HSK'dan Hakimlere Rücu Şartlarını Değiştiren Önemli Karar
Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) 2. Dairesi, devlet tarafından ödenen tazminatların ilgili hakimlere rücu edilmesine ilişkin uygulamayı değiştirecek nitelikte bir karara imza attı. Karar, özellikle CMK 141 kapsamında ödenen tazminatlarda "ceza mahkümiyeti şartı aranıp aranmayacağı" tartışmasını yeniden gündeme taşıdı.
HSK'nın 18.09.2025 tarihli ve 2025/1417 sayılı kararında, geçmişte FETÖ/PDY iltisakı nedeniyle meslekten ihraç edilen bazı hakim ve savcıların verdikleri tutuklama kararları nedeniyle ödenen tazminatların rücu edilmesine hükmedildi. Karar, "hakim kusuru" ve "devletin sorumluluğu" ayrımında yeni bir yaklaşım benimsedi.
HSK: "Rücu İçin Ceza Mahkümiyeti Şart Değil"
Kararda, rücu kurumunun cezai sorumlulukla değil hukuki sorumlulukla ilgili olduğu vurgulandı. Buna göre devlet, CMK 141 kapsamında ödediği tazminatı ilgili hakim veya savcıya yöneltebilmek için artık şu şartı aramayacak:
- Hakim hakkında TCK 257 (Görevi Kötüye Kullanma) kapsamında kesinleşmiş bir ceza mahkümiyeti bulunması.
HSK, hukuki sorumluluk çerçevesinde, ilgili yargı mensubunun "görevin gereklerine aykırı hareket edip etmediği" yönünde idari değerlendirme yaparak rücu kararı verebileceğini belirtti.
CMK 141 Uygulamasında Yeni Dönem
Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 141. maddesi gereği:
- Tutuklama, gözaltı, arama, el koyma gibi koruma tedbirleri hukuka uygun olsa bile,
- Yargılamanın beraatle sonuçlanması halinde,
- Devlet vatandaşa tazminat ödemekle yükümlü.
Mevcut uygulamada bu tazminatlar genellikle "yargılamanın doğal riski" kapsamında değerlendirilip hakimlere rücu edilmiyordu. Rücu için çoğunlukla kesinleşmiş ceza mahkümiyeti şartı aranıyordu.
HSK'nın yeni kararı, bu içtihadı değiştirdi. Artık:
- Devletin ödediği tazminat,
- Hakimin ceza davasında hüküm almasına gerek olmaksızın,
- Hukuki kusur bulunduğu değerlendirilerek HSK tarafından geri istenebilecek.
Kararın Bağlamı: FETÖ/PDY Süreci ve Eski Tutuklama Kararları
Kararın dayanağı, geçmiş yıllarda Ergenekon ve benzeri soruşturmalarda görev yapan ve sonradan FETÖ iltisakı nedeniyle ihraç edilen bazı hakimlerin verdiği tutuklama kararlarıyla ilgili tazminat dosyaları oldu. HSK, bu dosyalarda rücuya hükmederek yeni bir uygulama başlattı.
HSK Kararının Olası Etkileri
HSK'nın kararı yargı teşkilatında iki açından dikkat çekiyor:
1. Rücu Şartlarının Genişlemesi
Ceza mahkümiyeti aranmadan yapılan rücu, HSK tarafından yapılan idari değerlendirmeyi yeterli hale getiriyor.
2. Masumiyet Karinesi Tartışmaları
Ceza davasında beraat eden bir hakim veya hiç yargılanmamış bir yargı mensubu, HSK'nın idari karar ile hukuk mahkemesinde Devlet aleyhine çıkan tazminat kararıyla "kusurlu" sayılabilecek.