Üyelik Ödentisi - Sendika Ödeneği ve Gerçekler

5473 Sayılı kanunla sendika üyelerine, 15 Ocak 2006 tarihinden itibaren ödenen 5 YTL sendikalara ödediği; sendika aidatı ile karıştırılmaktadır. Sendikaların bu 5 YTL ödentinin 10 YTL çıkarılmasını desteklemelerinin amacı sendikalı memur ile sendikasız memur arasında bir fark olmasını istemelerinden kaynaklanmaktadır. Zira, memur sendikaları kanununda memuru üye olmaya özendirici bir hüküm bulunmamaktadır.

Ülkemizde memur sendikaları arasında sendikalaşma oranı % 50 civarındadır. Sendikalı memur sayısının artması toplu görüşmelerde sendikaların elini güçlendirecektir. Sendikalar, eğer anlaşma sağlanırsa sendikalı üyeye ödenecek 10 YTL fark neticesinde sendikalı olmayan memurların üye olabileceğini düşünmektedirler.

Aslında sorun; ?Toplu İş Sözleşmesi, Grev Ve Lokavt Kanununu? nda olan ama ?4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu? nda olmayan ?Toplu iş sözleşmesinden taraf işçi sendikasının üyeleri yararlanırlar? hükmü ile ?Dayanışma aidatı? ndan kaynaklanmaktadır. Toplu iş sözleşmesinden faydalanmak için bütün işçiler ya yetkili sendikaya üye olmak ya da yetkili sendikaya ?Dayanışma aidatı? ödemek zorundadır, bu nedenden dolayı bütün işçiler bir sendikaya üyedirler.

?Toplu iş sözleşmesinden taraf işçi sendikasının üyeleri yararlanırlar? hükmü ile ?Dayanışma aidatı? hükümlerin, ?4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu? nda olmamasından dolayı sendikanın toplu görüşmede hükümetle anlaşma imzalasa bile alınan haklardan üye olan olmayan herkesin faydalanması neticesinde memurlar sendikalara üye olmamaktadırlar. Hükümetler ilgili kanunları değiştirerek bu konuyu düzenleyebilirler, ama hiç bir hükümet, memur sendikalarına bu hükümleri içeren bir grev ve toplu sözleşmeli sendika kanunu hakkı vermeye yanaşmamaktadır.

BAZI TANIMLAR

Dayanışma aidatı nedir? Sendikalara üye olmayan işçilerin; toplu iş sözleşmesinden yararlanabilmeleri için yetkili işçi sendikasına ödedikleri aidat. Bu kavram memur sendikaları kanununda bulunmamaktadır.

Sendika ödeneği nedir? 5473 Sayılı kanuna göre sendika üyelerine 15 Ocak 2006 tarihinden itibaren ödenen 5 YTL dir. Bu 5 YTL nin sendikalara ödenen aidatlarla yani Üyelik ödentisi ile bir ilgisi bulunmamaktadır. Sendikalar işte bu 5 YTL'nin 10 YTL'ye yükseltilmesini istemektedirler. Bu 10 YTL sendika aidatı değildir. Sendikalı memura ödenecek miktardır.

Üyelik ödentisi nedir? Kamu görevlileri sendikasına, kamu görevlisinin ödeyeceği üyelik ödentileridir kısaca üyelik aidatıdır. Üyelik aidatı 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanununun 25.maddesi ile düzenlenmiştir. Bu maddeye göre; Aylık üyelik ödenti tutarı 15 inci derecenin birinci kademesinden aylık alan Devlet memurunun damga vergisine tâbi brüt gelirleri toplamının binde dördünden az, otuzda birinden fazla olamaz.

Memur sendikalarının 3,5 ila 6 YTL arasındaki üye aidatlarına rağmen işçi sendikaları üyelerinden ?Sendikalar Kanunu? yani İşçi sendikaları kanununun 23. maddesine göre işçinin bir günlük çıplak ücretidir. Bu ücrette yaklaşık olarak sendikalara göre değişmekle birlikte 50 YTL civarındadır.

İlgili mevzuatlar;

Dayanışma aidatı ile ilgili mevzuat (işçi sendikaları):

7.5.1983 tarihli ve 18040 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 2822 Sayılı

?Toplu İş Sözleşmesi, Grev Ve Lokavt Kanunu? nun; http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/mevzuat/metinx.asp?MevzuatKod=1.5.2822

?Taraf sendika üyeliğinden ayrılma, çıkarılma veya üye olmamanın sonuçları:

Madde 9 ? Toplu iş sözleşmesinden taraf işçi sendikasının üyeleri yararlanırlar.

Toplu iş sözleşmesinin imzalanması tarihinde taraf sendikaya üye olanlar yürürlük tarihinden, imza tarihinden sonra üye olanlar ise üyeliklerinin taraf işçi sendikasınca işverene bildirildiği tarihten itibaren yararlanırlar.

Toplu iş sözleşmesinin imzası sırasında taraf işçi sendikasına üye bulunmayanlar, sonradan işyerine girip de üye olmayanlar veya imza tarihinde taraf işçi sendikasına üye bulunup da ayrılanlar veya çıkarılanların toplu iş sözleşmesinden yararlanabilmeleri, toplu iş sözleşmesinin tarafı işçi sendikasına dayanışma aidatı ödemelerine bağlıdır. Bu hususta işçi sendikasının muvafakatı aranmaz. Dayanışma aidatı ödemek suretiyle toplu iş sözleşmesinden yararlanma talep tarihinden geçerlidir.

Dayanışma aidatı miktarı, üyelik aidatının üçte ikisidir.

Faaliyeti durdurulmuş sendikalara dayanışma aidatı ödenmez.?

Hükümleri gereğince; sendikalara üye olmayan işçiler toplu sözleşme haklarından faydalanabilmesi için toplu sözleşme yapmaya yetkili sendikaya dayanışma aidatı ödemektedirler.

Sendika ödeneği mevzuatı (memur sendikaları):

5473 Sayılı 21.3.2006 Tarihli http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5473.html

?Değişik Adlar Altında İlave Ödemesi Bulunmayan Memurlara Ve Sözleşmeli Personele Ek Ödeme Yapılması İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun? 31.03.2006 tarihli ve 26125 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

Bu kanunun;

?MADDE 1 ? 27.6.1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye aşağıdaki ek maddeler eklenmiştir.

EK MADDE 4 ? 25.6.2001 tarihli ve 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu hükümleri uyarınca kamu görevlileri sendikasına üye olup, kendisinden üyelik ödentisi kesilen kamu görevlilerine, anılan kesintinin yapıldığı her ay için 5 YTL tutarında sendika ödeneği verilir.

Bu ödeme, damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz ve ilgili mevzuatı uyarınca ödenmekte olan zam, tazminat, ödenek, döner sermaye payı, ikramiye, ücret ve her ne ad altında olursa olsun benzeri ödemelerin hesabında dikkate alınmaz.?

?MADDE 12 - Bu Kanunun;

b) 1 inci maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen ek 4 üncü madde, 3 üncü maddesinin (f) bendi, 5 inci maddesinin (a) ve (c) fıkraları 15.1.2006 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde, yürürlüğe girer.?

Hükümleri gereğince; Sendika üyelerine 15 Ocak 2006 tarihinden itibaren 5 YTL sendika üyelik tazminatı ödenmektedir. Bu miktar sendikaya ödenen ücret değildir, sadece üyelere devlet tarafından ödenen bir miktardır. Sendikalara üye olanlarla olmayanlar arasında bir fark olması için getirilen bir düzenlemedir.

Ayrıca aynı kanunun;

?MADDE 4- 31.12.1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 63 üncü maddesinin birinci fıkrasının (4) numaralı bendinde yer alan "Sendikalar Kanunu hükümlerine göre" ibaresi "Çalışanlar tarafından ilgili kanunlarına göre" şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 12 - Bu Kanunun;

e) 3 üncü maddesinin (d), (g), (h) bentleri, 4 üncü maddesi, 5 inci maddesinin (b) fıkrası yayımını izleyen aybaşında, yürürlüğe girer.?

Hükümleri gereğince; 15 Nisan 2006 tarihinden itibaren Sendika üyelik aidatları gelir vergisine tabi değildir. Dolayısıyla bir miktar daha az vergi ödemektedirler.

Üyelik aidatı mevzuatı (işçi sendikaları):

7.5.1983 tarihli ve 18040 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 2821 Sayılı

?Sendikalar Kanunu? http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/mevzuat/metinx.asp?MevzuatKod=1.5.2821

Kısaca İşçi sendikaları kanununun;

?Üyelik aidatı:

Madde 23 ? Faaliyeti durdurulmayan sendika ve konfederasyonlara üyelerince ödenecek aidatın miktarı tüzüklerinde belirtilir.

İşçi sendikasına işçinin ödeyeceği aylık üyelik aidatı tutarı, bir günlük çıplak ücretini geçemez.

İşveren sendikasına işverenin ödeyeceği aylık üyelik aidatı tutarı,işyerinde işçilere ödediği bir günlük çıplak ücretleri toplamını geçemez.

Sendika tüzüklerine, üyelik aidatı dışında, üyelerden başka bir aidat alınacağına ilişkin hükümler konamaz.?

Hükümleri gereğince; işçiler sendikalara üyelik aidatı ödemekte ayrıca sendikaya üye olmayan veya diğer sendikaya üye olan kişi toplu sözleşme haklarından faydalanabilmesi için toplu sözleşme yapmaya yetkili sendikaya dayanışma aidatı ödemektedirler.

Üyelik ödentisi (aidatı) mevzuatı (memur sendikaları):

25.6.2001 tarihli ve 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu'nun

http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/mevzuat/metinx.asp?MevzuatKod=1.5.4688

?Üyelik ödentisi

Madde 25- Kamu görevlileri sendikasına, kamu görevlisinin ödeyeceği üyelik ödentileri, 14 üncü madde çerçevesinde doldurulan üyelik başvuru formuna ve sendika tüzüğünde belirtilen aylık ödenti tutarına göre kamu işverenince aylığından kesilerek beş gün içinde sendikaların banka hesaplarına yatırılır ve ödenti listesinin bir örneği ilgili sendikaya gönderilir. Kamu işvereni, sendikaya üye olan ve üyelik ödentisi kesilen kamu görevlilerinin listesini her ayın son haftasında, işyerinde herkesin görebileceği yerde ilan eder.

Aylık üyelik ödenti tutarı; kamu görevlisinin kadro ya da pozisyonuna bağlı ve her ay mutat olarak ödenmekte olan damga vergisine tâbi aylık brüt gelirleri toplamına, sendika tüzüğünde belirtilen oran uygulanmak suretiyle hesaplanır. Ödenti tutarı, 15 inci derecenin birinci kademesinden aylık alan Devlet memurunun damga vergisine tâbi brüt gelirleri toplamının binde dördünden az, otuzda birinden fazla olamaz.

Sendika tüzüğüne, üyelik ödentisi dışında her ne ad altında olursa olsun, üyelerden başka bir kesinti yapılmasını öngören hükümler konulamaz.

Sendika merkez genel kurul kararıyla üyelikten çıkarılan üyelerin isimlerinin sendikaca onbeş gün içinde işverene bildirilmesi zorunludur.

Konfederasyonlara üyelerince ödenecek ödenti miktarı, sendikaların ödenti tutarlarının yüzde beşinden aşağı olmamak üzere konfederasyonların genel kurullarınca belirlenir.?

TÜRK EĞİTİM-SEN Tüzüğünden Üyelik ödentisi (aidatı):

http://www.turkegitimsen.org.tr/1mevzuatpdf/200_tes_sendika_tuzugu.pdf

?Üyelik Ödentisi

MADDE 52- Üyeler; kanun, tüzük ve yönetmeliklerdeki amaçların gerçekleştirilmesi için yapılacak harcamalara karşılık olmak üzere; aylık, taban aylığı, kıdem aylığı, her türlü zam ve tazminatlar ile ödenekler toplamının brüt tutarının binde beşi (% 05)'i nispetinde üyelik ödentisi öderler. Merkez yönetim kurulu bu oranı iki katına kadar çıkarabilir.

Aylık ödenti tutarı; 15 inci derecenin birinci kademesinden aylık alan devlet memurunun, aylık, taban aylığı, kıdem aylığı, her türlü zam ve tazminatlar ile ödenekler toplamının net tutarının otuzda birini geçemez.?

EĞİTİM SEN Tüzüğünden Üyelik ödentisi (aidatı):

http://www.egitimsen.org.tr/index.php?eylem=tuzuk

?Ödentilerin Toplanması

Madde 48 - Sendika ödentileri üyelerin aylık ve ücret bordrolarından işverence kesilir. Aylık ödenti tutarı; 15. derecenin 1. kademesinde aylık alan devlet memurunun aylık, taban aylığı, kıdem aylığı, her türlü zam ve tazminatlar ile ödenekler toplamının net tutarının otuzda birini geçmeyecek şekilde Başkanlar Kurulunun da görüşü alınarak Merkez Yönetim Kurulunca belirlenir.

Ödentilerin kullanılma esasları yönetmelikle düzenlenir.?

EĞİTİM SEN Mali İşler ve Dairesi Yönetmeliğinden Üyelik ödentisi (aidatı): http://www.egitimsen.org.tr/index.php?yazi=35

?Madde 12- Sendikanın gelir kaynakları şunlardır.

Üye Ödentileri:

a) Ödentiler, üyelerin aylık gelirlerinin (damga vergisi matrahından) binde beş (%0,5) oranında işyerindeki mutemet tarafından bordro üzerinden kesilir. Mal Müdürlükleri veya saymanlıklar ödentileri kesintiyi izleyen en geç 5 gün içerisinde Genel Merkez hesabına aktarır. İşyeri temsilcileri işyerindeki üyelerin kesinti listesinin bir örneğinin o işyeri mutemedi tarafından Genel Merkeze gönderilmesini sağlar. Bir adedini ise şubesine verir. Şubeler, işyerinden gelen kesinti listesini üye kayıtları ile karşılaştırdıktan sonra icmalini yaparak genel merkeze gönderir. Mali işler dairesi işyerlerinden gelen kesinti listeleri ile şubelerden gelen icmal listelerini kontrol ederek kayıtlara geçirir.?

EĞİTİM BİR SEN Tüzüğünden Üyelik ödentisi (aidatı):

http://www.egitimbirsen.org.tr/index.php?option=com_content&task=view&id=11&Itemid=18

Sendika Aidatı

Madde 50- Sendika üyelik aidatı 15. Derecenin birinci kademesinden aylık alan devlet memurunun aylık, taban aylığı, kıdem aylığı her türlü zam ve tazminatlar ile ödenekler toplamının net tutarının otuzda birini geçmemek kaydıyla Genel Merkez Yönetim Kurulu tarafından belirlenir.

Üyelerden kesilen sendika aidatları toplamının %65'i, aidatın kaynağını teşkil eden şubenin banka hesabına aktarılır.

EĞİTİM BİR SEN Mali İşler Bürosu Yönetmeliğinden Üyelik ödentisi (aidatı): http://www.egitimbirsen.org.tr/index.php?option=com_content&task=view&id=295&Itemid=129

?Madde 10- Sendikanın gelirleri:

a) Üyelerden alınan aidatlar,

Üye Aidatları; Sendika üyelik aidatı 15.Derecenin birinci kademesinden aylık alan Devlet memurunun aylık, taban aylığı, kıdem aylığı ve her türlü zam ve tazminatlar ile ödenekler toplamının net tutarının otuzda birini geçmemek kaydıyla Genel Merkez Yönetim Kurulu tarafından belirlenen miktardır. Sendika aidatı üyenin görev yaptığı kurumun mutemeti tarafından maaş bordrosu üzerinden kesilir. Mal müdürlükleri veya saymanlıklar üye aidatını kesintiyi izleyen en geç 5 gün içerisinde Genel Merkez hesabına aktarır. İşyeri temsilcileri işyerindeki üyelerin kesinti listesinin bir örneğinin o işyeri mutemedi tarafından Genel Merkeze gönderilmesini sağlar. Bir adedini ise şubesine verir. Şubeler, işyerinden gelen kesinti listesini üye kayıtları ile karşılaştırdıktan sonra icmalini yaparak Genel Merkeze gönderir. Mali işler bürosu işyerlerinden gelen kesinti listeleri ile şube ve temsilciliklerden gelen icmal listelerini kontrol ederek kayıtlara geçirir.?

Not: Eğitim Bir Sen Genel Merkez Yönetim Kurulu tarafından Üyelerden alınan aidat binde beş (%0,5) oranında belirlenmiştir.