, olayda ise davacı hakkında müsnet suçtan açılan ceza davasının henüz derdest olduğu, dolayısıyla hakkında mahkumiyet hükmü bulunmayan davacı hakkında, "işe alınma açısından gerekli olan niteliklerden herhangi birini sonradan kaybetmesi" hükmü uyarınca tesis edilen sözleşme feshine ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Öte yandan, davacının eylemi sonucu ... Asliye Ceza Mahkemesinde görülen E:... sayılı ceza davasında verilecek hükme göre idarece yeniden işlem tesis edilebileceği de açıktır...'' gerekçesine yer verilerek dava konusu işlemin iptaline karar verildiği, anılan karara karşı yapılan istinaf başvurusunun ... Bölge İdare Mahkemesi...İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararı ile reddedildiği, davalı idarece temyiz yoluna başvurulması neticesinde ise Danıştay Onikinci Dairesinin 23/10/2023 tarih ve E:2021/276,K:2023/5222 sayılı kararıyla; davacının, "Bina içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında hırsızlık" suçundan 1 yıl, 4 ay, 20 gün hapis cezası ile cezalandırılmasına ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiği; anılan kararın, 14/06/2021 tarihinde kesinleştiği açıklaması ile temyize konu kararın onanmasına karar verilmiştir.
Yukarda belirtilen Mahkeme kararı gereğince görevine iade edilen davacı hakkında, ''Kamu Kurum ve Kuruluşlarındaki Eşya Hakkında Hırsızlık, Bina İçinde Muhafaza Altına Alınmış Olan Eşya Hakkında Hırsızlık" suçundan açılan kamu davası neticesinde ... Asliye Ceza Mahkemesini......tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla 'Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasına' karar verildiği ve kararın 14/06/2021 tarihinde kesinleştiği ve eylemin gerçekleştiğinin sabit olduğundan bahisle ...Nolu T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunun 11/03/2022 tarih ve 2018/12 sayılı ek kararı ile, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125. maddesinin birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca davacının 'Sözleşmesinin Feshi' cezası ile cezalandırılması yönünde Adalet Bakanlığı Yüksek Disiplin Kuruluna teklifte bulunulmuş, Adalet Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulunun ... tarih ve ... sayılı kararıyla davacı hakkında çalışma prensiplerinin öncelikle hizmet sözleşmesindeki şartlara göre belirlenecek olması ve sözleşmeli personel olması sebebi ile eyleminin karşılığının sözleşmesinin feshi olması değerlendirilerek, disiplin amirliğinin talebi bakımından 'karar verilmesine yer olmadığına' karar verilmiş, bunun üzerine davacı hakkında ... Asliye Ceza Mahkemesinin ... tarihinde kesinleşen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla ''Kamu Kurum ve Kuruluşlarındaki Eşya Hakkında Hırsızlık, Bina İçinde Muhafaza Altına Alınmış Olan Eşya Hakkında Hırsızlık" suçundan cezaya konu suçun vasıf ve mahiyeti, eylemin sübut bulması, davacının görev yaptığı Kurumun özellikleri ve ... 1 Nolu T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunun ... tarih ve ... sayılı ek kararındaki teklifi gerekçe gösterilerek Bakanlıkça uygun görülmesi halinde ... Adli Yargı İlk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonunun ...tarih ve .../... sayılı kararıyla sözleşmesi feshedilmiş, anılan kararın Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğünün ... tarihli istemiyle uygun görülmesi üzerine temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125. maddesinin birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendinde, ''Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak'' fiili, devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren fiil ve haller arasında sayılmış; 131. maddesinde ise, "Aynı olaydan dolayı memur hakkında ceza mahkemesinde kovuşturmaya başlanmış olması disiplin kovuşturmasını geciktiremez. Memurun ceza kanununa göre mahkum olması veya olmaması halleri, ayrıca disiplin cezasının uygulanmasına engel olamaz." hükmüne yer verilmiştir.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun "Hükmün Açıklanması ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması" başlıklı 231. maddesinin beşinci fıkrasında, "Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezası ise; mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Uzlaşmaya ilişkin hükümler saklıdır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, kurulan hükmün sanık hakkında bir hukuki sonuç doğurmamasını ifade eder." hükmüne; yedinci fıkrasında, "Açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen hükümde, mahküm olunan hapis cezası ertelenemez ve kısa süreli olması halinde seçenek yaptırımlara çevrilemez." hükmüne; sekizinci fıkrasında, "Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tabi tutulur." düzenlemesi yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
657 sayılı Kanun hükümleri kapsamında ceza mahkemesi kararlarının, disiplin cezalarına etkisinin değerlendirilmesi gerekmektedir. Disiplin cezasının sebebini oluşturan eylem ve davranışlar, aynı zamanda ceza kanununda da suç sayılabilir. Bu durumda, disiplin cezası yaptırımı ile birlikte ceza yaptırımı da uygulanabilir. Bu iki yaptırım türünün hukuki dayanağı, amaç ve sonuçları birbirlerinden farklıdır. Ceza yargılamasında suçun niteliği ve delillerin takdirinde uygulanan ilke ve kurallar ile disiplin hukuku açısından uygulanan ilke ve kurallar birbirinden farklı olduğundan; idarenin, kamu görevlisi hakkında disiplin cezası vermemesi, ceza mahkemelerince ceza verilmesine hukuki engel oluşturmayacağı gibi, aynı şekilde, ceza yargılaması sonucu beraat kararı verilmiş olmasının, disiplin cezası verilmesine engel teşkil etmeyeceği de açıktır.

Ancak, kesinleşen ceza yargılaması sonucunda suçun unsurlarının oluşmadığı ya da suçun o kişi tarafından işlenmediği gerekçesiyle verilen beraat kararının, disiplin cezası bakımından da sadece aynı suç nev'i bakımından bağlayıcı olacağı; bir başka ifadeyle, ceza yargılamasının (beraat kararının) konusunu teşkil eden suç, disiplin hukuku yönünden de aynı suç kapsamında değerlendirilerek disiplin cezası verilemeyeceği kuşkusuzdur.

Öte yandan, ceza yargılaması neticesinde suçun unsurlarının oluşmadığı gerekçesiyle ya da delil yetersizliğinden dolayı hakkında beraat kararı verilen memurun eylem, tutum ve davranışlarının bir başka disiplin suçu kapsamına girmesi halinde, disiplin hukuku yönünden disiplin cezası ile cezalandırılmasına hukuki bir engel bulunmamaktadır.

Davacının üzerine atılı bulunan ve disiplin soruşturmasına konu olan fiillerin aynı zamanda Türk Ceza Kanunu kapsamında da suç teşkil etmesi nedeniyle yargılandığı davada, ...Asliye Ceza Mahkemesinin... tarih ve E...., K.... sayılı kararı ile bina içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında hırsızlık suçunu işlediği gerekçesiyle neticeten 1 yıl, 4 ay, 20 gün hapis cezası ile cezalandırılmasına ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiği ve bu kararın itiraz edilmeksizin 14/06/2011 tarihinde kesinleştiği görülmektedir.

Yukarıda da belirtildiği üzere, disiplin cezasına konu olan eylemin aynı zamanda Türk Ceza Kanununa göre de suç olması halinde ceza davasında verilecek kararın disiplin cezasını etkileyeceği açık olup, ceza yargılaması sonucunda "bina içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında hırsızlık" suçu ile ilgili olarak verilen; "hükmün açıklanmasının geri bırakılması" kararı, davacı hakkında hukuki bir sonuç doğurmadığı gibi, masumiyet karinesi kapsamında "bina içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında hırsızlık" fiilinin sabit olduğu sonucuna ulaşıldığından bahisle disiplin cezası ile cezalandırılmasının, masumiyet karinesinin ihlali sonucunu doğurduğu da açıktır.
Ancak, disiplin cezasına esas olan soruşturma raporunun incelenmesinden; fiilinin işleniş şekli ve niteliği, ortaya konulan deliller ile tanık ifadeleriyle kanıtlanan ve 657 sayılı Kanun'un 125. maddesinin birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendinde ifadesini bulan; "Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlere bulunmak" fiilinin karşılığı olarak sözleşmeli personel olan davacı hakkında tesis edilen sözleşmenin feshine ilişkin işlemde sonucu itibarıyla hukuka aykırılık bulunmadığından; Bölge İdare Mahkemesi kararının gerekçesinde hukuki isabet bulunmamakta ise de, bu husus anılan kararın bozulmasını gerektirir nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin iptaline, işlem nedeniyle yoksun kaldığı parasal haklarının her bir alacak için ayrı ayrı olmak üzere hakediş tarihinden ödemenin yapılacağı tarihe kadar hesaplanacak yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine ve özlük haklarının iadesine ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun kabulü, İdare Mahkemesi kararının kaldırılması ve davanın reddi yolundaki temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının yukarıda belirtilen gerekçe ile ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Kullanılmayan ... -TL yürütmeyi durdurma harcının davacıya iadesine,
5. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de ... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın ... İdare Mahkemesine gönderilmesine, kesin olarak, 17/10/2024 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.