Aylıksız izin halinde maaş iadesi neden daha fazla olur?

SORU: Kolay gelsin Ekim 12 itibariyle ücretli izne ayrıldım. Maaş aldığım için ayın 15 para geri iadem istendi ama bana yatan maaş 4500 bende bir aylık maaş ve üç günlük fark 7100 yatırmam istendi neden bu kadar diye sorduğumda devlete mal olan fiyat bu olduğu için denildiğinden sizce bu hesaplamada yanlışlık yokmu?

CEVAP: 657 sayılı Devlet Memurları Kanununu "Aylığın Ödeme Zamanı ve Esasları" başlıklı 164 üncü maddesinde;

"Memurlara aylıkları her ayın başında peşin ödenir. Emekliye ayrılma ve ölüm hallerinde o aya ait peşin ödenen aylık, geri alınmaz. ...." hükmü yer almaktadır.

Bu hüküm kapsamından memur maaşları peşin ödenir. Maaşları ödendikten sonra ay içerinde askerlik, doğum izni gibi nedenlerle ücretsiz izne ayrılanlar için peşin ödenen maaşın geri alınması gerekmektedir.

Yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar, Muhasebat Genel Müdürlüğün 16 Sıra No'lu Kişilerden Alacaklar ile ilgili Genel Tebliğ halen uygulanmaktadır.

Söz konusu Tebliğin II/B "Aylıklarını Aldıktan Sonra Görevinden Ayrılanlar İle İlgili İşlemler" bölümünde;

"657 sayılı Devlet Memurları Kanununun değişik 164 üncü maddesi hükmü gereğince, aylıklar her ay başında peşin olarak ödenmektedir. Emekliye ayrılma veya ölüm halinde peşin ödenmiş bulunan bu aylıklar geri alınmamaktadır. Başka bir ifadeyle; emeklilik ve ölüm halleri hariç, görevden ayrılma hallerinde hakedilmeden peşin ödenmiş bu aylıktan çalışılmayan süreye ait kısmının, emeklilik keseneği Devlet katkısının tamamı ile birlikte geri alınması gerekmektedir.

Diğer taraftan, 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununun 14 üncü maddesinin (a) fıkrasında "...Ay başlarından sonra vazifeden ayrılanların eksik aylık veya ücretlerinden tam kesenek alınır." hükmüne yer verildiğinden, Devlet katkısının Emekli Sandığından geri alınması mümkün bulunmamaktadır. Bu durum, aynı Kanunun 31 inci maddesinin ikinci fıkrasındaki "Ay başlarından sonra vazifeden ayrılanlar için ayrıldıkları ayın tamamı fiili hizmet müddeti sayılır." şeklindeki hükmü nedeniyle kişinin malvarlığında bir çoğalmaya neden olduğundan, emeklilik keseneği Devlet katkısının, 5434 sayılı Kanunun 87 nci maddesi hükmü gözönünde bulundurulmak suretiyle, diğer alacaklarla birlikte memurun kendisinden tahsil edilmesi gerekmektedir.

Ayrıca, hakedilmeden, peşin olarak yapılan bu ödemelerden doğan fazla ödemeler, Borçlar Kanununun 61 inci maddesine göre sebepsiz zenginleşme teşkil etmekte olup, aynı Kanunun 66 ncı maddesinde belirtilen bir yıllık zaman aşımı süresi içinde tahsil edilmesi zorunludur.

Söz konusu fazla, yersiz veya haksız ödemelerden doğan emeklilik keseneklerinin tahsilinde uygulama birliğinin sağlanması bakımından, aşağıdaki şekilde işlem yapılması uygun görülmüştür.

1- Memuriyetle ilişkisi kesildiği halde 5434 sayılı Kanunun 87 nci maddesi hükümlerinden yararlanmaya hak kazanılmadığı durumlarda, memur yönünden haksız iktisaptan söz edilemeyeceğinden, emeklilik keseneğinin memurdan geri alınması mümkün değildir. Öte yandan Emekli Sandığının malvarlığında bir çoğalma mevcut olmakla birlikte, bu çoğalma 5434 sayılı Kanunun 14 üncü maddesi hükmünden doğmuş olduğundan, Emekli Sandığından tahsili yoluna gidilmeyecektir.

2- a) Memurun, aylığının tamamını haketmeden aylıksız izine ayrıldığı (ayın 15'inden sonraki bir tarihte ayrılması) hallerde geri alınması gereken emeklilik keseneğinin tahsili (A) bölümünün (2) numaralı bendinde açıklandığı gibi, aylıksız izin onayının ilgiliye tebliğinden önce sağlanacaktır.

b) Ay başlarından sonra aylığını alıp görevinden çekilen memurdan geri alınması gereken emeklilik keseneği, memur 5434 sayılı Kanunun 87 nci maddesi hükümlerinden yararlanmak suretiyle birikmiş keseneklerini geri almaya hak kazanmışsa, haksız iktisabı nedeniyle memur adına ilgili hesaplara borç kaydedilerek Borçlar Kanununun 66 ncı maddesinde belirtilen bir yıllık zaman aşımı süresi içinde tahsil edilecektir. Bu süre içinde tahsil edilemeyeceğinin anlaşılması halinde ise zaman aşımını kesici tedbirler alınacaktır.

3- Ay başından sonra görevinden ayrılanlardan geri alınması gereken aylık ve aylıkla birlikte ödenmiş diğer ödemelerin hesaplanmasında Kişilerden Alacakları Hesaplama Cetveli (Ek-1) düzenlenecek ve bir örneği borçluya tebliğ edilecektir.

5510 sayılı Sosyal Sigorta ve Genel Sağlık Sigortası Kanuna tabi çalışan personel için ise kıst kesenek kabul edildiğinden peşin ödenen maaşın geri alınmasında her bir maaş kalemi için ödenen tutar, hak ettiği tutar ve aradaki fark hesaplanarak fazla ödenen tutar bulunarak tahsili yoluna gidilmesi gerekmektedir. Yapılan hesaplamalarda SGK kesenekleri de kıst olarak hesaplanacağından 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanuna göre yapılan hesaplamadan farklılaşır ve net ödenen ile sizden tahsil edilen tutar arasında ki fark daha az olur.

Bu nedenle; emeklilik yönünden Mülga 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununa tabi iseniz, fazla olarak yatırılan maaşınızın geri alınmasında Emekli Keseneği Devlet Payının da (%20 devlet payı) geri alınmasında mevzuata aykırı bir durum olmayıp emeklilik hizmet süreniz 1 ay artmış olacaktır. 5510 sayılı Sosyal Sigorta ve Genel Sağlık Sigortası Kanuna tabi çalışan iseniz çıkarılacak borçta SGK kesintisi günlü olarak hesaplanması gerektiğinden hesabınıza yatırılan tutar ile sizden tahsil talep edilen tutar arasında ki fark daha az olması gerekmektedir. Emeklilik yönünden durumunuza göre değerlendirme yaparak görev yaptığınız kuruma itiraz başvurusunda bulunabilirsiniz.