Türkiye İstatistik Kurumundaki Atamalar Geçerli midir?

Anayasa Mahkemesi Başkanlığı 19.12.2005 tarihli ve Esas Sayısı: 2005/143, Karar Sayısı : 2005/99 sayılı Kararı ile 5429 sayılı "Türkiye İstatistik Kanunu"nun 45 inci maddesinin ikinci fıkrası ile 56 ncı maddesinin birinci fıkrasının, Anayasa'ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiş olup, iptal edilen fıkraların doğuracağı hukuksal boşluk kamu yararını ihlal edici nitelikte görüldüğünden, iptal hükmünün, kararın resmi gazete'de yayımlanmasından başlayarak üç ay sonra yürürlüğe girmesine, karar vermiştir.

5429 sayılı "Türkiye İstatistik Kanunu"nun Personel rejimi ve fazla çalışmayı düzenleyen 45'inci maddesinde; "Başkanlıkta; Başkan, Başkan Yardımcısı, I. Hukuk Müşaviri, Daire Başkanı, İstatistik Müşaviri, Hukuk Müşaviri, Bölge Müdürü, Türkiye İstatistik Kurumu Uzmanı, Türkiye İstatistik Kurumu Uzman Yardımcısı, İstatistikçi, Matematikçi, Mühendis ile dört yıllık yüksek öğrenim görmüş olmak kaydıyla Programcı kadrolarına atananlar, kadroları karşılık gösterilmek suretiyle, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştırılması hakkındaki hükümlerine bağlı olmaksızın sözleşmeli çalıştırılabilir.
Bu suretle çalıştırılacakların sözleşme usûl ve esasları ile ücret miktarı ve her çeşit ödemeleri Bakanlar Kurulunca tespit edilir."hükmü, Atamayı düzenleyen 56'ncı maddesinde; "Başkanlıkta, Birinci Hukuk Müşaviri hariç olmak üzere tüm atamalar Başkan tarafından yapılır.
Başkanlıkta; Daire Başkanı ve Bölge Müdürü kadrolarına yapılacak atamalarda, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda öngörülen genel şartlara ilâve olarak bu Kanunun 23 üncü maddesinde sayılan yüksek öğretim kurumlarından mezun olmak şartları aranır.
Ayrıca, ana hizmet birimi Daire Başkanlıkları, Strateji Geliştirme Daire Başkanı ve Bölge Müdürü kadrolarına atanmak için İngilizce, Fransızca, Almanca dillerinden birinde Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavında en az (C) düzeyinde belge almış olmak şarttır." hükmü yer almaktadır.

Yukarıda esas ve karar nosunu belirtmiş olduğumuz Anayasa Mahkemesi Kararı gereğince 5429 sayılı Kanunun 45 inci maddesinde yer alan "Bu suretle çalıştırılacakların sözleşme usûl ve esasları ile ücret miktarı ve her çeşit ödemeleri Bakanlar Kurulunca tespit edilir." hükmü ile 56 ncı maddesinde yer alan "Başkanlıkta, Birinci Hukuk Müşaviri hariç olmak üzere tüm atamalar Başkan tarafından yapılır." hükmü iptal edilmiştir. Bu iptal kararının 21.2.2006 tarihinde yayımlanan resmi gazetede yer alması nedeniyle bu kararın 21.5.2006 tarihinde yürürlüğe gireceği anlaşılmaktadır.

1982 Anayasasının 153'üncü maddesinde;"Kanun, kanun hükmünde kararname veya Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü ya da bunların hükümleri, iptal kararlarının Resmî Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkar. Gereken hallerde Anayasa Mahkemesi iptal hükmünün yürürlüğe gireceği tarihi ayrıca kararlaştırabilir. Bu tarih, kararın Resmî Gazetede yayımlandığı günden başlayarak bir yılı geçemez. İptal kararının yürürlüğe girişinin ertelendiği durumlarda, Türkiye Büyük Millet Meclisi, iptal kararının ortaya çıkardığı hukukî boşluğu dolduracak kanun tasarı veya teklifini öncelikle görüşüp karara bağlar.İptal kararları geriye yürümez. Anayasa Mahkemesi kararları Resmî Gazetede hemen yayımlanır ve yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzelkişileri bağlar."hükmüne yer verilmiştir.

Bu kararla birlikte;

1- İptal kararlarının geriye yürümeyeceği ilkesinden hareketle, Başkan tarafından yapılan bütün atamalar geçerlidir ve 21.5.2006 tarihine kadar da yapılan atamalar geçerli olacaktır. Ancak, 21.2.2006 tarihinden itibaren üst düzey görevlere yeni bir atama yapılmasının hukuk etiğine uymayacağını düşünüyoruz.

2- 21.5.2006 tarihine kadar yapılacak yeni düzenleme ile bazı kadrolara 2451 sayılı Kanun gereğince atama yapılacağı ön görülse dahi mevcutların görev süresi devam edeceği gibi bunların görevden alınmak istenmesi halinde de 2451 sayılı Kanun çerçevesinde işlem yapılması gerekmektedir. Örneğin Yeni yapılacak düzenlemeyle müşterek kararnameyle ataması öngörülen bir bölge müdürünün daha önce Başkan tarafından ataması yapılsa dahi görevden alınmak istenmesi halinde müşterek kararname düzenlenmesi gerekmektedir. Yani idare hukukundaki usulde paralellik ilkesi gereğince başkan tarafından atandığı için yine başkan tarafından alınması mümkün değildir. Önemli olan husus mevcut düzenlemenin ne içerdiğidir.

3- Kadro karşılığı sözleşmeli personel çalıştırılmasını öngören bir çok kanunda "Bu suretle çalıştırılacakların sözleşme usûl ve esasları ile ücret miktarı ve her çeşit ödemeleri Bakanlar Kurulunca tespit edilir." ifadesi yer almaktadır. Ancak, şuana kadar, 4059 sayılı "Hazine Müsteşarlığı İle Dış Ticaret Müsteşarlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun"un 7. maddesinde yer alan benzer hüküm için iptal davası açılmış ve sonuçta hüküm iptal edilmiştir. Bu durum gösteriyor ki itiraz yoluyla diğer kanunlarda yer alan benzer hükümler için de iptal davası açılsa bunlar da iptal edilecektir. Burada gözden kaçan husus bu tür hükümlerin kanunda yer almasının bazı sıkıntıları beraberinde getireceğidir. İptal kararından sonra 4059 sayılı Kanuna bakıldığı takdirde bu durum görülecektir. Örneğin burada yer alan "Müsteşarlıkların merkez teşkilatında fiilen çalışan personel Başbakanlığın yararlandığı fazla çalışma ücreti, tazminat ve benzeri tüm mali ve sosyal haklardan aynı usul ve esaslara göre yararlanır."hükmü de bunu doğrulamaktadır. Yani Başbakanlıkta görev yapan kadro karşılığı sözleşmeli personelin sözleşme ücretlerine ilişkin düzenleme Bakanlar Kurulu Kararı ile yapılmıştır.