Barajlarda 'susuz yaz' alarmı
Türkiye, 2007 yazını susuz kalma tehlikesiyle geçirdi. Kış mevsiminin gelmesiyle yağışlarda artış yaşandı; ancak bazı illerde tehlike çanları erken çalmaya başladı. Birçok ilde barajlar henüz su tutmadı.
Türkiye, geçtiğimiz yıl yaşanan kuraklığın ardından, son yağışlarla birlikte umutlandı; ancak barajlardaki su seviyesi henüz istenilen düzeye çıkmadı. Bunu aşırı kuraklığa bağlayan uzmanlar ise yeraltı su seviyesinin düşmesiyle, kış aylarında gelen yağışların daha çok bu bölgelere sızdığını dile getirdi.
Yaz aylarında yurt genelinde etkili olan kuraklıktan çok fazla etkilenmeyen Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Atatürk Barajı'nda doluluk oranı kışın, yaz aylarına oranla gerileyerek yüzde 33,7'e düştü. Fırat Nehri havzasında yer alan barajlardan Birecik Barajı'nda da doluluk oranı geçen yıla oranla azaldı. Son yağışların daha çok seviyesi düşen yeraltı sularını beslediğini belirten Devlet Su İşleri (DSİ) yetkilileri, tasarrufa devam edilmesi ve su yatırımlarının bir an önce tamamlanmasını öneriyor. DSİ 92. Şube Müdürü Mehmet Albostan, barajlardaki su miktarının mart ayında karın erimesiyle artmasını beklediklerini belirterek, "Son zamanlarda yağan kar barajlardaki su oranında bir değişiklik yapmadı. Geçen yılla kıyaslarsak barajlardaki su oranı bu yıl daha az. Son zamanlarda kar yağmasına rağmen mevsimin kurak gittiğini söyleyebilirim." dedi.
Son 3 aydaki yağmur ve kar yağışları ortalama yüzde 33 arttı. Ancak bu barajlara yansımadı. DSİ verilerine göre; 2006'nın aynı döneminde enerji amaçlı barajlardaki doluluk oranı yüzde 40 seviyesindeydi. Bugünlerde aynı oran 30,1. Son 1 aydaki yağışlar barajlardaki doluluk oranını sadece yüzde 2 yükseltti. Barajlara 40-45 günlük su getirdi. İstanbul ve Ankara'daki içme suyu barajlarındaki doluluk oranları da iç açıcı değil. Ankara'da geçen yıl yüzde 9,5 olan doluluk oranı, bugünlerde su verilebilen en alt seviyeye inmiş durumda. Başkentlinin umudu, ilk hattı ay sonunda bitirilecek Kızılırmak suyu. İstanbul'da ise geçen yıl yüzde 55 olan doluluk oranı yüzde 25'lerde seyrediyor. Melen suyu, kente yıllık 268 milyon metreküplük su getirerek İstanbullulara rahat nefes aldırıyor.
Türkiye'nin en büyük tatlı su gölü Beyşehir bile yağışlı periyotta bulunulmasına karşın kaybettiği suyunu geri kazanamadı. Göldeki doluluk oranı yüzde 52. Konya Ovası sulamasında önemli rol oynayan Apa Barajı'ndaki su miktarının azlığı da çiftçiyi endişelendiriyor. Kayseri, Kırşehir, Nevşehir ve Niğde'deki 26 barajın seviyesinin Ağustos 2007'deki seviyelerde bulunduğu bildirildi. Sivas DSİ 19. Bölge Müdürlüğü yetkilileri, il genelinde içme suyu ve elektrik üretimi yapan barajlarda su kullanımındaki hareketlilik sebebiyle düşüşler olduğunu söyledi. Yozgat'ta kuraklık yüzünden boşalan barajlar, henüz su toplamadı. Çanakkale'de, bazı barajlarda su seviyeleri halen istenilen düzeye ulaşmadı. DSİ 252. Şube Müdürlüğü yetkililerine göre, 351 milyon metreküp kapasiteli 6 barajda 156 milyon metreküp su var. Malatya'da da kar yağışları barajlardaki doluluk oranını etkilemedi.
Devegeçidi Barajı'nda yüzde 38'lik düşüş
Diyarbakır, Batman ve Mardin'de bulunan barajlardaki su seviyesinin yaz dönemine göre düştüğü bildirildi. Geçen yıl temmuz ayı ile bu aya ait veriler karşılaştırıldığında, Diyarbakır'daki Dicle Barajı'nda su seviyesinin yüzde 79'dan yüzde 72'ye, Kralkızı Barajı'nın yüzde 55'ten yüzde 36'ya, Karakaya Barajı'nda yüzde 84'ten yüzde 78'e, Devegeçidi Barajı'nın yüzde 65'ten yüzde 27'ye, Göksu Barajı'nın yüzde 70'ten yüzde 50'ye, Batman'daki Batman Barajı'nın yüzde 62'den yüzde 41'e ve Mardin'deki Dumluca Barajı'nın yüzde 42'den yüzde 23'e düştüğü görülüyor. Geçen yılın haziran ayı başında yüzde 59'luk doluluk oranına sahip olan, ağustos ayında bu oran yüzde 50'ye düşen Atatürk Barajı'nda bu yıl su kapasitesi, buharlaşma, kış aylarındaki yağışların azlığı ve tarımsal sulamada kullanılan suyun miktarına göre azaldı. Doluluk oranı ocak ayı itibarıyla yüzde 33,7'ye düşen Atatürk Barajı'nda, su kotu 531 metreye geriledi. Atatürk Barajı, geçen yılın ocak ayında 535 metrelik su kotuna sahipti. Şanlıurfa'nın Birecik ilçesi sınırlarında yer alan ve 2007 yılının ocak ayında yüzde 89,6 doluluk oranı olan Birecik Barajı'nda, bu yılın aynı döneminde yaz aylarındaki sıcaklığın ve buharlaşmanın yanı sıra şu ana kadar yeterli yağış düşmemesi sebebiyle doluluk oranı yüzde 77 olarak ölçüldü.
Doluluk için hızlı kar yağışı gerekli
İstanbul Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Murat Özler, kuraklık sebebiyle yeraltı su seviyesinin düştüğünü ve kış aylarındaki yağışların daha çok yeraltına sızdığını söyledi. Karamsar tablo için henüz erken olduğunu ifade eden Murat Özler, "Hızlı yağışlar barajları doldurur; ancak uzun süreli ve az miktardaki yağışlar yeraltı kaynaklarını besler." dedi. Küresel ısınmanın karakteristiği olarak öngörülemeyen yağışlar gelebileceğine dikkati çeken Doç. Dr. Özler, "Bahara kadar vaktimiz var. Kar yağışları henüz havzalara ulaşmadı. Mart-mayıs aylarında erimeler gerçekleşiyor." şeklinde konuştu.
AA-Zaman