Soyismi değişen kişiye yeni diploma düzenlemek zorunlu mu?

Dava konusu olayda, bir yükseköğretim kurumundan mezunu olan davacı tarafından soyadının değiştirildiğinden bahisle, yeni soyadına uygun biçimde yeniden diploma düzenlenip verilmesi talep edilmiş, üniversite tarafından yeni bir diploma verilmesinin mümkün olmadığı, halihazırda belgenin arkasına bu hususa dair bir açıklama yazılabileceği gerekçesiyle talebi reddedilmiştir.

İlk derece mahkemesi, üniversite diploması gibi kişinin maddi ve manevi varlığında ömür boyu önemli etkileri olan belgenin başka bir isim ya da soy isim kaydını taşımasının getireceği gündelik ve hukuki sıkıntılar dikkate alınmak suretiyle davacıya yeni diploma düzenlenmemesine dair işlemde hukuka uygunluk görmemiştir.

Danıştay Sekizinci Dairesi ise, kişilerin geçirdiği veya geçireceği tüm değişikliklerin diplomaya aktarılmasının mümkün olmadığı, aksi halde diplomanın asıl işlev ve özelliğini kaybedeceği, ayrıca davacının resmi ya da özel işlemlerinde diplomasını güncel nüfus kayıtlarıyla birlikte kullanabilmesinin de mümkün olduğu gerekçesiyle üniversite tarafından verilen hukuka uygun bulunarak aksi yöndeki ilk derece mahkemesi kararı bozulmuştur.

T.C.

DANIŞTAY

8. DAİRE

Esas No: 2016/13422

Karar No: 2021/9

İstemin Özeti : Çanakkale İdare Mahkemesi'nin 17/05/2016 gün ve E:2015/604, K:2016/349 Sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 Sayılı Kanun'un 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istemidir.

Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.

Danıştay Tetkik Hakimi Düşüncesi : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Mahkeme kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:

KARAR : Dava, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü mezunu olan davacı tarafından, Afyonkarahisar 2. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 16/02/2012 tarih ve E:2011/353, K:2012/39 Sayılı kararı ile soyadının değiştirildiğinden bahisle, yeni soyadına uygun biçimde yeniden diploma düzenlenip verilmesi yönündeki isteminin reddine ilişkin 07/07/2015 tarih ve 1276 Sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.

İdare Mahkemesince, üniversite diploması gibi kişinin maddi ve manevi varlığında ömür boyu önemli etkileri olan belgenin başka bir isim ya da soy isim kaydını taşımasının getireceği gündelik ve hukuki sıkıntılar dikkate alınmak suretiyle, davacının yeni soyadına göre yeniden diploma düzenlenmesi gerekirken değişikliğe ilişkin ifadenin diplomanın arka yüzüne yazılmak suretiyle talebin karşılanabileceği yönünde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 'Lisans düzeyinde öğretim' başlıklı 43. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde; "Yükseköğretim kurumlarında, kuruluş özelliklerine ve ihtiyaçlarına göre yapılan eğitim- öğretim ve buna dayalı olarak verilen diplomalarla ilgili esaslar her üniversitece hazırlanacak öğretim ve sınav yönetmeliğinde belirtilir." hükmü düzenlenmiştir.

Dava konusu işlemin tesis edildiği tarihteki haliyle Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Önlisans-Lisans Eğitim Öğretim ve Sınav Yönetmeliği'nin 'Diploma' başlıklı 38. maddesinde; "Öğrenim programlarını başarı ile tamamlayan öğrencilere, programın tamamlanmasını takip eden sınav dönemi sonunda diplomaları verilir. Akademik birimler tarafından verilecek diploma tasarımları Senato tarafından belirlenir. Diplomalar hazırlanıncaya kadar, gerektiğinde öğrencilere geçici mezuniyet belgesi verilebilir. Mezuniyet tarihi, son sınav dönemlerinin bitim tarihinden sonraki ilk iş günüdür. Diplomaların ön yüzünde; hologram, öğrencinin adı ve soyadı, diploma numarası, önlisans/lisans düzeyinde başardığı programın adı, bölümü ve/veya ana bilim dalı, çift dal, mezuniyet tarihi, fakültelerde Rektörün ve dekanın, yüksekokullarda Rektörün ve yüksekokul müdürünün imzaları bulunur. Öğrenci nüfus bilgileri diplomanın arka yüzüne yazılır. Diplomalar bilgisayar ortamında düzenlenir. Diplomalara fotoğraf yapışmaz ve Rektörlük tarafından soğuk damga ile mühürlenir. Mezun olan tüm öğrencilere Diploma Eki verilir. Diploma ekleri fakültelerde dekanlar, yüksekokul ve meslek yüksekokullarında müdürler tarafından onaylanarak öğrencilere diplomalarıyla birlikte teslim edilir. Diploma bir defa verilir ancak diplomanın kaybı halinde, diploma, kaçıncı defa verildiği belirtilmek kaydıyla ikinci nüsha olarak 38. madde hükümlerine uygun olarak yeniden düzenlenir." hükmü yer almış olup 20/01/2015 tarih ve 1 Sayılı Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Senato kararında ise; üniversiteden mezun olan öğrencilerden kimlik bilgileri değişenlerin bu durumlarını geçerli bir belge ile ( mahkeme kararı, evlilik belgesi, vb. ) ibraz etmeleri halinde diplomalarının arkasına durumu belirtir ifade yazılmasına, karar verilmiştir.

Dava dosyasının incelenmesinden, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü'nden 2010 yılında mezun olan davacı tarafından, Afyonkarahisar 2. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 16/02/2012 tarih ve E:2011/353, K:2012/39 Sayılı kararı ile soyadının "..." olarak değiştirildiğinden bahisle, yeni soyadına uygun biçimde yeniden diploma düzenlenip verilmesi yönündeki 30/06/2015 tarihli başvurusunun, mevcut diploma ile başvurulması halinde diplomanın arkasına soyadı değişikliğini belirtir ifade yazılarak yerine getirilebileceği gerekçesiyle reddedilmesi üzerine, bu işlemin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

Diplomalar, düzenlendikleri tarihte var olan hukuki ve fiili durumu gösteren belgelerdir. Soyadı değişikliklerinin diplomanın yenilenmesi sebebi olduğuna ilişkin mevzuatta herhangi bir düzenleme bulunmamakla birlikte, hangi şartlarda diplomanın yenileneceği ise mevzuatta açıkça düzenlenmiştir.

Uyuşmazlıkta, davacının mezun olduğu ve diplomasının düzenlendiği tarihteki soy isminin 'M.' olduğu, diplomanın bu hukuksal durumu yansıttığı, diplomanın düzenlenmesinden sonra davacının kimlik bilgilerinde meydana gelen değişikliğin önceki durumu geçersiz kılmayacağı gibi diplomanın değiştirilmesini gerektiren hukuki bir neden olmayacağı, zira kişilerin geçirdiği veya geçireceği tüm değişikliklerin diplomaya aktarılmasının mümkün olmadığı, aksi halde diplomanın asıl işlev ve özelliğini kaybedeceği, kaldı ki davacının resmi ya da özel işlemlerinde diplomasını güncel nüfus kayıtlarıyla birlikte kullanabilmesinin de mümkün olduğu; davacının ancak diplomasının uygun yerine, sonradan mahkeme kararıyla soy isminin değiştirildiğine dair bir açıklama yapılmasını veya bu hususu bildiren bir belge verilmesini isteme hakkının bulunduğu açıktır.

Bu durumda, davacının talebinin; mevcut diploma ile başvurulması halinde diplomanın arkasına soyadı değişikliğini belirtir ifade yazılarak yerine getirilebileceği gerekçesiyle tesis edilen işlemde hukuka aykırılık, aksi yöndeki Mahkeme kararında ise hukuki isabet bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.

SONUÇ : Açıklanan nedenlerle; Çanakkale İdare Mahkemesi'nin temyize konu kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 ( onbeş ) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 13.01.2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.