Sur esnafına e-nefes

Diyarbakır'da yoğunluklu olarak küçük esnafın bulunduğu ve ticaretin nabzının attığı Sur ilçesinde yaklaşık bir aydır çatışmalar ve sokağa çıkma yasağı sürüyor. Diyarbakır Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanlığı verilerine göre Sur'da 300'den fazla esnaf iflas etti. Zor durumdaki esnafa destek destek, kadınlar için kurulan bir dernekten geldi. Kadınların üretimlerini görünür kılmak amacıyla kurulan Diyarbakır Üretim ve İstihdam Derneği, Sur esnafının ürünlerini sanal ortama taşıdı.

'Dalga geçtiler'

Derneğin kurucusu Gülbahar Örmek, iki yıl önce esnafın ürünlerini internet sitesine taşımak istemiş ama o zaman çabaları havada kalmış.

"Derneğimizi kadınların el emeği üretimlerini görünür kılmak ve pazarlamak için kurduk. Sonra şirket kurarak ürünleri sanal ortama taşıdık. İlgi görünce sitemizde pazarlamak üzere iki yıl önce esnafa giderek yöresel ürünlerini pazarlayabileceğimizi anlattık. Kimi, 'Ayak altında dolaşmayın' kimi, 'İnternette içli köfte mi satılırmış' diye bizi tersledi. Ama vazgeçmedik, çok az olsa da ikna edip ürünlerini sanal ortamda pazara sunduk. Bölgede silahlar patlamaya ve sokağa çıkma yasakları başladığında ise bizi ciddiye almaya başladılar. Çoğu artık kendisi geliyor ve şimdi tek umutları e-ticaret."

'Dikiş makinemi alıp çıktım'

Gülbahar Örmek ve derneğinin elini uzattığı esnaftan biri Gurbet Başak. Sur'da küçük bir dükkanı olan Gurbet Başak evlerine isabet eden dokuz merminin ardından ailesiyle birlikte Sur'dan kaçmış. Yanlarına birkaç parça eşya ve dikiş makinesini almışlar.

"Sur'da Melek Ahmet Paşa Mahallesi'nde oturuyoruz. Küçük dükkanımız da evimizin altında. Annemle kendi ihtiyaçlarımızı ancak karşılıyorduk. Yıllarca tarım işçiliği yaptık, Düzce'ye, Bolu'ya gidip geldik. Dükkan açınca biraz rahatladık en azından memleketimizdeydik. Bir gece sabaha karşı kurşun sesleriyle uyandık. Evimize dokuz kurşun isabet etti. Altı aylık yeğenimin beşiğinde kurşun çekirdeği vardı. Sonrasında hiç bitmedi çatışmalar. Mecburen çıktık Sur'dan. Bağlar'da küçük bir ev kiraladık. Üç beş parça eşyayla birlikte dikiş makinemi de aldık. Şimdi evde dikiyorum eşe dosta. Gülbahar Abla bizimle iletişime geçtiğinde rahatladık. Eskiden aracılar alır daha az kazanırdık. İnternette sattığımızda artık daha fazla kazanıyorum. e-ticaret olmasa halimiz perişandı. Şimdi Gülbahar abladan telefon geldiğimde anlıyorum ki sipariş var çok mutlu oluyorum."

'Gelin başı, porselen makyaj'

K.V. otuz yaşında ve dört çocuk annesi bir kuaför. Bir sabah Sur'a gittiğinde dükkanını kepenkleri ve içerideki eşyaları kırılmış bulmuş. Ona da yol görünmüş. Evini taşımış, dükkanından kurtardıklarını da bir arkadaşının deposuna koymuş. Her şeyini yitirdiğini düşündüğü bir anda aldığı telefonla yeniden umutlanmış:

"Ben kuaförüm, dört çocuğum var ve eşim çalışmıyor. Benim elime bakıyorlar. Dükkanım bu olaylarda büyük hasar gördü. Kurtarabildiklerimle birlikte çıkıp gittik. Malzemelerimden bir bölümünü yanıma alarak tanıdıkların evlerine gitmeye başladım. Zengin muhitlerde oturanların evlerine gidip saçlarını ve porselen makyajlarını yapıyordum ama çok iş çıkmıyordu. Sonra Gülbahar Abla aradı. Sitelerine böyle bir seçenek koydu. Şimdi yakın yerlere gelin başı, makyaj yapmaya gidiyorum. Şimdi en büyük hayalim bu olayların bitmesi ve dükkanıma yeniden kavuşmak. Hayatımız alt üst oldu, kızım patlamalardan sonra okula bile gidemeyince korkudan aldık mecburen."

Evde Derik zeytini

33 yıldan beri Sur'da esnaflık yapan A.B. örgü peyniri, Derik zeytini, pestil, ceviz sucuğu ve pekmez gibi yöresel ürünler satıyor. Sur'da sokağa çıkma yasağı başlayınca ürünleri Şehitlik ilçesinde kiraladığı bir evin odasına taşımış. Şimdi o da e-ticaret'in el uzattığı esnaflardan.

"33 yıldan beri Sur'da esnafım. Çatışmalar başladığında sıkıntılar da başladı. Sokağa çıkma yasağı başlayınca baktım ki dükkanda bırakırsam bozulacak. Şehitlik'te bir ev kiralayıp taşındık. Malzemelerimi de bir odada muhafaza ediyorum. Tanıdıklara küçük küçük satmaya başladım. Derneğin internette satış yaptığını daha önce duymuştum. Kaç kez gidip geldiler bana ama yanaşmadım. Müşteri tadına bakmayınca, dokunmayınca nasıl internette alır? Hiç kafama yatmamıştı. Ancak bu olaylar böyle olunca sağ olsun Gülbahar Hanım iletişime geçti. Ürünler internet üzerinden gidiyor şimdi. Bize nefes oldu."

Alternatif Üretim ve İstihdam Derneği Başkanı Gülbahar Örmek sadece Diyarbakır'da dükkanından, evinden olan esnafla değil, kenti terk eden kişilerle de iletişim halinde. Diyarbakır, Mardin, Batman, Şanlıurfa, Van, Ağrı, Ordu, Mersin ve İstanbul'un da aralarında olduğu 14 ilde ve iki binin üzerinde kişi ile iletişim halinde ve ürünlerini www.mezopotamyastore.com adresi üzerinden aracısız pazarlıyor. İstanbul'dan aldığı içliköfte siparişini orada çalıştığı kişiye ileterek kargoyla siparişi adresine ulaştırıyor. Aralarına katılan yeni partnerleriyle gittikçe büyüdüklerini belirten Gülbahar Örmek, başta kadınlar olmak üzere esnafın aracılara pay vermeden emeklerinin karşılıklarını almasını en büyük hedefleri olarak belirlediklerini söylüyor.

Abdulkadir Konuksever- Al Jazeera