7 başlıkta üniversite döner sermaye ek ödemelerindeki usulsüzlükler

Sayıştay Başkanlığı 2018 YÖK denetim raporunda "Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik'te Performans ve Gelire Katkı Esasına Aykırı Düzenlemeleri" 7 başlıkta sıraladı:

-2547 sayılı Kanun'un 58/F kapsamındaki yöneticilere "Kurumsal Katkı Puanı (A)" adı altında mesai içi performans ek ödemesi yapıldığı görülmüştür.

- 2547 sayılı Kanun'un 58/C kapsamındaki döner sermaye birimlerinde çalışan öğretim elemanlarına aynı eğitim-öğretim faaliyetleri (C Puanı) için mükerrer ödeme yapıldığı görülmüştür.

- 2547 sayılı Kanun'un 58/C kapsamındaki döner sermaye birimlerinde çalışan öğretim elemanlarına aynı bilimsel faaliyetler (D puanı) için mükerrer ödeme yapıldığı görülmüştür.

- Döner sermaye faaliyetleri kapsamında olmayan genel kamu hizmeti gereği yürütülen görevler için 2547 sayılı Kanun'un 58/F kapsamındaki yöneticilere, öğretim elemanlarına ve diğer personele "Diğer Faaliyetler Puanı" adı altında mesai içi performans ek ödemesi yapıldığı görülmüştür.

- Üniversite döner sermaye işletmelerinde "Taban Ek Ödeme" adı altında performans ve gelire katkı esasına aykırı ek ödeme yapıldığı görülmüştür.

Üniversite hastanelerinde asistanlar tarafından verilen hizmetlere ait ek ödemeye esas bireysel gelir getirici faaliyet puanlarının, asistandan sorumlu olan öğretim üyesine verildiği görülmüştür.

Üniversitelerde özel muayene sağlık hizmetlerinin mevzuata aykırı şekilde mesai saatleri içerisinde sunulduğu görülmüştür.

YÖK Raporunun ilgili kısmı

BULGU 5: Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik'te Performans ve Gelire Katkı Esasına Aykırı Düzenlemeler Bulunması

Üniversitelerde döner sermaye faaliyetlerinden elde edilen gelirlerden yapılan ek ödemeyi düzenleyen Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik'te belirsiz ve yoruma açık düzenlemeler bulunduğu, bu düzenlemelerin performans ve gelire katkı esasına aykırı uygulamalara neden olduğu tespit edilmiştir.

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 58'inci maddesinin (i) fıkrasının 2'nci paragrafında: "Yapılacak ek ödemenin oranları ile bu ödemelerin esas ve usulleri; yükseköğretim kurumlarının hizmet sunum şartları ve kriterleri, personelin kadro ve görev unvanı, görev yeri, çalışma şartları ve süresi, eğitim-öğretim ve araştırma faaliyetleri ve mesleki uygulamalar ile ilgili performansı ve özellik arz eden riskli bölümlerde çalışma gibi hizmete katkı unsurları esas alınarak Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine Yükseköğretim Kurulu tarafından çıkartılacak yönetmelikle belirlenir. Bu yönetmelikte belirlenen temel ilkeler çerçevesinde üniversite yönetim kurulları gerekli düzenlemeleri yapmaya yetkilidir." hükmü yer almaktadır. Yükseköğretim Kurulu bu hükme dayanarak yukarıda adı geçen Yönetmelik'le döner sermaye gelirlerinden yapılacak ek ödemeye ilişkin düzenleme yapmıştır.

Yapılan denetimlerde söz konusu Yönetmelik düzenlemesinin, yapılan ek ödemenin bazı kalemlerinde mükerrer ödemeye neden olduğu, bazı maddelerdeki belirsizlikten dolayı yapılmaması gereken ödemelerin yapıldığı tespit edilmiştir.

Söz konusu Yönetmelik'le ilgili tespit edilen hususlar aşağıda yer almaktadır:

a) 2547 sayılı Kanun'un 58/F kapsamındaki yöneticilere "Kurumsal Katkı Puanı (A)" adı altında mesai içi performans ek ödemesi yapıldığı görülmüştür.

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 58'inci maddesinin (f) fıkrasında: " Rektör, rektör yardımcısı ve genel sekreterlere gelir getirici katkılarına bakılmaksızın, üniversite yönetim kurulunun uygun gördüğü birimin döner sermaye hesabından yönetici payı olarak ayrılan tutardan ek ödeme yapılır. Yapılacak ek ödemenin tutarı ek ödeme matrahının, rektörler için yüzde 600'ünü, rektör yardımcıları için yüzde 300'ünü, genel sekreterler için yüzde 200'ünü geçemez.

Döner sermaye gelirinin elde edildiği birimlerin dekan, başhekim ve enstitü ve yüksekokul müdürleri ile bunların yardımcılarına, gelir getirici katkılarına bakılmaksızın, görev yaptıkları birimin döner sermaye gelirlerinden yönetici payı olarak ayrılan tutardan ek ödeme yapılır. Yapılacak ek ödemenin tutarı, ek ödeme matrahının, dekan, enstitü ve yüksekokul müdürü için yüzde 250'sini, bunların yardımcıları için yüzde 100'ünü, tıp ve diş hekimliği fakülteleri dekanları ile sağlık uygulama ve araştırma merkezleri başhekimleri için yüzde 500'ünü, bunların yardımcıları için yüzde 300'ünü geçemez.

Bu fıkra kapsamında bulunan yöneticilere, mesai saatleri içerisinde verdikleri mesleki hizmetlerinden dolayı ayrıca ek ödeme yapılmaz. Mesai saatleri dışında döner sermaye gelirlerine katkıları bulunması halinde alabilecekleri toplam ek ödeme tutarı, hiçbir şekilde yönetici payı dahil ilgisine göre (c) ve (d) fıkralarında belirtilen esaslara göre hesaplanacak tutarı geçemez." denilmektedir. Söz konusu hüküm gereğince bu madde kapsamındaki yöneticilere, mesai saatleri içerisinde verdikleri mesleki hizmetlerinden dolayı ayrıca ek ödeme yapılmaz.

Yapılan incelemelerde; 2547 sayılı Kanun'un 58'inci maddesinin (f) fıkrası kapsamındaki yöneticilere Kurumsal Katkı Puanı (A) adı altında mesai içi performans ek ödemesi yapıldığı görülmüştür.

Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik'in "Dağıtım Esasları" başlıklı 5'inci maddesinin 2'nci fıkrasında Kurumsal Katkı Puanı (A) düzenlenmiştir. Söz konusu düzenlemede "(A) Kurumsal katkı puanı; ilgili döner sermaye birim veya alt birim ortalamasının, kadro/görev unvan katsayısı ve aktif çalışılan gün katsayısı ile çarpımı sonucu bulunan puanı ifade eder. Bu puanın hesaplanmasında aşağıdaki formül uygulanır.

(A) = Birim (b-ort) veya alt birim (ab-ort) ortalaması x kadro/görev unvan katsayısı x aktif çalışılan gün katsayısı." denilmektedir. Bu puanın formül hesabında yer alan aktif çalışılan gün katsayısı ve birim (b-ort) veya alt birim (ab-ort) ortalaması; personelin mesai içi çalışmasının toplamından elde edilen bir değerdir. YÖK'ün yayınladığı Yönetmelik'te yer alan Kurumsal Katkı Puanı (A) nitelik olarak mesai içi puanlardan oluşmaktadır.

Yöneticiler kurumsal katkılarının karşılığı olarak 2547 sayılı Kanun'un 58'inci maddesinin "f" fıkrası gereği yönetici payı adı altında ek ödeme almaktadırlar. Bu nedenle yöneticilere Kurumsal Katkı Puanı(A) adı altında mesai içi ek ödeme yapılamaz.

Adı geçen Yönetmelik'in "Dağıtım Esasları" başlıklı 5'inci maddesinin 7'nci fıkrasında; "Kanunun 58'inci maddesinin (c) ve (d) fıkraları kapsamında bulunan personel ile (f) fıkrasının üçüncü paragrafı kapsamında yürütülen hizmetler için mesai dışı (B2+B3) puanı hesaplanır. Bu hesaplama, ilgisine göre Kanunun 58'inci maddesinde belirlenen tavan tutarları geçmemek üzere yapılır." denilmektedir. Buna göre 2547 sayılı Kanun'un (f) fıkrası kapsamındaki yöneticilere mesai saatleri dışında döner sermaye gelirlerine katkıları bulunması halinde sadece mesai dışı (B2+B3) puanı hesaplanır ve karşılığı ek ödeme yapılabilir.

Ayrıca 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 58'inci maddesinin "i" fıkrası hükmüne göre; Yükseköğretim Kuruluna yönetmelikle Kurumsal Katkı Puanı (A) belirleme yetkisi verilmemiştir. Kurumsal katkı puanı belirlenmesi, performans ve gelire katkı esasına da aykırı bir uygulamadır. Bu konu ile ilgili Sayıştay dairelerince verilen tazmin kararları da bulunmaktadır. Ancak üniversitelerin neredeyse tamamında, Yönetmelik'te yer aldığı için yöneticilere verilen ek ödemede Kurumsal Katkı Puanı (A) hesaplanmaktadır.

2547 Sayılı Kanun'un 58/f kapsamındaki yöneticilere, Kurumsal Katkı Puanı (A) adı altında mesai içi performans ek ödemesi yapılamayacağı ve bu konuda belirsizliğin ortadan kalkması için YÖK'ün düzenleme yapması gerektiği düşünülmektedir.

b) 2547 sayılı Kanun'un 58/C kapsamındaki döner sermaye birimlerinde çalışan öğretim elemanlarına aynı eğitim-öğretim faaliyetleri (C Puanı) için mükerrer ödeme yapıldığı görülmüştür.

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun "Çalışma esasları" başlıklı 36'ncı maddesinin 3'üncü fıkrasında; "Öğretim üyesi, kadrosunun bulunduğu yükseköğretim birimi ile sınırlı olmaksızın ve ihtiyaç bulunması halinde görevli olduğu üniversitede haftada asgari on saat ders vermekle yükümlüdür. Öğretim görevlisi ve okutmanlar ise, haftada asgari on iki saat ders vermekle yükümlüdür." ve Yükseköğretim Personel Kanunu'nun "Ek Ders Ücreti" başlıklı 11'inci maddesinin 1'inci fıkrasında; "2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 36'ncı maddesine göre haftalık okutulması mecburi ders yükü saati dışında, kısmi statüde bulunanlar dahil öğretim elamanlarına görev unvanlarına göre Maliye Bakanlığının görüşü üzerine Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen mecburi ve isteğe bağlı dersler ve diğer faaliyetler için bu ders ve faaliyetlerin haftalık ders programında yer alması ve fiilen yapılması şartıyla en çok yirmi saate kadar, ikinci öğretimde ise en çok on saate kadar ek ders ücreti ödenir. Ders yüklerinin tamamlanmasında öncelikle normal örgün öğretimde verilen ders ve faaliyetler dikkate alınır." denilmektedir.

2547 sayılı Kanun'un 36'ncı ve 2914 sayılı Kanun'un 11'inci maddesi birlikte değerlendirildiğinde, öğretim üyesinin haftada 10 saat, öğretim görevlisi ve okutmanların ise haftada 12 saat maaş karşılığı zorunlu ders verme yükümlülüğü vardır. Ayrıca öğretim üyesi, öğretim görevlisi ve okutmanlara; birinci öğretimde en fazla 20 saate, ikinci öğretimde ise en çok 10 saate kadar ek ders ücreti ödenir. Yani öğretim üyesi ayda 40 saat zorunlu maaş karşılığı ders, 80 saate kadar birinci öğretim ve 40 saate kadar ikinci öğretim ek ders ücreti almaktadır.

Ders Yükü Tespiti ve Ek Ders Ücreti Ödemelerinde Uyulacak Esaslar'ın 2'nci maddesine göre öğretim elemanlarının eğitim-öğretim faaliyetleri teorik dersler ve diğer faaliyetler olmak üzere iki grupta toplanır. Teorik dersler; haftalık ders programında yer alan, günü, saati ve yeri belirlenmiş, öğrenciye hitap eden, öğretim elemanının aktif olarak katıldığı eğitim-öğretim faaliyetleri olup, her ders saati bir ders yüküne eş değerdir. Diğer faaliyetler; teorik dersler dışındaki tüm eğitim- öğretim faaliyetlerini kapsar. Bu faaliyetler, haftalık ders programında günü, yeri, saati belirlenmiş, öğrenciye hitap eden, öğrencilerin aktif olarak katıldığı uygulamalı dersler ile teorik derslerin uygulamalarının ve laboratuvar, tıbbi ve cerrahi klinik uygulamaları, seminer ve diğer benzeri faaliyetlerin her ders saati bir ders yüküdür. Yine, bitirme ödevi, bitirme projesi, diploma projesi, proje ve staj raporu değerlendirme ve benzeri eğitim, öğretim faaliyetlerini yöneten öğretim elemanları, öğrenci sayısına bakılmaksızın toplam 2 saat /hafta uygulamalı ders yükü yüklenmiş sayılır. Lisansüstü eğitimde (yüksek lisans, doktora, tıpta uzmanlık, sanatta yeterlik) tez danışmanlığı, her bir öğrenci için, 1 saat/ hafta ders yüküdür. 2547 sayılı Kanun'un 36'ncı ve 2914 sayılı Kanun'un 11'inci maddesine göre açıklanan faaliyetlere ilişkin ders yükleri karşılığında maaş ve ek ders ücreti alınmaktadır. Yapılan incelemelerde maaş ve ek ders ücreti alınan bu eğitim öğretim faaliyetleri için döner sermayeden de ek ödeme alındığı görülmüştür.

Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik'in "Dağıtım Esasları" başlıklı 5'inci maddesinin 4'üncü fıkrasında; "(C) Eğitim-öğretim faaliyeti puanı; döner sermaye kapsamında yapılmayan eğitim-öğretim faaliyetleri için Yükseköğretim Kurulu tarafından hazırlanan "Eğitim-Öğretim Faaliyetleri Cetveli"nde yer alan puanlar toplamıdır. ... ." denilmektedir. Bu maddeye göre eğitim-öğretim faaliyeti puanı; döner sermaye kapsamında yapılmayan eğitim-öğretim faaliyetleri için hesaplanmaktadır. Ancak söz konusu Yönetmelik döner sermaye faaliyetlerinden elde edilen gelirlerden yapılan ek ödemeyi düzenlemektedir. Bu nedenle eğitim-öğretim faaliyeti puanı için döner sermaye kapsamında ek ödeme yapılmamalıdır. Eğitim-öğretim faaliyeti puanı belirlenmesi, performans ve gelire katkı esasına da aykırı bir uygulamadır.

Söz konusu Yönetmelik maddesi gereğince Yükseköğretim Genel Kurulunun 20.02.2014 tarihli kararı ile kabul edilen "Eğitim-Öğretim Faaliyet Cetveli " yayımlanmıştır. Cetvelde mükerrer ödemeye neden olan eğitim faaliyetleri listelenmiştir.

Eğitim-Öğretim Faaliyet Cetvelindeki eğitim faaliyetleri için öğretim elemanlarına teorik dersler ve diğer faaliyetlerden oluşan ders yükleri için 2547 sayılı Kanun'un 36'ncı ve 2914 sayılı Kanun'un 11'inci maddesine göre maaş ve ek ders ücreti ödenmektedir. Buna rağmen teorik dersler ve diğer faaliyetlerden oluşan ders yükleri için Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik'in 5'inci maddesinin 4'üncü fıkrası gereği ek ödeme yapılmaktadır.

2547 sayılı Kanun'un 36'ncı ve 2914 sayılı Kanun'un 11'inci maddesine göre ek ders ücreti ödendiği için ve eğitim-öğretim faaliyeti puanı döner sermaye kapsamında yapılmayan eğitim-öğretim faaliyetleri olduğu için döner sermayeden ek ödeme yapılmaması gerekmektedir. Bu konu ile ilgili Sayıştay dairelerince verilen tazmin kararları da bulunmaktadır. Ancak üniversitelerin neredeyse tamamında Yönetmelik'te yer aldığı için yapılan ek ödemede Eğitim-Öğretim Faaliyeti Puanı(C) hesaplanmaktadır.

Yapılan açıklamalar doğrultusunda ek ödeme kalemleri arasından eğitim-öğretim faaliyeti puanının çıkarılması, konu ile ilgili belirsizliğin ortadan kalkması için YÖK'ün düzenleme yapması gerektiği düşünülmektedir.

c) 2547 sayılı Kanun'un 58/C kapsamındaki döner sermaye birimlerinde çalışan öğretim elemanlarına aynı bilimsel faaliyetler (D puanı) için mükerrer ödeme yapıldığı görülmüştür.

2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu'nun "Akademik Teşvik Ödeneği" başlıklı ek 4'üncü maddesinde; "Her bir takvim yılı için, bir önceki yıl, bilim, teknoloji ve sanata katkı sağlayıcı nitelikte yurt içinde veya yurt dışında sonuçlandırılan proje, araştırma, yayın, tasarım, sergi, patent ile çalışmalarına yapılan atıflar, bilim kurulu bulunan uluslararası düzeydeki toplantılarda tebliğ sunma ve almış olduğu akademik ödüller esas alınarak öğretim elemanları için yüz puan üzerinden yıllık akademik teşvik puanı hesaplanır. ... aldıkları akademik teşvik puanının yüze bölünmesi suretiyle bulunacak oranın uygulanması suretiyle hesaplanan tutarda akademik teşvik ödeneği verilir. ..." hükmü yer almaktadır.

2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu'nun ek 4'üncü maddesine dayanılarak hazırlanan Akademik Teşvik Ödeneği Yönetmeliği'nin "Diğer Hükümler" başlıklı 10'uncu maddesinin 2'nci fıkrasının "b" bendinde: "Her bir takvim yılı için bir önceki yıl esas alınmak suretiyle hesaplanan akademik teşvik puanı üzerinden Şubat ayının onbeşinden itibaren oniki ay süreyle her ayın onbeşinde ödenir." denilmektedir.

Adı geçen Kanun ve Yönetmelik'e göre, söz konusu bilimsel faaliyetler için yıllık akademik teşvik puanı hesaplanıp, karşılığında akademik teşvik ödeneği ödenmektedir.

Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik'in "Dağıtım Esasları" başlıklı 5'inci maddesinin 5'inci fıkrasında; "(D) Bilimsel faaliyet puanı; döner sermaye kapsamında yapılmayan bilimsel faaliyetleri için, Yükseköğretim Kurulu tarafından hazırlanan "Bilimsel Faaliyetler Cetveli"nde yer alan puanlar toplamıdır. ... Bu puanın hesaplanması; öğretim elemanlarının bir önceki yıl içerisinde gerçekleştirdiği bilimsel faaliyetler puanı toplamının aylara eşit dağıtılması suretiyle aşağıdaki şekilde belirlenir. ..." denilmektedir. Bu maddeye göre bilimsel faaliyet puanı; döner sermaye kapsamında yapılmayan bilimsel faaliyetler için hesaplanmaktadır. Ancak söz konusu Yönetmelik döner sermaye faaliyetlerinden elde edilen gelirlerden yapılan ek ödemeyi düzenlemektedir. Bu durumda bilimsel faaliyet puanı için döner sermaye kapsamında ek ödeme yapılmamalıdır. Bilimsel faaliyeti puanı belirlenmesi, performans ve gelire katkı esasına da aykırı bir uygulamadır.

Üniversite döner sermayelerinde akademik teşvik ödeneğine benzer "Bilimsel Faaliyet Puanı(D)" adı altında ek ödeme yapılmaktadır. Yükseköğretim Kurulu tarafından hazırlanan "Bilimsel Faaliyetler Cetveli"nde akademik teşvik puanı hesaplamasında kullanılan bilimsel faaliyetler yer almaktadır. Bilimsel faaliyet puanının ve akademik teşvik puanının hesaplanmasında dikkate alınan bilimsel faaliyetler aynıdır. Dolayısıyla aynı bilimsel faaliyetler için üniversiteden akademik teşvik ödeneği, döner sermaye işletmesinden de "Bilimsel Faaliyet Puanı(D)" adı altında performans ek ödemesi hesaplanmakta ve mükerrer ödemeye neden olunmaktadır. Bu konu ile ilgili Sayıştay dairelerince verilen tazmin kararları da bulunmaktadır. Ancak üniversitelerin neredeyse tamamında Yönetmelik'te yer aldığı için yapılan ek ödemede Bilimsel Faaliyet Puanı(D) hesaplanmaktadır.

Yapılan açıklamalar doğrultusunda ek ödeme kalemleri arasından bilimsel faaliyet puanının çıkarılması, konu ile ilgili belirsizliğin ortadan kalkması için YÖK'ün düzenleme yapması gerektiği düşünülmektedir.

d)Döner sermaye faaliyetleri kapsamında olmayan genel kamu hizmeti gereği yürütülen görevler için 2547 sayılı Kanun'un 58/F kapsamındaki yöneticilere, öğretim elemanlarına ve diğer personele "Diğer Faaliyetler Puanı" adı altında mesai içi performans ek ödemesi yapıldığı görülmüştür.

Yukarıdaki maddelerde belirtildiği üzere 2547 sayılı Kanun'un 58'inci maddesinin (f) fıkrasının 1 ve 2'nci bentlerine göre adı geçen yöneticilere gelir getirici katkılarına bakılmaksızın, üniversite yönetim kurulunun uygun gördüğü birimin döner sermaye hesabından yönetici payı olarak ayrılan tutardan ek ödeme yapılacağı, aynı fıkranın 3'üncü bendine göre ise bu fıkra kapsamında bulunan yöneticilere, mesai saatleri içerisinde verdikleri mesleki hizmetlerinden dolayı ayrıca ek ödeme yapılamayacağı hükme bağlanmıştır. Çünkü yöneticiler mesai saatleri içindeki mesleki ve yöneticilik faaliyetleri karşılığı olarak Kanun'un 58/f kapsamında ek ödeme almaktadırlar. Ayrıca öğretim elemanlarına ve diğer personele (657'ye tabi) döner sermaye faaliyetleri kapsamında olmayan genel kamu hizmeti gereği yürütülen görevler için de ödenmemesi gereken ek ödeme yapılmaktadır.

Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik'in 5'inci maddesinin 6'ncı fıkrasında; "(E) Diğer faaliyetler puanı; (A), (B), (C) ve (D) puanlarının hesaplanmasında dikkate alınan faaliyetler dışındaki komisyon üyelikleri, özellik arz eden riskli birimlerde çalışma ve benzeri diğer hususlar dikkate alınarak hazırlanan ve bu Yönetmelik ekinde yer alan Ek-2 Ek Görev Cetveli ve Ek-3 Risk Cetvelinde tanımlanan ve belirlenen yüzdelik değerlerin kişinin birim ortalaması üzerinden hesaplanan (A) puanı ile çarpılması sonucu bulunan puandır. ...." denilmektedir.

Ek Görev Cetvelindeki görev tanımlarına bakıldığında bazı görevlerin, yöneticilik görevi gereği ve mesai saatleri içerisinde olduğu açıkça anlaşılmaktadır. Örneğin rektör, rektör yardımcıları, dekanlar ile enstitü ve yüksekokul müdürleri için üniversite senatosu üyeliği, diğer faaliyetler kapsamında ek görev değil bizzat yöneticilik görevi gereğidir. Çünkü 2547 sayılı Kanun'un 14'üncü maddesinin (a) fıkrasında senatonun, rektörün başkanlığında, rektör yardımcıları, dekanlar ve her fakülteden fakülte kurullarınca üç yıl için seçilecek birer öğretim üyesi ile rektörlüğe bağlı enstitü ve yüksekokul müdürlerinden teşekkül edeceği belirtilmektedir. Aynı durum üniversitelerarası kurul üyeliği içinde geçerlidir. Çünkü rektör bu kurulun doğal üyesidir. Dolayısıyla üniversite senatosu üyeliği için rektör, rektör yardımcılarına, dekanlar ile enstitü ve yüksekokul müdürlerine; üniversitelerarası kurul üyeliği içinde rektöre ek ödeme yapılmamalıdır.

Döner sermaye gelirinin elde edildiği birimlerin dekan ile enstitü ve yüksekokul müdürleri, fakülte kurulunun; dekan ise fakülte yönetim kurulunun yöneticilik gereği doğal üyesidir. Dolayısıyla adı geçen yöneticilere söz konusu görevler için ek ödeme yapılmamalıdır. Yöneticilere diğer faaliyetler puanı belirlenmesi, performans ve gelire katkı esasına da aykırı bir uygulamadır.

Bu konu ile ilgili Sayıştay dairelerince verilen tazmin kararları da bulunmaktadır. Ancak üniversitelerin neredeyse tamamında Yönetmelik'te yer aldığı için yöneticilere yapılan ek ödemede Diğer Faaliyetler Puanı(E) hesaplanmaktadır.

Yükseköğretim Kurulu'nun yayınladığı Ek Görev Cetvelinde harcama yetkililiği ek görev sayılmamıştır. Çünkü genel sekreter, dekan, başhekim, enstitü ve yüksekokul müdürleri için yöneticisi oldukları harcama biriminde, bu görev yöneticiliğin doğal sonucudur.

Öğretim elemanlarına ve diğer personele (657'ye tabi) döner sermaye faaliyetleri kapsamında olmayan genel kamu hizmeti gereği yürütülen görevler için ek ödeme yapılmaktadır. Bölüm başkanlığı, anabilim dalı başkanlığı, ihale komisyonu üyeliği, piyasa fiyat araştırma komisyonu üyeliği, taşınır kayıt kontrol yetkilisi, yaklaşık maliyet komisyonu üyeliği ile muayene ve kabul komisyonu üyeliği vb. görevler döner sermaye faaliyetleri kapsamında olmayan genel kamu hizmeti gereği yürütülen görevlerdir. Bu görevler üniversitelerin diğer birimlerinde de yürütülmekte ancak bu görevler için herhangi bir ek ödeme yapılmamaktadır. Dolayısıyla döner sermaye faaliyetleri kapsamında olmayan genel kamu hizmeti gereği yürütülen görevler için ek ödeme yapılmamalıdır. Genel kamu hizmeti gereği yürütülen görevler için diğer faaliyetler puanı belirlenmesi, performans ve gelire katkı esasına da aykırı bir uygulamadır.

Yapılan açıklamalar doğrultusunda diğer faaliyetler puanının hesabında kullanılan Ek Görev Cetvelinden, yöneticilik görevinin doğal sonucu olan görevler ile döner sermaye faaliyetleri kapsamında olmayan genel kamu hizmeti gereği yürütülen görevlerin çıkarılması, konu ile ilgili belirsizliğin ortadan kalkması için YÖK'ün düzenleme yapması gerektiği düşünülmektedir.

e) Üniversite döner sermaye işletmelerinde "Taban Ek Ödeme" adı altında performans ve gelire katkı esasına aykırı ek ödeme yapıldığı görülmüştür.

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 58'inci maddesinin (c) fıkrasında: "Tıp ve diş hekimliği fakülteleri ile sağlık uygulama ve araştırma merkezlerinin hesabında toplanan döner sermaye gelirleri bakiyesinden, bu yerlerde;

1) Gelir getiren görevlerde çalışan öğretim üyesi ve öğretim görevlilerine ... ek ödeme matrahının yüzde 800'ünü, araştırma görevlilerine ise yüzde 500'ünü; bu yerlerde görevli olmakla birlikte gelire katkısı olmayan öğretim üyesi ve öğretim görevlilerine yüzde 600'ünü, araştırma görevlilerine ise yüzde 300'ünü,

2) Diğer öğretim elemanlarına ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na tabi personel ile aynı Kanunun 4 üncü maddesinin (B) bendine göre sözleşmeli olarak çalışan personele ek ödeme matrahının; uzman tabipler için yüzde 600'ünü, hastaneler başmüdürü ve eczacılar için yüzde 250'sini, başhemşireler için yüzde 200'ünü, diğer öğretim elemanları ile diğer personel için yüzde 150'sini, işin ve hizmetin özelliği dikkate alınarak yoğun bakım, doğumhane, yeni doğan, süt çocuğu, yanık, diyaliz, ameliyathane, enfeksiyon, özel bakım gerektiren ruh sağlığı, organ ve doku nakli, acil servis ve benzeri sağlık hizmetlerinde çalışan personel için yüzde 200'ünü geçmeyecek şekilde aylık ek ödeme yapılır. ...

Nöbet hizmetleri hariç olmak üzere mesai saatleri dışında gelir getirici çalışmalarından doğan katkılarına karşılık olarak (1) numaralı bentte belirtilen personel için yüzde 50'sini, (2) numaralı bentte belirtilen personel için yüzde 20'sini geçmeyecek şekilde ayrıca aylık ek ödeme yapılır." denilmektedir. Söz konusu Kanun maddesine göre; mesai içi ve mesai dışı ek ödeme tavan oranı belirlenmiştir. Buna göre örneğin gelir getiren görevlerde çalışan öğretim üyesi ve öğretim görevlilerine mesai içi 8 kat (%800) mesai dışı 4 kata (%400) kadar ek ödeme yapılabilir. Ancak söz konusu Kanun mesai içi ve mesai dışı ek ödemesi için herhangi bir taban oran belirlememiştir.

Ayrıca 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 58'inci maddesinin (i) fıkrasında: "...Yapılacak ek ödemenin oranları ile bu ödemelerin esas ve usulleri; ... Yükseköğretim Kurulu tarafından çıkartılacak yönetmelikle belirlenir. ..." hükmü yer almaktadır. Bu madde hükmüne göre Yükseköğretim Kuruluna yönetmelikle, yapılacak ek ödemenin oranlarını belirleme yetkisi verilmiştir. Yükseköğretim Kurulunun yönetmelikle, yapılacak ek ödemenin taban tutarını belirleme yetkisi yoktur.

Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik'in "Dağıtım Esasları" başlıklı 5'inci maddesinin 9'uncu fıkrasında: "Yapılacak asgari ek ödeme oranı, ilgili birim yöneticisi (dekan ve başhekim) için yönetim kurulunca Kanunda belirlenen tavan oranını geçmemek üzere belirlenen yönetici payı ek ödeme oranının; tıp fakültesi ile sağlık uygulama ve araştırma merkezlerinde görev yapan öğretim üye ve öğretim görevlileri ile uzman tabip ve diş tabipleri için % 25'inden, diğer öğretim elemanları için % 20'sinden, diğer personel için ise % 15'inden, diş hekimliği fakültelerinde ise öğretim elemanları için % 20'sinden, diğer personel için ise % 15'inden az olamaz. Asgari ek ödeme hesaplamasında aktif çalışılan gün katsayısı dikkate alınır ve aşağıdaki gibi hesaplanır.

Asgari ek ödeme tutarı = (Asgari ek ödeme oranı) x (Aktif çalışılan gün katsayısı" denilmektedir. Yükseköğretim Kurulu, Yönetmelik'in bu maddesiyle ek ödeme taban oranının belirlenen oranlardan az olamayacağını belirlemiştir. Örneğin tıp fakültesi ile sağlık uygulama ve araştırma merkezlerinde gelir getiren görevlerde çalışan öğretim üyesi ve öğretim görevlilerine ödenebilecek taban ek ödeme oranı %125'den (dekan ve başhekim yönetici payı oranı %500x%25) az olamayacaktır. Kanun ve Yönetmelik maddesi gereği yasal sınırlar dahilinde ek ödeme oranı belirlemede esas yetkili organ üniversite yönetim kurullarıdır. Örneğin tıp fakültesi ile sağlık uygulama ve araştırma merkezlerinde gelir getiren görevlerde çalışan öğretim üyesi ve öğretim görevlileri için Üniversite Yönetim Kurullarının belirleyeceği ek ödeme oranları; mesai içinde tavan oran olan ek ödeme matrahının %800 ünü geçemeyecek, taban oran olan ek ödeme matrahının %125' inden az olamayacaktır. Ancak ilgili personel sadece hak ettiği performans ek ödemesini alabilecektir.

Yapılan incelemelerde ilgili personele "Taban Ek Ödeme" adı altında performans ve gelire katkı esasına aykırı ek ödeme yapıldığı görülmüştür. İdare tarafından; adı geçen Yönetmelik'te belirlenen taban oranlar personel işe gelip hiçbir iş yapmasa da alabileceği taban ek ödeme tutarı gibi değerlendirilmiştir. Nasıl üniversite yönetim kurulunca bir ek ödeme oranı belirleniyor ve personel sadece hak ettiği performans ek ödemesini alabiliyorsa aynı mantık taban oran için de geçerlidir. Diğer türlü personel hak etmese de tavan orandan ek ödeme alabilirdi. Bu konu Sayıştay tarafından üniversitelerle ilgili düzenlenen kamu idaresi raporlarında da yer almaktadır. Ancak üniversitelerin neredeyse tamamında Yönetmelik'te yer alan belirsiz düzenleme nedeniyle, yapılan ek ödemede taban ek ödeme hesaplanmaktadır.

Adı geçen Yönetmelik, taban ek ödeme oranının, yönetici payı ek ödeme oranının tıp fakültesi ile sağlık uygulama ve araştırma merkezlerinde görev yapan öğretim üye ve öğretim görevlileri ile uzman tabip ve diş tabipleri için % 25'inden, diğer öğretim elemanları için % 20'sinden, diğer personel için ise % 15'inden, diş hekimliği fakültelerinde ise öğretim elemanları için % 20'sinden, diğer personel için ise % 15'inden az olamayacağını düzenlemiştir. Eğer Yönetmelik maddesi idarelerin anladığı gibi yorumlanırsa üniversite yönetim kurulu kararıyla taban oran yönetici payı ek ödeme oranının %100'ü belirlenebilir. Böylece ilgili personelin tamamına birim yönetici payı kadar (%500) taban ek ödeme yapılabilir. Çünkü Yönetmelik bahsedilen oranlardan az olamaz demektedir ve söz konusu oranların %100'e çıkarılmasında herhangi bir engel yoktur. Bu durumda performans göstergelerinin ve gelire katkının bir anlamı olmayacağı gibi söz konusu Kanun ve Yönetmelik'in de varlığının bir önemi olmayacaktır. Diğer yandan Kanun'la YÖK'e taban tutar belirleme yetkisi verilmemiştir. Dolayısıyla idarelerin yorumladığı şekilde YÖK'ün taban tutar belirleme yetkisi yoktur. YÖK ancak taban oran belirleyebilir.

Sonuç olarak "Taban Ek Ödeme" adı altında performans ve gelire katkı esasına aykırı taban ek ödemesi yapılamayacağından, konu ile ilgili belirsizliğin ortadan kalkması için YÖK'ün ilgili Yönetmelik'te düzenleme yapması gerektiği düşünülmektedir.

f) Üniversite hastanelerinde asistanlar tarafından verilen hizmetlere ait ek ödemeye esas bireysel gelir getirici faaliyet puanlarının, asistandan sorumlu olan öğretim üyesine verildiği görülmüştür.

Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik'in "Dağıtım esasları" başlıklı 5 inci maddesinin 3'üncü fıkrasında; " (B) Bireysel gelir getirici faaliyet puanı; Kurum içinde bireysel gelir getirici faaliyetlerden dolayı alınan mesai içi (B1), mesai dışı ilave ücret alınmayan (B2) ve mesai dışı ilave ücret alınan (B3) puanlarının toplamından oluşan puandır. Her bir döner sermaye birimi için Yükseköğretim Kurulu tarafından hazırlanan "Gelir Getirici Faaliyet Cetveli"ne göre kişinin ürettiği hizmetlerden elde edilen puanlar kullanılarak hesaplanır. Bu puan aşağıdaki şekilde hesaplanır. ..." olarak ifade edilmiştir. Yönetmelik maddelerine göre gelir getirici faaliyet cetveline göre kişinin ürettiği hizmetlerden elde edilen puanlar öğretim üyelerinin bireysel gelir getirici faaliyet puanını (B) oluşturmalıdır. Döner sermaye gelirlerinden performans ek ödemesi alınması için gelire katkı esastır. Katkıdan; öğretim üyesinin hizmet sürecinde bilfiil yer alarak mal ve hizmet oluşumunda birebir bulunması ile döner sermaye gelirlerine sağladıkları katkının anlaşılması gerekmektedir. Bu nedenle asistanlar (Araştırma görevlileri) tarafından verilen poliklinik hizmeti dahil birçok hizmete ait bireysel gelir getirici faaliyet puanları, asistandan sorumlu olan öğretim üyesine verilmemelidir. Bu uygulama, performans ve gelire katkı esasına da aykırıdır.

Adı geçen Yönetmelik'in "Dağıtım esasları" başlıklı 5'inci maddesi 8'inci fıkrasında;

Yapılacak ek ödemede, ...

a) Öğretim üye ve görevlileri ile uzman, uzman tabip ve uzman kadrosundaki uzman tabip ve uzman/doktoralı diş tabiplerinin bireysel net katkı puanı = A + [(B1+B2+B3) x KK1 + (C x KK2)] + D + E,

b) Araştırma görevlileri ile tabip ve diş tabiplerinin bireysel net katkı puanı =A+D+E, ... formülleri kullanılarak hesaplama yapılır." denilmektedir. Yönetmelik'e göre araştırma görevlilerinin bireysel net katkı puanı hesabında (B) puanı kullanılmamakta, öğretim üyelerinin ek ödeme puanına, asistanlar tarafından yapılan işlemler, bireysel gelir getirici faaliyet puanı (B) olarak hesaplanmaktadır. Bu durum performansa ve döner sermaye gelirine katkıya göre ek ödeme usulüne tamamen aykırıdır. Öğreti üyelerine sadece kendi bireysel gelir getiri faaliyetler karşılığı bireysel net katkı (B) puanı hesaplanmalıdır. Asistanlar (Araştırma görevlileri) tarafından verilen poliklinik hizmeti dahil birçok hizmete ait bireysel gelir getirici faaliyet puanları da asistanlar için B puanı olarak dikkate alınmalıdır. Bu konu Sayıştay tarafından üniversitelerle ilgili düzenlenen kamu idaresi raporlarında da yer almaktadır. Ancak üniversitelerin neredeyse tamamında Yönetmelik'te yer aldığı için yapılan ek ödemede söz konusu uygulama devam etmektedir.

Yapılan açıklamalar doğrultusunda, asistanlar tarafından gerçekleştirilen bireysel gelir getirici faaliyetler için öğretim üyelerine, bireysel gelir getirici faaliyet puanı hesaplanmaması ve bu puanlar esas alınarak performans ek ödemesi yapılmaması için YÖK'ün söz konusu Yönetmelik'te düzenleme yapması gerektiği düşünülmektedir.

g) Üniversitelerde özel muayene sağlık hizmetlerinin mevzuata aykırı şekilde mesai saatleri içerisinde sunulduğu görülmüştür.

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 58'inci maddesinin (h) fıkrasında: "Öğretim üyelerinin mesai saatleri dışında üniversitede sundukları sağlık hizmetlerinden dolayı, ... alınan ilave ücretler döner sermaye işletmesinin ayrı bir hesabında toplanır. ..." denilmekte ve Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik'te de aynı düzenleme yer almaktadır.

Adı geçen Kanun maddesi hükmünde; öğretim üyelerinin mesai saatleri dışında üniversitede sundukları sağlık hizmetlerinden dolayı alınan ilave ücretlerin döner sermaye işletmesinin ayrı bir hesabında toplanacağı belirtilmektedir. Dolayısıyla özel muayene ek ödemesi olarak adlandırılan bu ödemenin yapılabilmesi için sağlık hizmetinin fiilen ve mesai saatleri dışında sunulması gereklidir.

Yapılan incelemelerde; üniversitelerde özel muayene adı altında sunulan sağlık hizmetlerinin çok büyük bir kısmının (%90 üstü) mesai içi çalışma saatlerinde gerçekleştirildiği görülmüştür. Bu durum ilgili öğretim elemanlarının asli kamu görevi olarak sunmaları gereken sağlık hizmetlerini sunmadıkları anlamına gelmektedir. Üniversite hastanelerinde kullanılan otomasyon sisteminde mesai saatlerinin tanımlandığı bir ekran olmasına rağmen bu ekranın kullanılmadığı görülmüştür. Hastane yönetiminin, üniversite üst yönetiminin ve döner sermaye işletme müdürlüğünün; özel muayene adı altında sunulan sağlık hizmetlerinin %90'dan fazlasının mesai içi çalışma saatlerinde sunulmasına müdahale etmedikleri görülmektedir. Bu konu Sayıştay tarafından üniversitelerle ilgili düzenlenen kamu idaresi raporlarında da yer almaktadır. Ancak üniversitelerin özel muayene adı altında sunulan sağlık hizmetlerinin mesai içi çalışma saatlerinde sunulmasına gerekli önlemi almadıkları görülmektedir.

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun "Yükseköğretim Kurulunun görevleri" başlıklı 7'nci maddesine göre Yükseköğretim Kurulunun, üniversitelere tahsis edilen kaynakların, etkili bir biçimde kullanılmasını gözetim ve denetim altında bulundurma ve yükseköğretim kurumları arasında koordinasyon görevi vardır.

Yapılan açıklamalar doğrultusunda, Yükseköğretim Kurulunun özel muayene adı altında sunulan sağlık hizmetlerinin mesai içi çalışma saatlerinde sunulmaması için söz konusu Yönetmelik'te daha açık ve yasaklayıcı düzenleme yapması gerektiği düşünülmektedir.

Kamu idaresi cevabında; 6085 sayılı Sayıştay Kanunu'nun 38 inci maddesinde yer alan "...Denetim raporları, kamu idaresinin üst yöneticisi tarafından, raporun alındığı tarihten itibaren otuz gün içinde cevaplandırılır...." şeklindeki düzenlemeye göre 30 gün içerisinde kamu idaresi tarafından denetim raporlarına cevap verilmesi gerekmektedir. Raporumuz 24.04.2019 tarihinde tebliğ edilmesine rağmen Kamu İdaresi tarafından yasal süresi içerisinde cevap gönderilmemiştir.

Sonuç olarak;

a) 2547 sayılı Kanun'un 58/f kapsamındaki yöneticilere, Kurumsal Katkı Puanı (A) adı altında mesai içi performans ek ödemesi yapılamayacağı ve bu konuda belirsizliğin ortadan kalkması için YÖK'ün düzenleme yapması gerektiği düşünülmektedir.

b) Ek ödeme kalemleri arasından eğitim-öğretim faaliyeti puanının çıkarılması, konu ile ilgili belirsizliğin ortadan kalkması için YÖK'ün düzenleme yapması gerektiği düşünülmektedir.

c) Ek ödeme kalemleri arasından bilimsel faaliyet puanının çıkarılması, konu ile ilgili belirsizliğin ortadan kalkması için YÖK'ün düzenleme yapması gerektiği düşünülmektedir.

d) Diğer faaliyetler puanının hesabında kullanılan Ek Görev Cetvelinden, yöneticilik görevinin doğal sonucu olan görevler ile döner sermaye faaliyetleri kapsamında olmayan genel kamu hizmeti gereği yürütülen görevlerin çıkarılması, konu ile ilgili belirsizliğin ortadan kalkması için YÖK'ün düzenleme yapması gerektiği düşünülmektedir.

e) "Taban Ek Ödeme" adı altında performans ve gelire katkı esasına aykırı taban ek ödemesi yapılamayacağı, konu ile ilgili belirsizliğin ortadan kalkması için YÖK'ün ilgili Yönetmelik'te düzenleme yapması gerektiği düşünülmektedir.

f) Asistanlar tarafından gerçekleştirilen bireysel gelir getirici faaliyetler için öğretim üyelerine, bireysel gelir getirici faaliyet puanı hesaplanmaması ve bu puanlar esas alınarak performans ek ödemesi yapılmaması için YÖK'ün söz konusu Yönetmelik'te düzenleme yapması gerektiği düşünülmektedir.

g) Yükseköğretim Kurulunun özel muayene adı altında sunulan sağlık hizmetlerinin mesai içi çalışma saatlerinde sunulmaması için söz konusu Yönetmelik'te daha açık ve yasaklayıcı düzenleme yapması gerektiği düşünülmektedir.