Bir okul müdürü makamında ev sahibine hakaret ederse soruşturma açılır mı?

Devlet Memurlarının idari ve adli soruşturmaları ile alakalı olarak aşağıdaki mevzuat hükümleri bulunmaktadır.

Devlet Memurları Kanununun "Kovuşturma ve Yargılama" başlıklı 24. maddesinde; "Devlet memurlarının görevleri ile ilgili veya görevleri sırasında işledikleri suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılması ve haklarında dava açılması özel hükümlere tabidir." hükümleri bulunmaktadır.

Devlet Memurları Kanununun "Disiplin Amiri ve Disiplin Cezaları" başlıklı 124. maddesinde; "Disiplin amirleri; kurumların kuruluş ve görev özellikleri dikkate alınarak Devlet Personel Başkanlığı'nın görüşüne dayanılarak özel yönetmeliklerinde tayin ve tespit edilecek amirlerdir.

Kamu hizmetlerinin gereği gibi yürütülmesini sağlamak amacı ile kanunların, tüzüklerin ve yönetmeliklerin Devlet memuru olarak emrettiği ödevleri yurt içinde veya dışında yerine getirmeyenlere, uyulmasını zorunlu kıldığı hususları yapmayanlara, yasakladığı işleri yapanlara durumun niteliğine ve ağırlık derecesine göre 125 inci maddede sıralanan disiplin cezalarından birisi verilir." hükümleri bulunmaktadır.

Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanunun "Amaç" başlıklı 1. maddesinde ; "Bu Kanunun amacı, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin görevleri sebebiyle işledikleri suçlardan dolayı yargılanabilmeleri için izin vermeye yetkili mercileri belirtmek ve izlenecek usulü düzenlemektir." hükümleri bulunmaktadır.

Bu kanunların yukarıdaki hükümlerinde;

Kamu hizmetlerinin gereği gibi yürütülmesini sağlamak amacı ile kanunların, tüzüklerin ve yönetmeliklerin Devlet memuru olarak emrettiği ödevleri yurt içinde veya dışında yerine getirmeyenlere, uyulmasını zorunlu kıldığı hususları yapmayanlara, yasakladığı işleri yapanlara soruşturma açılarak ceza verilmesi hükmedilmektedir.

Bu kanunların yukarıdaki hükümlerinde kamu görevlileri suçlarının, görev sırasında işlenen fakat görevle ilgisi bulunmayan kısmı kapsam dışı bırakılmış olup burada işlenen suçun görevle ilgisi bulunup bulunmadığının tespiti gerekmektedir. Burada önemli olan devlet memuruna verilen görevin suçun islenmesine araç olması ya da suçun islenmesini belirgin bir biçimde kolaylaştırmasıdır.

Görevle ilgili suçun mutlaka görev sırasında islenmesi de şart değildir. Bazen görev yerinde olmayan kamu görevlisinin göreviyle ilgili suç islemesi de mümkün olabilmektedir.

Kısacası görevden doğan suç, kamu görevlisinin görevindeki yetkilerini kullanması veya kullanmaması yoluyla islediği suçtur. Suçun işlendiği yer ve zaman önemli değildir.

Uygulamada hangi suçların görev sırasında ve hangi suçların görev sebebiyle işlendiği, iddia ve şikayetlerden anlaşılamayabilir. Net olmayan olaylarda bu husus bariz bir şekilde soruşturma ile ortaya çıkarılmalıdır.

Örneğin; bir okul müdürünün A isimli şahsa sahte diploma verdiğinin iddia edildiği bir olayda yukarıdaki kanunlar ve hükümleri uygulanacaktır. Aynı okul müdürü kiracı olarak oturduğu evin sahibinin, görev yerine gelerek kendisine kira parasını ödemesi için başvuran A isimli sahsa hakaret ettiğinin iddia edildiği bir olayda (Örnekleri bir öğretmenin komşusu ile kavgası şeklinde çoğaltabiliriz.) ise yukarıdaki kanunlar ve hükümleri uygulanamaz.

Çünkü bu olayda kamu görevlisinin görevinden doğan bir suç yoktur; görevi sırasında işlediği bir suç vardır. Bir kamu görevlisinin bir kişiye kiracı, ev sahibi ilişkisi içinde hakaret etmesi onun görevi kapsamında düşünülemez.

Bu olayda soruşturma açılarak okul müdürünün işlediği iddia edilen hakaret suçunu kamu hizmetin gereği gibi yürütülmesi mevzuatın emrettiği ödevi veya uyulması zorunlu kurallardan olmadığında soruşturma konusu ilgili şahıslar arasında geçtiğinden konu adli soruşturma konusu olduğundan soruşturma kapatılmalıdır. Bu tür olaylarda şikayete bağlı bir suç ise adli soruşturma için şikayetçinin adli makamlara başvurması şikayete bağlı bir suç değilse idari soruşturmacılar tarafından adli makamlara kamu davası açılması için suç duyurusunda bulunulmalıdır.

Ahmet KANDEMİR