Bankacılık Yasa Tasarısı'nın 6 maddesi daha kabul edildi!
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda "Bankacılık Kanunu Tasarısı"nın,
denetim ve alınacak önlemlere ilişkin 6 maddesi daha kabul edildi.
Komisyon bugünkü çalışmasına, tasarının 66. maddesini görüşerek başladı. Denetime
ilişkin madde, kanun kapsamındaki kuruluşları ve faaliyetlerini BDDK'nın denetim
ve gözetimine tabi kılıyor.
Konsolide denetimin de yolu açılıyor. Buna göre, konsolide bazda sınırlama
ve oranlara tabi olan ana ortaklık, bankalar ve bunların yurtiçi ve yurtdışı
bağlı ortaklıkları, birlikte kontrol edilen ortaklıkları, şube ve temsilcilikleri
konsolide denetime tabi olacak.
Bankalar her türlü kayıt, bilgi, belge, yapı ve sistemlerini konsolide denetime
uygun ve nazır hale getirmek zorunda olacaklar.
ÖNLEM ALINMASINI GEREKTİRECEK HALLER
Tasarının kabul edilen maddelerinden birisi de önlem alınmasını gerektiren
haller.
Konsolide veya konsolide olmayan bazda yapılan denetimler sonucunda bir banka
için tedbir alınmasını gerektirecek durumlar da şöyle sıralandı:
-Aktiflerinin vade itibarıyla yükümlülüklerini karşılayamama tehlikesiyle karşı
karşıya gelmesi ya da likiditeye ilişkin düzenlemelere uyulmaması.
-Gelir ve giderleri arasındaki ilgi ve dengelerin bozulması nedeniyle karlılığın,
faaliyetleri emin bir şekilde yürütecek yeterlilikte olmaması, öz kaynaklarının
sermaye yeterliliğine ilişkin düzenlemelere göre yetersiz olması veya bu durumun
gerçekleşmek üzere olması.
-Aktif kalitesinin mali bünyeyi zayıflatabilecek şekilde bozulması.
-Bu kanuna ve ilgili düzenlemelere veya Kurul'ca alınan kararlara aykırı nitelikte
karar, işlem ve uygulamaların bulunması.
-İç denetim, iç kontrol ve risk yönetim sistemlerini kurmaması veya bu sistemleri
etkin ve yeterli bir şekilde işletmemesi veya denetimi engelleyici herhangi
bir hususun bulunması.
-Yönetimin basiretsizliği nedeniyle bu kanun ve ilgili mevzuat ile tanımlanmış
risklerin önemli ölçüde artması veya mali bünyeyi zayıflatabilecek şekilde yoğunlaşması.
DÜZELTİCİ ÖNLEMLER
Bankalarla ilgili düzeltici önlemler de getiriliyor. Buna göre, "önlem
alınması gerektirecek haller"den birinin veya birkaçının tespiti halinde
bir bankanın öz kaynağının artırılması veya kar dağıtımının geçici bir süreyle
durdurularak ihtiyatlara aktarılması veya ayrılan karşılıkların artırılması,
hissedarlara kredi verilmesinin durdurulması veya aktiflerinin elden çıkarılması
suretiyle likidite temin edilmesi, yeni yatırımların sınırlandırılması, durdurulması,
ücret ve diğer ödemelerin sınırlandırılması, uzun vadeli yatırımların durdurulması,
önlemlere aykırı hallerin giderilmesi, kredi politikasının gözden geçirilerek
riskli işlemlerin durdurulması, maruz kalınan vade, kur ve faiz riskinin azaltılması
için gerekli tedbirlerin alınması istenecek.
Tedbirlerin bir veya birkaçının ya da tamamının ve BDDK'ca uygun görülecek
diğer tedbirlerin, BDDK'nın uygun göreceği bir süre ve onaylayacağı bir plan
dahilinde alınmasını ve uygulamasını bankanın yönetiminden istenebilecek.
İYİLEŞTİRİCİ ÖNLEMLER
BDDK, düzeltici önlemlerin sonuç vermemesi durumunda iyileştirici tedbirlere
başvurabilecek. İyileştirici tedbirler de şöyle sıralanıyor:
-Karar, işlem ve uygulamalarda yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğu bulunması
halinde genel kurulun en kısa sürede olağanüstü toplantıya çağrılarak, yönetim
kurulu üyelerinden bir veya birkaçının ya da tamamının değiştirilmesi.
-Üye sayısını artırarak üye atanması veya karar ve işlemlerde sorumluluğu bulunan
mensupların görevden alınması.
-Maruz kalınan risklerin azaltılması için kısa, orta ve uzun vadeli olmak üzere
Kurulca uygun görülecek bir plan oluşturulması ve yönetim kurulu üyeleri ile
nitelikli paya sahip ortaklarından, bu planın yazılı olarak taahhüt edilmesi
ve belirlediği dönemler itibarıyla uygulama sonuçlarının gönderilmesi.
BDDK, ayrıca uygun göreceği her türlü tedbirin alınmasını ve ivedilikle uygulanmasını
bankanın yönetim kurulundan isteyebilecek.
KISITLAYICI ÖNLEMLER
Banka tarafından diğer önlemlerin alınmaması veya alınan önlemlere rağmen sorunların
giderilememesi durumunda BDDK bankadan şu tedbirlerin alınmasını isteyebilecek:
-Faaliyetlerini, faaliyet türleri itibarıyla tüm teşkilatını veya gerekli görülecek
yurtiçi veya yurtdışı şubelerini veya muhabirlerle ilişkilerini kapsayacak şekilde
kısıtlama veya geçici olarak durdurulması.
-Kaynakların toplanması ve kullandırılmasına ilişkin olarak faiz oranı ve vade
kısıtlamaları da dahil olmak üzere her türlü sınırlama ve kısıtlama getirmesi.
-Yönetim kurulu da dahil olmak üzere, genel müdür, genel müdür yardımcıları,
ilgili birim ve şube yöneticilerinin bir kısmı veya tamamını görevden alması,
görevden alınan kişilerin yerine atanacak veya seçilecek kişiler için BDDK'dan
onay alması.
-Sigortaya tabi mevduat veya katılım fonu tutarını aşmamak ve yeterli teminatı
hakim ortakların hisse senetlerinden veya diğer mal varlıklarından karşılamak
üzere uzun vadeli kredi sağlanması.
-Zarar doğduğu tespit edilen faaliyetlerinin sınırlandırılması veya durdurulması,
verimi düşük veya verimsiz varlıkların elden çıkarılması.
-İstekli olan bir veya birkaç banka ile birleşmesi.
-Öz kaynakların artırılmasını sağlamak amacıyla uygun görülecek yeni hissedarlar
bulunması.
-Doğan zararın özkaynaktan indirilmesi.
TARTIŞMALAR
Tasarının görüşmeleri sırasında CHP Trabzon Milletvekili Akif Hamzaçebi, 2001
krizine kadar ilgililerin kaç banka hakkında "fona devredilsin veya yönetimine
el konulsun" şeklinde rapor hazırladıklarını ve ilgili otoritenin ne tür
tedbirler aldığını sordu.
CHP Mersin Milletvekili Mustafa Özyürek de kanunların, olduğu gibi Batı'dan
kopya edilmemesini isteyerek, Egebank örneğini verdi. O bankanın reklamlarını
hatırlatan Özyürek, "Isparta'nın neyi meşhurmuş? Bankacıları..." dedi.
Hisarbank olayını da hatırlatan Özyürek, o dönemin bazı sorumlularının hiçbir
şey olmamış gibi her akşam medyada boy gösterdiklerini söyledi. Hisarbank'ın
eski sahiplerinden birinin kendisine "karar vermem için 3 saniye düşünmem
yeter" dediğini anlatan Özyürek, "Bendemi öyle yapsam acaba?"
diye sordu. AK Parti Afyonkarahisar Milletvekili Halil Aydoğan'ın "siz
düşünmezsiniz üstad" cevabını vermesi üzerine Özyürek, "Acaba Merkez
Bankası'nın altına tünel mi açsam" diye espri yaptı.
CARİ AÇIK UYARISI
CHP'li Hamzaçebi, cari açığın kapatılması için IMF'nin dövize müdahale edilmesini isteyebileceğini savunarak, "IMF, 2001 krizinde uyguladığı programı yırtıp attı.
Cari açığın fazla olması durumunda da bu programı uygulamaktan vazgeçip dövize
müdahale edilmesini isteyebilir" dedi. Hamzaçebi, 2000 krizinde de bin
bankaya likidite akışı sağlanamadığı için sorun yaşandığını hatırlatarak, bu
durumun devam edip etmediğini sordu.
Başbakan Yardımcısı ve Devlet Bakanı Abdüllatif Şener, tasarının Merkez Bankası'ndan
bankalara gerektiğinde likidite akışını sağlayacak düzenlemeler içerdiğini söyledi.
BDDK Başkanı Tevfik Bilgin de ekonominin durumuna göre bir bankaya düzeltici
ve iyileştirici önlemlere başvurmadan doğrudan kısıtlayıcı önlemlere gidebileceklerini
kaydetti.
"SERMAYEYİ DEVEYE YÜKLEDİK.."
Bilgin'in, ingilice CAMELS harflerinden oluşan finansal tedbirleri anlatması
üzerine Hamzaçebi, "sermayeyi deveye yükledik galiba" diye espri yaptı.
Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Erdem Başçı, 2000-2001 krizlerinde IMF programına
göre bankalara likidite aktaramadıklarını ancak, mevcut durumda bankalara likidite
aktarmalarının önünde bir sorun bulunmadığını bildirdi.
FON'A DEVİR
CHP'li Hamzaçebi, Türkiye'de bankacılık sisteminin sağlıklı bir hale geldiğini
belirterek, Fon'a devretme uygulamasına son verilmesini istedi. Hamzaçebi, mevduatların
50 milyar liraya kadar devlet güvencesinde olduğunu hatırlatarak, "bankaların
fona devri demek millete yeni bir yük getirmek demektir. Acaba Fon'a devredilecek
yeni bankalar mı var da bu madde tekrar konmuş?" diye konuştu.
Bankaların fona devredilmesine ilişkin madde Komisyon'da kabul edildi
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, Bankacılık Kanunu Tasarısı'nın, bankaların
faaliyet izninin kaldırılması veya fona devredilmesine ilişkin maddesi kabul
edildi.
Komisyonda, banka ortaklarının veya yöneticilerinin, emin bir şekilde çalışmasını
tehlikeye düşürecek biçimde bankanın kaynaklarını kendi lehlerine kullanarak
zarara uğratmaları halinde, kurulun en az 500 üyesinin aynı yöndeki oyuyla alınan
kararla bankanın faaliyet izninin kaldırmaya ya da fona devretmeye yetkili kılınmasını
öngören madde görüşüldü. Başbakan Yardımcısı ve Devlet Bakanı Abdüllatif Şener,
bir bankanın faaliyet izninin kaldırılmasıyla fona devri konularının birbirinden
farklı olduğunu belirtti. Sistemik risk olayı ile fona devir konularının birbiriyle
çakışmadığına değinen Şener, şöyle devam etti: "Eğer bir bankanın kötü
niyetle yönetildiği ortaya çıkarılmışsa, fona devredilerek, yeni yönetim kurulu
oluşturulup, ekonomiye kazandırılabilir. Tasfiye sürecine sokulmadan bu bankanın
rasyosu düzeltilebilir. Batık bankaların sadece kamuya yüklenecek maliyeti değil,
ekonomiye olan etkisi de iyi değerlendirilmelidir. İmar Bankası hariç fona devredilen
20 bankanın mevduat tutarı 26 milyar dolar. Bu devirde tarihi değerle kamuya
yükünün 27.8 milyar dolar olduğu ifade ediliyor."
"MİLLETE ÖDETME HAKKIMIZ YOK"
AK Parti Ağrı Milletvekili Melik Özmen, fona devir işleminin, serbest piyasa
koşullarına aykırı olduğunu ifade etti.
Mevduat hesabı sahiplerinin 50 milyar lirasının güvence altında olduğunu bilerek
bankalara para yatırdıklarına değinen Özmen, "Banka rizikoları üstlenmiyorsa,
millete ödetme hakkımız yok. Bir kişinin mevduat hesabında 27 trilyon lirası
varmış. BDDK kararı ile 50 milyar liralık sınır kaldırılarak, bu kişinin parası
belli şartlara göre ödenmiş. 'Hep bana, hep bana' şeklinde yontma var mı? Eğer
devlet elini çeksin diyorsak, fon bile olmamalı. Bu riski sigorta şirketi karşılamalıdır"
dedi.
EGEBANK'TAN KAYNAK AKTARIMI...
TMSF Başkanı Ahmet Ertürk, fona devredilen bankaların işlemleriyle ilgili "hukuki
temelin sağlam tutulması gerektiğini" belirterek, ellerinde çok sayıda
belge olduğunu söyledi.
Egebank konusuna değinen Ertürk, Şevket Demirel Holding'in yapısının diğerlerinden
farklı olduğunu, 1.5 yıldır sürdürülen çalışmalarda, yeni kaynak aktarımı tespit
ettiklerini bildirdi.
"Arşiv arkeolojisi çalışması" yapıyoruz diyen Ertürk, şöyle devam
etti:
"21 bankanın fona devri kaos yarattı. Yüzlerce, binlerce belge toplandı.
1.5 yıldır arşiv içine giriliyor. Elde çok sayıda belge var.
Şevket Demirel Holding'in sadece bankayla ilişkisi değil, 6-7 şirketine daha
el konuldu. Holdingin, bazı kaynak aktarma ilişkisi yeni tespit edildi. İstanbul
Şişli Cumhuriyet Savcılığı'nca yeni davalar açıldı. Yeni hukuki durumun sonuçları,
önümüzdeki süreçte belli olacak."
"BAKKAL HESABI..."
CHP Mersin Milletvekili Mustafa Özyürek, daha önce durumu bilinen Egebank'ın
fona devredilmesinde 3-4 yıl beklenilmesine anlam veremediğini söyledi.
Egebank'ın 5 yıl önce fona devredildiğini anımsatan Özyürek, bu banka ile holdingin muhasebelerinde ilişki kurmak için 5 yıl beklenmesinde ihmal olduğunu savundu.
Özyürek, "Müfettiş, veya uzman olmayı bırakın, bakkal hesabıyla da bu
ilişki belirlenir. 5 yılda bu ilişkinin saptanamamasının gerekçesi olamaz. Ciddi
ihmal olduğundan kuşkum yok. Bankayla ilgili ilk akla gelen, şirketin incelenmesinde
5 yıl beklenmemeliydi" dedi.
Özyürek, Egebank ile ilgili yeni ilişki tespitini inandırıcı bulmadığını bildirdi.
VIP SALONLARI...
CHP'li Özyürek, batık bankaların sahiplerinin VIP salonlarından nasıl geçtiğine
anlam veremediğini ifade etti. Özyürek, "VIP'ler, yol geçen hanı gibi.
Müflis tüccarlar, VIP salonlarında bir bakandan daha fazla itibar görüyorlar.
Türkiye'de banka dolandırmak, devleti tokatlamak, itibar kazanma vesilesi oluyor.
Bankayı batırmamış olsalar bile VIP'yi kullanma yetkileri yok. Demek ki üçkağıtçılar
ödüllendiriliyor" diye konuştu.
Bunun üzerine Başbakan Yardımcısı Şener, VIP'lerden geçişlerle ilgili Başbakanlık
tarafından çalışma başlatıldığını belirterek, "Türkiye'deki VIP uygulaması,
dünyadaki başka ülkelerde yok. Kimin girip çıktığını ayırt etmek mümkün olmuyor.
İşadamlarının geçişleri CIP salonlarından yapılmalı. Bir düzene sokulması gerekir"
dedi.
CHP'NİN ÖNERGESİ KABUL EDİLMEDİ
CHP Trabzon Milletvekili Akif Hamzaçebi ve arkadaşlarının, "bankaların
fona devredilmeden doğrudan tasfiye edilmesi" yönündeki önergesi kabul
edilmedi.
İyileştirme şansı bulunmayan bankaların fona devredilecek olmasını anlayamadığını
belirten Hamzaçebi, fona devredilecek bankalar arasında da ayrımcılığa gidildiğini
söyledi.
193 maddelik Bankacılık Kanunu Tasarısı'nın, 72'nci maddesi de kabul edildi.
Bankacılık Yasa Tasarısı'nın 6 maddesi daha kabul edildi!
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, Bankacılık Kanunu Tasarısı'nın 6 maddesi
daha kabul edildi.
Komisyon, yemek arasından sonra "sistemik riske karşı alınacak önlemler"
başlıklı 73. maddenin görüşmelerine başladı. Bu konuda yeni bir önerge hazırlandığının
bildirilmesi üzerine, bu maddenin görüşmeleri ertelendi.
Yapılan görüşmelerden sonra sırların saklanması, itibarın korunması ve etik
ilkeleri düzenleyen maddeler kabul edildi.
Müşteri haklarını yeniden düzenleyen ve bankalara kredi sözleşmelerinin onaylı
bir örneğini müşterilerine verme zorunluluğu getiren ve müşterileri banka işlemlerinde
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamına alan madde de kabul edildi.
Kalkınma ve yatırım bankaları ile finansal holding şirketlerinin yükümlülükleri
de yeniden düzenleniyor. Buna göre, kalkınma ve yatırım bankaları, bankaların
tabi olduğu kredi,ortaklık payları, gayrimenkul ve emtia, mevduat ve katılım
fonunun çekilmesi, mevduatın ve katılım fonunun sigortalanması gibi sınırlandırmalara
tabi olmayacak.
Finansal holding şirketlerinin kapsamını belirlemeye ve kurulmasını zorunlu
tutmaya, sermaye yeterliliği, iç sistemler, konsolide denetim ve denetimin koordinasyonuna
ilişkin usul ve esasları belirlemeye BDDK yetki olacak.
Finansal holdingler de bankaların tabi olduğu hükümlere göre denetlenecek ve
aynı tedbirler uygulanacak.
İTİBARIN KORUNMASI
Tasarının "itibarın korunması başlıklı" 75. maddesi görüşülürken,
TCK'nın hazırlanmasında danışmanlık yapan Gazi Üniversitesi öğretim üyesi Doç.
Dr. İzzet Özgenç'in, banka sırları kapsamında basın-yayın araçlarının sınırlandırılması
isteği kabul edilmedi. Söz konusu maddenin yeniden yazılmasını isteyen Özgenç,
TCK ile paralellik sağlanmasını önerdi.
Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener, Bankacılık Kanunu'nun
özel bir kanun olduğunu ifade ederek, "Her şey TCK'ya göre düzenlenseydi
bu kanundaki bazı cezaları getirmezdik. Bu, özel bir kanun ve devam eden davalar
var. Onların etkilenmemesi için madde aynen korunsun" dedi. Şener'in konuşmasından
sonra madde aynen kabul edildi.
-NE GETİRİYOR
Basın kanununda belirtilen araçlarla ya da radyo, televizyon, video, internet,
kablolu yayın veya elektronik bilgi iletişim araçları ve benzeri yayın araçlarından
biri vasıtasıyla bir bankanın itibarını kırabilecek veya şöhretine ya da servetine
zarar verebilecek bir konuya kasten sebep olunamayacak. Bu yolla asılsız haber
yayılamayacak.
Tasarının, "Türkiye Bankalar Birliği ve Türkiye katılım Bankaları Birliği"
başlıklı 80. maddesi üzerinde görüşmeler devam ediyor.