Eşi emekli olan aile yardımı ödeneği alabilir mi?

Sayıştay 5. Dairesi, eşi emekli olan devlet memurlarına aile yardımı ödeneği vermeye devam eden harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlilerine zimmet çıkardı..

İŞTE SAYIŞTAY KARARI

Belediyenin muhtelif birimlerinde çalışan bazı personelin eşleri çalıştığı veya emekli olduğu halde çalışmayan eşler için öngörülen aile yardımı ödeneği ödenmesi ve gelir vergisi hesaplanırken asgari geçim indiriminin mahsup edilmesi sonucu .........TL kamu zararına sebebiyet verilmesi ile ilgili olarak yapılan incelemede,

23/07/1965 tarih ve 12056 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "Aile yardımı ödeneği" başlıklı 202'nci maddesinde;

"Evli bulunan Devlet memurlarına aile yardımı ödeneği verilir. Bu yardım, memurun her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için 1500, çocuklarından her biri için de 250 gösterge rakamının (72 nci ay dahil olmak üzere 0-6 yaş grubunda yer alan çocuklar için bir kat artırımlı) aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktar üzerinden ödenir. Ancak ikiden fazla çocuk için aile yardımı ödeneği verilmez. Eşlerden birine iş akdi veya toplu sözleşme gereği çocukları için yapılan aile yardımı ödeneği daha düşük ise, yalnız aradaki fark ödenir. Bu fıkrada yer alan gösterge rakamlarını 3 katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Dul memurların çocukları için yukarıdaki fıkralar hükmü uygulanır. Boşanma veya ayrılık vukuunda mahkeme bu yardımın hangi tarafa ve ne oranda verileceğini de kararında belirtir. Devlet memurunun, geçimini sağladığı üvey çocukları için de bu ödenek verilir." denilmektedir.

Yukarıdaki mevzuat hükmünden açıkça anlaşılacağı üzere, aile yardımı ödeneği'nden eş için öngörülen tutarın, ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşler için verilmesi gerekmektedir.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun "Asgari geçim indirimi" başlıklı 32 nci maddesinde;

"Ücretin gerçek usülde vergilendirilmesinde asgari geçim indirimi uygulanır. Asgari geçim indirimi; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının; mükellefin kendisi için % 50'si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10'u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için % 7,5 diğer çocuklar için % 5'idir. Gelirin kısmi döneme ait olması halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden indirim tutarları esas alınır. Asgari geçim indirimi, bu fıkraya göre belirlenen tutar ile 103 üncü maddedeki gelir vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan oranın çarpılmasıyla bulunan tutarın, hesaplanan vergiden mahsup edilmesi suretiyle uygulanır. Mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde iade yapılmaz. İndirimin uygulamasında "çocuk" tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dahil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları, "eş" tabiri ise, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri ifade eder. İndirim tutarının tespitinde mükellefin, gelirin elde edildiği tarihteki medeni hali ve aile durumu esas alınır. İndirim, yukarıdaki oranlara göre hesaplanan tutarları aşmamak kaydıyla, ücret geliri elde eden aile fertlerinden her biri için ayrı ayrı, çocuklar için eşlerden yalnızca birisinin gelirine uygulanır. Boşananlar için indirim tutarının hesabında, nafakasını sağladıkları çocuk sayısı dikkate alınır. Ücretlerin vergilendirilmesinde asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra, varsa teşvik amaçlı diğer indirim ve istisnalar dikkate alınır. Bakanlar Kurulu, indirim konusu yapılacak toplam tutarın asgari ücretin yıllık brüt tutarını aşmaması şartıyla ikinci fıkrada belirtilen asgari geçim indirimi oranlarını artırmaya veya kanuni oranına kadar indirmeye yetkilidir. Asgari geçim indiriminin uygulama dönemleri ve mahsup şekli ile diğer hususlara ilişkin usül ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir." Hükmü yer almaktadır.

Anılan hükümlerden anlaşılacağı üzere, aile yardımı ödeneği'nden eş için öngörülen tutarın, her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşler için verilmesi, benzer şekilde. Asgari geçim indirimi'nin eş için öngörülen tutarının da, çalışmayan eşler için mahsup edilmesi gerekmektedir.

Savunmada, Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği Seri No 88'de; "657 ve 926 sayılı kanunların yukarıda belirtilen maddelerinde eş için her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmama koşulu getirilmiştir. Ancak eşlerden birinin herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan emekli aylığı alması çalışma olarak düşünülemeyeceğinden bu durumdaki devlet memuruna da eşi için aile yardımı ödeneği verilecektir." denilmekte olup; ilgili personellere bu Tebliğe dayanılarak Aile Yardımı verildiği belirtilmişse de, 657 sayılı Kanunu'nun "Aile yardımı ödeneği" başlıklı 202'nci maddesi hükmü sarih olup, eş için öngörülen aile yardımının her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşler için verilebileceğinden savunmayı bu yönü itibariyle kabul etme imkanı bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle, Belediyenin muhtelif birimlerinde çalışan bazı personelin eşleri çalıştığı veya emekli olduğu halde çalışmayan eşler için öngörülen aile yardımı ödeneği ödenmesi ve gelir vergisi hesaplanırken asgari geçim indiriminin mahsup edilmesi sonucu oluşan .........TL kamu zararının;

........TL'sinin, ......gün ve ......sayılı, .....TL'sinin, .....gün ve ....sayılı, 567,00 TL'sinin, 15.04.2016 tarih ve 2494 saylı, ..banka dekontuyla ............'den,

...... TL'sinin, .......gün ve ...... nolu banka dekontuyla .......'tan,

....

Olmak üzere toplam .........TL'si tahsil edildiğinden ilişik kalmadığına,

Kalan .....TL'nin;

....... TL'sinin, Harcama Yetkilisi ......ile Gerçekleştirme Görevlisi ...........'ndan,

........ TL'sinin, Harcama Yetkilisi ........ ile Gerçekleştirme Görevlisi .............'den,

....Müştereken ve müteselsilen, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleriyle ödettirilmesine, anılan Kanunun 55 inci maddesi uyarınca işbu İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere,

Oybirliğiyle karar verildi.