Belediye, statlara ücretsiz giriş sağlayan, pasolig kartı dağıtabilir mi?

Temyiz Kurulu, her bir futbol takımı taraftarının bedeli kendilerince ödenmesi gereken PASOLİG kartının Belediye tarafından satın alınması, mevzuatın öngördüğü "Mahalli müşterek" şartına aykırı bir uygulamadır, dedi

Sayıştay Temyiz Kurulu Kararı

Dosya No:42685

Tutanak No:46482

Tarih:19/06/2019

KONU: Belediye tarafından "Pasolig" kartının 1.500 kişiye ücretsiz dağıtılması.

187 sayılı İlamın 8. maddesiyle, Futbol taraftarlarının statlara girebilmeleri için kullanılan ve bedelinin ilgili kişiler tarafından ödenmesi gereken "Pasolig" kartın, 1.500 kişiye ücretsiz dağıtılması ve bedellerinin Belediye bütçesinden karşılanması neticesinde kamu zararına sebebiyet verildiği gerekçesi ile ...TL'ye tazmin hükmü verilmiş,

hükmün 25.04.2018 tarih ve 44425 tutanak sayılı Temyiz Kurulu Kararının 2. maddesiyle TASDİKİNE karar verilmiştir.

İlamda Harcama Yetkilisi sıfatıyla sorumlu tutulan ...'un karar düzeltilmesi talebi ile vermiş olduğu dilekçede özetle;

Kamu zararına konu edilen 1500 adet bedelsiz dağıtılan Pasolig kartı bedeline dair harcama uygun bulunduğunu ve 5393 Sayılı Yasanın 13. maddesine dayanarak yapıldığını,

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 13. maddesinde yar alan düzenlemeye göre; "Herkes ikamet ettiği beldenin hemşehrisidir. Hemşehrilerin, belediye karar ve hizmetlerine katılma, belediye faaliyetleri hakkında bilgilenme ve belediye idaresinin yardımlarından yararlanma hakları vardır." hükmü bulunduğunu,

Hemşehri Hukuku başlıklı 13. maddenin 2. fıkrasında "Belediye, hemşehriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi ve kültürel değerlerin korunması konusunda gerekli çalışmaları yapar..." düzenlemesi yer aldığını,

Türkiye'de yerel yönetimlerin yerine getirdiği hizmetlerin 5 ana grupta toplandığını, bunların;

1. İmarla ilgili görevler (İmar planı, inşaat ruhsatı, kaçak inşaatlarla mücadele, kamulaştırma vb.),

2. Kent hizmeti ile ilgili görevler (Çöp toplama ve yok etme, toplu taşıma, itfaiye vb.),

3. Ekonomik nitelikli görevler (Hal ve pazar, toplu konut, ekmek fabrikası, süpermarket vb.),

4. Sosyal ve kültürel hizmetler (Sinema-konser salonu, spor tesisi, kütüphane, kurslar, kreş vb.),

5. Kontrol ve denetim (Fiyat kontrolü, inşaatların denetimi, gıda ve çevre sağlığı kontrolü, ceza uygulama vb.) olduğunu,

Anayasanın 59'uncu maddesinde "Devlet her yaştaki Türk vatandaşlarının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alacağı, sporun kitlelere yayılması için teşvik edeceği" hükmünün yer aldığını, Anayasanın bu düzenlemesi ile birlikte 5393 Sayılı Belediye Kanunu'nun 13. maddesi gereğince, belediyeler kendi görev ve yetki alanları dışına çıkmamak kaydı ile bu alan içerisinde ikamet eden ve birbirlerine hemşehri bağı ile bağlı olan vatandaşları kaynaştırarak, sosyal, kültürel, sportif faaliyetler vasıtası ile bir araya getirerek hemşehri bilinci uyandıracak faaliyetlerde bulunabileceğini,

Ayrıca 5393 sayılı Belediye Kanunu yeni kamu yönetimi anlayışında Mahalli İdarelerin görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda mahalli hizmetleri zayıflatıcı ve yerinden yönetim ilkesine aykırı düzenleme yapılmaması esası benimsenerek, Belediyelerin özerkliğinin esas alındığını,

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 13. ve 14. maddeleri incelendiğinde; Anayasa'mızın 127. maddesine göre mahalli idarelerin görev ve yetki alanının mahallin müşterek ihtiyaçları arasında sayılı olduğunu, Anayasa'nın anılan maddesi ile Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik şartının "Özerk Yerel Yönetimler" kapsamı başlıklı 4. maddesinde öngörülen ilkelere ve çağdaş mahalli idare vizyonuna uygun olarak Belediyelerin görev ve sorumluluklarının yeniden düzenlendiğinin görüldüğünü, bu nedenle Belediyelerin görev ve yetkileri tek tek sayılmak yerine hizmet alanlarının sayıldığını ve kanunlarla açıkça başka bir kamu kurum ve kuruluşuna verilmeyen mahalli müşterek nitelikteki her türlü görev ve hizmetin Belediyelerce yapılması esasının benimsendiğini, 5393 sayılı Kanun'un 13. maddesinde hemşehri hukuku düzenlendiğini, madde hükmüyle sağlanan hak ve imkanlar arasında madde metninde görüldüğü gibi hemşehriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi ve kültürel değerlerin korunması konusunda gerekli çalışmaların da bulunduğunu,

Bu yükümlülük ve görev bilinci ile Belediyenin ... İli sınırları içerisinde ikamet eden (tek tek herbirinin kimlik numarası alınan) vatandaşların tahsis edilen PASOLİG kartı ile ... ili sınırları içerisinde gerçekleşen spor müsabakalarına katılımlarını sağladığını, böylece ortak spor bilinci ve aidiyet duygularının uyanarak hemşehri kavramının yayılımı amacını gerçekleştirdiğini,

Anayasanın 127 nci maddesinin birinci fıkrasında, mahalli idarelerin mahalli müşterek ihtiyaçları karşılamak üzere oluşturulan kamu tüzelkişileri olduğunun, ikinci fıkrasında, kuruluş ve görevleri ile yetkilerinin, yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenleneceğinin; beşinci fıkrasında ise, merkezi idarenin, mahalli idareler üzerinde, mahalli hizmetlerin idarenin bütünlüğü ilkesine uygun şekilde yürütülmesi, kamu görevlerinde birliğin sağlanması, toplum yararının korunması ve mahalli ihtiyaçların gereği gibi karşılanması amacıyla, kanunda belirtilen esas ve usuller dairesinde idari vesayet yetkisine sahip olduğunun belirtildiğini,

Maddede belirtilen yerinden yönetim ilkesi yerel yönetimlerin özerkliğini vurgulamakta, "mahalli müşterek ihtiyaç kavramı" da herhangi bir yerel yönetim biriminin sınırları içinde yaşayan kişi, aile, zümre ya da sınıfın özel çıkarlarını değil, aynı yörede birlikte yaşamaktan doğan eylemli durumların yarattığı, yoğunlaştırdığı ve güncelleştirdiği, özünde yerel ve kamusal hizmet karakterinin ağır bastığı ortak ihtiyaç ve beklentileri ifade ettiğini, bu hükümden de anlaşılacağı gibi, Anayasamıza göre "mahalli müşterek ihtiyaçlar' yerel yönetimlerce karşılandığını,

Buradaki sorunun, futbol müsabakalarına katılımın mahalli müşterek ihtiyaçlar kavramına girip girmediği tartışmasından kaynaklandığının anlaşıldığını, bilindiği gibi futbolun geniş bir izleyici kitlesine sahip olmasından dolayı; ekonomik, sosyolojik, kültürel, psikolojik vb. birçok dinamiği bünyesinde barındırdığını ve bu özelliğiyle de birçok alan için inceleme-araştırma malzemesi olduğunu,

Günümüzün popüler medya ve iletişim araçlarıyla etki alanı iyice genişleyen ve kendi pazarını oluşturan futbolun, birtakım eski ve amatör özelliklerini yitirmekle beraber bazı niteliklerini de koruduğunu, bu noktada kulüplerin taraftarları ve bu taraftarların oluşturdukları toplulukların büyük roller üstlendiğini, bu bakış açısından hareketle taraftarların haftanın belirli bir günü maça gidip takımını destekleyen, tezahüratlarda bulunan, bayrak sallayan, mars söyleyen bir grup değil; her türlü toplumsal sorumluluk projesine aktif olarak katılan ve sosyal hassasiyeti yüksek bir grup niteliğine büründüğünü, böyle olunca futbol taraftar ilişkisinden; ülke-halk eksenine kayan bir etkileşim alanı görüldüğünü, futbol taraftarlığı semt kültürüyle beslenmesinden kaynaklanan geleneksel yapısı ile yardımlaşmanın dayanışmayla birlikte nasıl büyüdüğünün bir göstergesi olduğunu, bu nedenle ... sporun futbol maçlarına katılımın sağlanmasının ve bir ... Spor Taraftarlığı oluşturulmasının hedeflendiğini, savunmada da belirttikleri gibi pasolig kart dağıtımının sadece ...da yaşayan kişilere TC numaraları ve diğer bilgileri alınarak dağıtıldığını, güçlü bir hemşehrilik ruhunun oluşturulmasına yönelik bu ödeme için tasdik edilen kamu zararı hükmünün kaldırılmasının gerektiğini belirterek

Yukarıda açıklanan nedenler karşısında Sayıştay Temyiz Kurulunun ilamının karar düzeltme yolu ile incelenerek TASDİK kararının kaldırılmasına, tazmin hükmünün Bozularak dosyanın karar veren Sayıştay Beşinci Dairesine gönderilmesine karar verilmesini arz ve talep etmişlerdir.

Başsavcılık mütalaasında;

"Dilekçede;

-Kamu zararına konu edilen 1500 adet bedelsiz dağıtılan "Pasolig" kartına dair harcamanın 5393 Sayılı Kanunun 13 üncü maddesine dayanılarak yapıldığı,

-Anayasanın 59 uncu maddesinde "Devlet, her yaştaki Türk vatandaşlarının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alır, sporun kitlelere yayılmasını teşvik eder." hükmünün yer aldığı, Anayasanın bu düzenlemesi ile birlikte 5393 Sayılı Belediye Kanununun 13 üncü maddesi gereğince, belediyelerin kendi görev ve yetki alanları dışına çıkmamak kaydı ile bu alan içerisinde ikamet eden ve birbirlerine hemşehri bağı ile bağlı olan vatandaşları kaynaştırarak, sosyal, kültürel, sportif faaliyetler vasıtası ile bir araya getirerek hemşehri bilinci uyandıracak faaliyetlerde bulunabilecekleri,

-... İli sınırları içerisinde ikamet eden vatandaşların tahsis edilen PASOLİG kartı ile ... ili sınırları içerisinde gerçekleşen spor müsabakalarına katılımlarının sağlandığı, böylece ortak spor bilinci ve aidiyet duygularının uyanarak hemşehri kavramının yayılımı amacının gerçekleştirildiği,

-Taraftarların, haftanın belirli bir günü maça gidip takımını destekleyen, tezahüratlarda bulunan, bayrak sallayan, marş söyleyen bir grup değil; her türlü toplumsal sorumluluk projesine aktif olarak katılan ve sosyal hassasiyeti yüksek bir grup niteliğine büründüğü,bu nedenle ...sporun futbol maçlarına katılımın sağlanması ve bir ...spor Taraftarlığı oluşturulmasının hedeflendiği, pasolig kart dağıtımının sadece ...da yaşayan kişilere TC numaraları ve diğer bilgileri alınarak dağıtıldığı, belirtilerek; Kararın, Karar düzeltilmesi kanun yolu ile incelenerek kaldırılması ve 5. Daire tazmin hükmünün bozulmasına karar verilmesi talep edilmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanununun "Belediyenin görev ve sorumlulukları" başlıklı 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde "...Gerektiğinde, sporu teşvik etmek amacıyla gençlere spor malzemesi verir, amatör spor kulüplerine ayni ve nakdi yardım yapar ve gerekli desteği sağlar, her türlü amatör spor karşılaşmaları düzenler, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan öğrencilere, sporculara, teknik yöneticilere ve antrenörlere belediye meclisi kararıyla ödül verebilir..." denilerek belediyelerin sporu teşvik amaçlı görev ve sorumlulukları sayılmıştır.

Bahse konu madde metninde yer verilen görev ve sorumlulukların ortak bileşkesi "mahalli müşterek nitelikte olmak" şartına bağlanmıştır. Gelir elde etme amaçlı piyasaya arz edilip taraftarlaca da bedeli mukabili satın alınan Pasolig Kartı esas itibarıyla futbol müsabakalarının izlenmesine imkan sağlamaktadır. Bu kartın 1500 taraftar için alınıp bedelinin belediye bütçesinden karşılanması; "mahalli müşterek" görev kapsamında olmadığı gibi, sporu teşvik amacına yönelik görev ve sorumluluk ile de bağlantısı bulunmamaktadır.

Buna göre; Temyiz Kurulunun 25/04/2018 tarihli ve 44416 Tutanak Nolu Kararına ilişkin karar düzeltilmesi talebinin reddedilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir."

Denilmiştir.

Dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra,

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:

Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucunda; Daire İlamında, Futbol taraftarlarının statlara girebilmeleri için kullanılan ve bedelinin ilgili kişiler tarafından ödenmesi gereken "Pasolig" kartın, 1.500 kişiye ücretsiz dağıtılması ve bedellerinin Belediye bütçesinden karşılanması neticesinde kamu zararına sebebiyet verildiği gerekçesi ile tazmin hükmü verildiği, Temyiz Kurulu Kararıyla da tazmin hükmünün tasdik edildiği görülmüştür.

25.04.2018 tarih ve 44425 tutanak sayılı Temyiz Kurulu Kararında belirtildiği gibi;

5393 sayılı Belediye Kanununun "Tanımlar" başlıklı 3. maddesinin (a) bendinde Belediyenin tanımı "Belde sakinlerinin mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idari ve mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi" şeklinde yapılmıştır.

Aynı kanunun 14. maddesinde, belediyenin görev ve sorumluluk alanları "Mahalli Müşterek Nitelikte Olma Şartı" na münhasır kılınmıştır.

Söz konusu hükümler gereğince, Belediye tarafından belde ihtiyaçlarının karşılanmasında, söz konusu ihtiyacın mahalli müşterek nitelikte olma şartının mevcut olması gerekir. Dolayısıyla her bir futbol takımı taraftarının bedeli kendilerince ödenmesi gereken PASOLİG kartının 1.500 kişi için Belediye tarafından satın alınması, mevzuatın öngördüğü "Mahalli müşterek" şartına aykırı bir uygulamadır.

Diğer taraftan yine 5393 sayılı Belediye Kanununun "Belediyenin Görev ve Sorumlulukları" başlıklı 14. maddesinin (b) bendinde; "... Gerektiğinde, sporu teşvik etmek amacıyla gençlere spor malzemesi verir, amatör spor kulüplerine ayni ve nakdi yardım yapar ve gerekli desteği sağlar, her türlü amatör spor karşılaşmaları düzenler, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren öğrencilere, sporculara, teknik yöneticilere ve antrenörlere Belediye Meclisi kararıyla ödül verebilir" denilerek, Belediyelerin sporu teşvik etmek amacı ile ilgili görev ve sorumlulukları sınırlı olarak sayılmıştır. Belediye tarafından 1.500 kişi için PASOLİG kartı alınması, fıkrada sayılan görev ve sorumluluklarla ilişkilendirilemeyecek bir uygulama olup mevzuata aykırıdır.

Bu sebeple, 6085 sayılı Kanunun 57. maddesinde belirtilen karar düzeltilmesini gerektiren yeni bir husus ileri sürülmediğinden 25.04.2018 tarih ve 44425 tutanak sayılı Temyiz Kurulu Kararının DÜZELTİLMESİNE MAHAL OLMADIĞINA, (Üye ...'in aşağıda yazılı karşı oy gerekçesine karşı) oyçokluğuyla

Karar verildiği 19.06.2019 tarih ve 46482 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.

(Karşı oy gerekçesi

Üye ...'in karşı oy gerekçesi;

Daire İlamında, belde halkından 1.500 kişiye Belediye Bütçesinden PASOLİG kartı alınması neticesinde kamu zararına sebebiyet verildiği gerekçesi ile tazmin hükmü verildiği, Temyiz Kurulu Kararıyla da tazmin hükmünün tasdik edildiği görülmüştür. Ancak, sorumluların dilekçelerinde belirttikleri gibi söz konusu ödeme sporu teşvik amacıyla gerçekleştirildiğinden konu ile ilgili hesap ve işlemlerin mevzuata uygun olduğuna karar verilmesi gerekir.

Şöyle ki;

T.C. Anayasası'nın 59. maddesinde, "Devlet, her yaştaki Türk vatandaşlarının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alır, sporun kitlelere yayılmasını teşvik eder." denilmekte ve 127. maddesinde ise "Mahalli idareler; il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzelkişileridir." Hükmü yer almaktadır.

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun "Hemşehri hukuku" başlıklı 13. maddesinde;

"Herkes ikamet ettiği beldenin hemşehrisidir. Hemşehrilerin, belediye karar ve hizmetlerine katılma, belediye faaliyetleri hakkında bilgilenme ve belediye idaresinin yardımlarından yararlanma hakları vardır. Yardımların insan onurunu zedelemeyecek koşullarda sunulması zorunludur.

Belediye, hemşehriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi ve kültürel değerlerin korunması konusunda gerekli çalışmaları yapar. Bu çalışmalarda üniversitelerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, sendikaların, sivil toplum kuruluşları ve uzman kişilerin katılımını sağlayacak önlemler alınır..."

Denilmektedir.

Yukarıda yer alan hükümlere göre, belediyeler kendi görev ve yetki alanları dışına çıkmamak kaydı ile bu alan içerisinde ikamet eden ve birbirlerine hemşehri bağı ile bağlı olan vatandaşları kaynaştırarak, sosyal, kültürel, sportif faaliyetler vasıtası ile bir araya getirerek hemşehri bilinci uyandıracak faaliyetlerde bulunabilirler. ... Belediyesi ise ... İli sınırları içerisinde ikamet eden (T.C. kimlik numaraları alınan ve buna göre belirlenen) vatandaşların tahsis edilen PASOLİG kartı ile ... ili sınırları içerisinde gerçekleşen spor müsabakalarına katılımlarını sağlamış, böylece ortak spor bilinci ve aidiyet duygularının uyanarak hemşehri kavramının yayılımı amacını gerçekleştirmeye çalışmıştır.

Bu itibarla, sorumluların karar düzeltme talebinin kabul edilerek 25.04.2018 tarih ve 44425 tutanak sayılı Temyiz Kurulu Kararının Düzeltilmesine Mahal Olduğuna ve yukarıda belirtilen gerekçelerle 187 sayılı İlamın 8. maddesiyle verilen hükmün Kaldırılmasına karar verilmesi gerekir.)