AYM'den örnek çalışma: 125 emsal bireysel başvuru kararı yayımladı!

Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuruların kabul edilemezlik değerlendirmelerine göre 10 başlıkta 125 emsal kararı web sayfasından yayımlandı!

Bilindiği üzere, 5982 sayılı Kanunun 18 inci maddesiyle Anayasamızın 148 inci maddesine eklenen düzenleme gereğince herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir.

Ancak, anayasamızda da belirtildiği gibi, bireysel başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması temel bir şart olarak koşulmuştur.

Diğer taraftan, Anayasa Mahkemesi tarafından 31 Mart 2020 tarihinde yayımlanan bireysel başvuru istatistiklerine göre; 2012 yılından bu yılın ilk üç ayı itibarıyla bakıldığında toplam 266 bin 466 başvuru yapıldığı görülmektedir. Aşağıdaki görselden yıllar itibarıyla incelendiğinde, toplam başvuruların %82,9 düzeyde karşılandığı istatistiki görülmektedir.

Öte yandan, sonuçlandırılan 220 bin 985 başvurunun karar türlerine göre dağılımına bakıldığında toplam 198 bin 400 müracaatın kabul edilemezlik kararıyla neticelendiği görülmektedir. Bu düzeyde bir kabul edilemezlik karar sayısı toplam sonuçlandırılan başvuruların %90'ına denk gelmektedir. Aşağıda yer alan diğer görselden görülebileceği üzere, sonuçlandırılan başvurulardan yalnızca %4'ü hakkında "En Az Bir Hakkın İhlali" kararı verildiği belirtilmiştir.

Anayasa Mahkemesi tarafından ilan edilen istatistiklere göre "Kabul Edilemezlik" şeklinde çok ciddi sayıda karar alınmaktadır.

Bu noktada, AYM tarafından bireysel başvurulara dair belirlenen 10 (on) kabul edilebilirlik kriterlerine göre tespit edilen 125 adet emsal karar yayımlanarak; özellikle bireysel başvuru yapacak kişilere fikir vermesi açısından önemli bir çalışma yapılmıştır.

İşte yayımlanan emsal kararları

1- AÇIKÇA DAYANAKTAN YOKSUNLUK

(Dayanak: 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 48. maddesinin (2) numaralı fıkrası; "Mahkeme, ... açıkça dayanaktan yoksun başvuruların kabul edilemezliğine karar verebilir.")

EMSAL 27 ADET KARAR

¦ Eğitim Mazereti ile Atanma Talebinin Reddi
¦ Gerekçesiz Karar - Kanun Yolu Merci
¦ Temellendirilmemiş Şikayet
¦ Kanun Yolu İncelemesinin Duruşmasız Yapılması
¦ Kanun Yolu Şikayeti
¦ Mahkemeye Erişim Hakkı
* Genel
* Karar Düzeltme
* Süre Koşulu Öngörülmesi
¦ Sözlü Yargılama Hakkı
¦ Hakimliklerinin Bağımsız ve Tarafsız Olmadığı İddiası
¦ Bir Hak ile Bağlantı Kurulan Eşitlik İlkesi İhlali İddiasının Kanıtlanmamış Olması
¦ AYİM'in Bağımsız ve Tarafsız Olmadığı İddiası
¦ Bilirkişi Seçilmesi ve İncelemesi Taleplerinin Reddedilmesi
¦ İhlal İddiasının Kanıtlanamaması
¦ SGK Borcu Nedeniyle Emekli Maaşı Haczi
¦ HAGB Kararı Nedeniyle Adil Yargılanma Hakkının İhlali İddiası
¦ İdari Yargıda Açılan İptal Davasında Tanık Dinlenmemesi ve Bilirkişi Raporu Alınmamasının Adil Yargılanma Hakkını İhlal Etmediği
¦ Aile Konutunun Satışının Aile Hayatına Müdahale Olmadığı
¦ Erteleme Süresi İçerisinde Yeni Suç İşlenmesi
¦ İnfaz Hakimliğinde Avukat Yardımından Yararlandırılmama
¦ Tutukluluğa İtiraz İncelemesinin Duruşmasız Yapılması
¦ Mütalaanın Bildirilmemesi ve İtiraz Merciince Duruşma Yapılmaması
¦ Mahkemeye Erişim-Yürütmeyi Durdurma Kararından Sonra Esasa İlişkin Karar Verilmesi Halinde Yürütmeyi Durdurma Kararının Yerine Getirilmemesi (İdari Yargı)
¦ Aynı Fiil Nedeniyle Yeniden Yargılanmama veya Cezalandırmama İlkesi
¦ Emeklilik İkramiyesi Değer Kaybına Uğratılmadan Ödendiği İçin İhlal Olmadığı
¦ Silahların Eşitliği ve Çelişmeli Yargılama
¦ İnternet Ortamında Hakaret Edenin Kimliğinin Tespit Edilememesi
¦ İçtihat Farklılıklarının Tek Başına Adil Yargılanma Hakkının İhlali Niteliğinde Olmadığı
¦ Kayıp-Kaçak Bedelinin Tüketicilere Yansıtılması

2- BAŞVURU YOLLARININ TÜKETİLMESİ

(Dayanak: 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un "Bireysel başvuru hakkı " kenar başlıklı 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası; "İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekir.)

EMSAL 30 ADET KARAR

¦ Şeref İtibar/Hakaret
¦ Şeref ve İtibar Hakkı-Tekzip Talebinin Reddi (Basın)
¦ Şeref ve İtibar Hakkı-Tekzip Talebinin Reddi (İnternet)
¦ Kanun Yolunda/Mahkemelerde İleri Sürülmeyen İddia ve Belgeler
¦ Mobbing
¦ Olağan Kanun Yolunun Tüketilmemesi
¦ Tıbbi İhmal
¦ Tutukluluk Sona Erdikten Sonra Tazminat Yoluna Gidilmemesi
¦ Karar Düzeltme Talebinden Feragat
¦ Tutukluluk Halinde Asıl Dava Sonuçlanmadan Dava Açılabilmesi (CMK 141. Maddeye Dayalı)
¦ Derece Mahkemesince Bozma Kararına Uyulması
¦ Tam Yargı Davası Açılmadan Yapılan Başvuru
¦ Tutukluluğun Makul Süreyi Aşması
¦ Bireysel Başvuruda Bulunduktan Sonra Mahkümiyet Kararı Verilmesi
¦ Bireysel Başvuruda Bulunduktan Sonra Tahliye Kararı Verilmesi
¦ Mülkiyet Davalarında Süresinde Dava Açılmaması
¦ Yakalama ve Tutuklama İşlemine Karşı Kanunda Öngörülen Başvuru İmkanlarından Yararlandırılmama
¦ Gözaltı Kararının Hukuka Aykırılığı
¦ Kanunda Öngörülen Gözaltı Süresinin Aşılması
¦ Beraat Hükmünün Kesinleşmesinden Sonra Tazminat Yoluna Başvurulmaması
¦ Ceza Soruşturmasında Para ve Eşyalara El Konulması
¦ Kanun Yoluna Süresinde Başvurmama
¦ KHK ile Özel Öğretim Kurumunun Kapatılması
¦ KHK ile Kamu Görevinden İhraç
¦ İdari Gözetim Kararının Hukuka Aykırılığı İddiası
¦ İdari Gözetimde Tutulma Koşullarının Uygun Olmaması
¦ Trafik Kazası Nedeniyle Ölüm
¦ 31/7/2018 Öncesinde Yapılan Başvurularda Tazminat Komisyonuna Müracaat
¦ İmar Barışı
¦ Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Karar Verilmesi

3- KİŞİ BAKIMINDAN YETKİSİZLİK

(Dayanak: 6216 sayılı Anayasa Mahkemesi'nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un, "Bireysel başvuru hakkına sahip olanlar" kenar başlıklı 46. maddesinin (1) numaralı fıkrası; ""Bireysel başvuru ancak ihlale yol açtığı ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal nedeniyle güncel ve kişisel bir hakkı doğrudan etkilenenler tarafından yapılabilir.")

EMSAL 6 ADET KARAR

¦ Avukatın Müvekkilin Hakkına İlişkin Başvurusu
¦ Kamu Tüzel Kişilerinin Başvurusu
¦ Mağdur Statüsü Olmayanlar
¦ Özel Hukuk Tüzel Kişileri
¦ KYODK, Erteleme, Düşme ve Beraat Kararı Olanlar
¦ Sendikaların Sadece Gerçek Kişi Olan Üyelerinin Etkilendiği Hak İhlali İddiaları

4- KONU BAKIMINDAN YETKİSİZLİK

(Dayanak: 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 45. maddesinin (1) numaralı fıkrasına göre bireysel başvurunun incelenebilmesi için kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddia edilen hakkın Anayasa'da güvence altına alınmış olmasının yanı sıra Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (Sözleşme) ve Türkiye'nin taraf olduğu ek protokollerinin kapsamına da girmesi gerekir.)

EMSAL 28 ADET KARAR

¦ Yargılamanın Yenilenmesi Talebinin Reddi
¦ Üçüncü Kişinin Cezalandırılması Talebi (Adil Yargılanma Hakkı)
¦ YSK İşlemleri
¦ HSK Kararları
¦ Hükümlünün Seçme Hakkına İlişkin Anayasal Engel
¦ Çalışma Hakkı
¦ Kanun İptali Talebi
¦ Karar Düzeltme Yolunun Bulunmaması
¦ Yalnızca Eşitlik İddiası
¦ Yalnızca Etkili Başvuru Hakkı
¦ Seyahat ve Yerleşme Hürriyeti
¦ Sosyal Güvenlik Hakkı
¦ Ücrette Adaletin Sağlanması
¦ Yasama Organı Dışındaki Seçimler
¦ 4-C Kapsamında Çalışanlara Döner Sermaye Ödenmemesi
¦ Tapu Tahsis Belgesine Dayalı Mülkiyet Hakkı İhlali İddiası
¦ Kadastro Tutanağının Beyanlar Hanesindeki Kayda Dayalı Mülkiyet İhlali İddiası
¦ İddianamenin Değerlendirilmesi Sürecinin ve Kabul Kararının Başvurucuya Tebliğ Edilmemesi
¦ Doktorların Zorunlu Hizmet Nedeniyle Zorla Çalıştırma Yasağının İhlali İddiası
¦ Yargıtay Başkanlar Kurulu Kararıyla Yargıtay Üyelerinin Daire Değişikliği
¦ Adalet Bakanlığının Kanun Yararına Bozma Yoluna Gitmemesi
¦ İki Dereceli Yargılanma Hakkı
¦ Re'sen Tutukluluk İnceleme Kararına İtiraz Olanağının Bulunmaması
¦ İcra Mahkemelerinin Yetki İtirazları Hakkındaki Kararları
¦ Meşru Beklenti
¦ Hükmün Denetlenmesini Talep Hakkı - Ceza Yargılamasında Mağdur/Katılan/Suçtan Zarar Gören Bakımından
¦ Uyarlama Davası
¦ İddianamenin Değerlendirilmesi Süreci

5- SÜRE AŞIMI

(Dayanak: 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un "Bireysel başvuru usulü" kenar başlıklı 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası; "Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten; başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir.")

EMSAL 21 ADET KARAR

¦ Başvurunun Otuz Gün İçinde Yapılmaması
¦ Hükümden Sonra Tutukluluk Şikayeti
¦ Kanun Yararına Bozma Yoluna Gidilmesi
¦ Karar Düzeltme Yolu Kapalı Karar
¦ Tebliğden Önce Öğrenme
¦ Başvurucunun Vekiline Tebliğ
¦ Cezaevindeki Başvurucuya Müddetname Tebliği
¦ Başvurucunun Nihai Kararı Vekiline Yapılan Tebliğden Önce Öğrenmesi
¦ Temyiz İncelemesinden Geçen Kararlar
¦ Adli Tatil
¦ Avukat Temsilci Mazereti
¦ Ceza Davasında Nihai Kararın Yer Aldığı Dosyadan Fotokopi Alınması
¦ Hükümden Önce Tahliyede Süre Başlangıcı
¦ Karar Düzeltmeye Başvurulmaması
¦ Ceza Davalarında Kararın Erişilebilir Olmasından İtibaren Süre
¦ İdari İzin İlan Edilen Günlerin Bireysel Başvuru Süresini Uzatmayacağı
¦ İş Davalarında Maddi Hatanın Giderilmesi Dilekçesinin Süreye Etkili Olmaması
¦ Sürenin Herhangi Bir Şekilde Öğrenmeden İtibaren Başlayacağı
¦ Temyize Etkili Yol Görülmeyip Başvurulmadığında Sürenin Başlangıcı
¦ Karar Düzeltme Yolu Açık Olmayan Hükme Yönelik Olarak Karar Düzeltme İsteminde Bulunulması
¦ Elektronik Tebligatın Açıldığı Tarihten İtibaren Başvuru Süresinin Başlaması

6- İDARİ RET

(Dayanak: 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un "Bireysel başvuru usulü" kenar başlıklı 47. maddesinin (6) numaralı fıkrası; "Başvuru evrakında herhangi bir eksiklik bulunması halinde, Mahkeme yazı işleri tarafından eksikliğin giderilmesi için başvurucu veya varsa vekiline on beş günü geçmemek üzere bir süre verilir ve geçerli bir mazereti olmaksızın bu sürede eksikliğin tamamlanmaması durumunda başvurunun reddine karar verileceği bildirilir.")

EMSAL 1 ADET KARAR

¦ Eksikliklerin Süresinde Tamamlanmaması

7- ANASAYAL VE KİŞİSEL ÖNEMDEN YOKSUNLUK

(Dayanak: 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un "Bireysel başvuru usulü" kenar başlıklı 48. maddesinin (2) numaralı fıkrası; "Mahkeme, Anayasanın uygulanması ve yorumlanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi açısından önem taşımayan ve başvurucunun önemli bir zarara uğramadığı başvurular ile açıkça dayanaktan yoksun başvuruların kabul edilemezliğine karar verebilir.")

EMSAL 2 ADET KARAR

¦ İhlal İddiasına Konu Değerin Az Olması
¦ Savcılık Görüşünün Bildirilmemesinin Anayasal Öneminin Bulunmaması

8- ZAMAN BAKIMINDAN YETKİSİZLİK

(Dayanak: 6216 sayılı Anayasa Mahkemesi'nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un, geçici 1. maddesinin (8) numaralı fıkrası; "Mahkeme, 23/9/2012 tarihinden sonra kesinleşen nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılacak bireysel başvuruları inceler.")

EMSAL 3 ADET KARAR

¦ Mahkümiyet Kararının Kritik Tarihten Önce Kesinleşmesi
¦ Kritik Tarihten Önce Kesinleşme ve Sonra Öğrenme
¦ Bölge İdare Mahkemesi Kararının Etkisi

9- DÜŞME

(Dayanak: 6216 sayılı Anayasa Mahkemesi'nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un, 50.maddesinin (5) numaralı fıkrası; ""Davadan feragat halinde, düşme kararı verilir.")

EMSAL 4 ADET KARAR

¦ Feragat
¦ Başvurucunun Ölümü
¦ İhlalin ve Sonuçlarının Kalkmış Olması
¦ Mirasçıların Başvuruya Devam Etmek İstediklerini İletmemeleri

10- BAŞVURU HAKKININ KÖTÜYE KULLANILMASI

(Dayanak: 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un "Başvuru hakkının kötüye kullanılması" kenar başlıklı 51. Maddesi; "Bireysel başvuru hakkını açıkça kötüye kullandığı tespit edilen başvurucular aleyhine, yargılama giderlerinin dışında, ayrıca iki bin Türk Lirasından fazla olmamak üzere disiplin para cezasına hükmedilebilir.")

EMSAL 3 ADET KARAR

¦ Yanıltıcı Beyan
¦ Başvurunun Reddi/Hakaret
¦ Yaşamını Kaybeden Adına Başvuru

Yukarıda yer verilmeyen emsal karar linkleri için tıklayınız.