'Kimsenin şüphesi olmasın, ekonomimiz güçlenerek yoluna devam ediyor'

TBMM Genel Kurulunda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın imzasını taşıyan 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile Bağlı Cetvellerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin tümü üzerinde görüşmeleri sürüyor.

Bakan Nebati, yaptığı sunumda, kamu maliyesinin dünyada yaşanan tüm olumsuz gelişmelere rağmen ekonominin en güçlü taraflarından biri olmaya devam ettiğini, bugüne kadar mali disiplinden hiçbir zaman taviz vermediklerini ve vermeyeceklerini dile getirdi.

Nebati, 2022 yılı bütçe hedef ve tahminlerinin, 2021 yılının ikinci yarısındaki makroekonomik görünümden hareketle belirlendiğini ancak dünyada hızla yükselen enflasyon, tedarik zincirleri ve lojistik alanındaki sıkıntılar, emtia fiyatlarındaki rekor seviyelerle jeopolitik gerginliklerin, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de makroekonomik görünüm ve varsayımlarda değişimlere yol açtığını kaydetti. Bakan Nebati, bu gelişmeleri de hesaba katarak bütçedeki gelir tahmini ve ödenekleri artırdıklarını, vatandaşları odağına alan bir ek bütçe teklifi hazırladıklarını ifade etti.

Küresel ekonominin 2020 yılında 2. Dünya Savaşı'ndan sonraki en büyük daralmasını yaşadığını, salgının yaraları tam sarılamadan enflasyonun tüm dünyayı etkisi altına aldığını belirten Nebati, Rusya-Ukrayna savaşının ise devam eden küresel sorunları daha da derinleştirdiğini, enflasyonun birçok ülkede son 40 yılın en yüksek seviyesine ulaştığını söyledi.

Bakan Nebati, bazı küresel ekonomik verileri sıralayarak, "Küresel ölçekte enflasyon oranlarının yükseldiği, hayat pahalılığının yaşandığı, finansal koşulların sıkılaştığı, büyümelerin yavaşladığı ve uluslararası ilişkilerde tansiyonun yükseldiği bir dönemden geçmekteyiz. Küresel ekonomiye entegre olmuş Türkiye ekonomisi de bu zorlu şartlardan doğal olarak etkilenmektedir. Özellikle, bizim gibi enerji ithalatçısı ülkeler maliyet şoklarına maruz kalmaktadır." değerlendirmelerinde bulundu.

- "Yatırım ortamını iyileştirici politika adımları atmayı sürdüreceğiz"

Hazine ve Maliye Bakanı Nebati, Türkiye'de son 20 yılda gerçekleştirilen hizmetler hakkında bilgi verirken, "2002 yılında savunma sanayinde yüzde 80 dışa bağımlılık oranı ile yürüttüğümüz proje sayısı 66 iken, 2021 yılında proje sayısını yüzde 65'in üzerinde yerlilik oranına ulaştırarak 793'e yükselttik. Hastane sayısını yüzde 39'dan fazla artırdık, nitelikli yatak sayısını 8 kattan fazla artırdık. Deyim yerindeyse birçok ülkenin tel tel döküldüğü pandemi sürecinde, yeniden yapılandırdığımız ve modernize ettiğimiz sağlık altyapımız bizim böylesine büyük bir şok karşısında ne kadar dayanıklı olduğumuzu göstermiştir." şeklinde konuştu.

Türkiye'nin güçlü yanlarını ve sahip olduğu avantajları kullanarak gelecek dönemde küresel ölçekte oluşan fırsatları en iyi şekilde değerlendirmek amacıyla Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde Türkiye Ekonomi Modeli'ni oluşturduklarını anlatan Nebati, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Modelin nihai hedefi büyümeyi sürdürülebilir, dengeli ve kapsayıcı kılmaktır. Bu kapsamda yüksek katma değerli üretimi, ihracatı, yatırımları artırmayı ve yüksek istihdam oluşturmayı önceliklendirdik. Böylece cari işlemler dengesinde kalıcı iyileşme sağlayarak dış finansman ihtiyacını azaltmayı ve küresel değer zincirlerinde yükselmeyi hedefliyoruz. Selektif kredi politikalarını geliştirmeyi, TL tasarruf araçlarını çeşitlendirmeyi ve yatırım ortamını iyileştirici politika adımları atmayı sürdüreceğiz. Son altı aylık dönemde sanayi ve turizm gibi dış ticarete konu ve döviz kazandırıcı sektörlerin yeniden hızlanarak küresel rekabette ön plana çıkmaları, Türkiye Ekonomi Modeli kapsamında attığımız adımların ne kadar yerinde olduğunu açık bir şekilde göstermektedir."

Türkiye'nin başarılı büyüme verilerine imza attığını dile getiren Nebati, "Büyüme oranı kadar büyümenin dengeli bir görünüme sahip olmasını da açıkçası değerli buluyoruz. Ekonomimiz ilk çeyrekte yüzde 7,3 büyümüş, büyümeye iç talebin katkısı 3,9, dış talebin katkısı ise 3,5 puan olmuştur. Üretim kapasitesini ve büyüme potansiyelimizi yukarı çeken makine teçhizat yatırımları 2019 yılının son çeyreğinden itibaren, 10 çeyrektir kesintisiz büyümektedir. Öncü göstergeler ekonomik aktivitedeki olumlu görünümün devam ettiğine işaret etmektedir." şeklinde konuştu.

İhracatın arka arkaya rekorlar kırdığına işaret eden Nebati, şöyle devam etti:

"2022 yılı Mayıs ayında ihracatımız yıllık 242,6 milyar dolar ile Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Bugün Türkiye ihracatta, hem ülke hem ürün çeşitliliğini sürekli artırmaktadır. Halihazırda 1 milyar doların üzerinde ihracat yaptığımız ürün sayısı 2002'de 9 iken 51'e; ülke sayısı da 2002'de 8 iken, 49'a yükselmiştir. Diğer yandan 2021 yılında ülkemiz turizmde dünyadan aldığı payı yüzde 2,8'e çıkarmıştır. Bugün turizm gelirleri salgın öncesi seviyelerine oldukça yaklaşmıştır. Başta enerji olmak üzere artan küresel emtia fiyatları ithalatımızın yüksek seyretmesinde ana belirleyici olmuştur. Neticede 2021 yılında 13,7 milyar dolara gerileyen cari işlemler açığı, Nisan ayı itibarıyla yıllık 25,7 milyar dolar olmuştur. Ancak, enerji hariç değerlendirildiğinde cari işlemler dengesi Nisan ayında yıllık 35,2 milyar dolar fazla vermiştir. Bu sonuç Türkiye Ekonomi Modeli'nin çıktısıdır."

- "Enflasyon hem bizim hem de dünyanın büyük bir derdi"

Hazine ve Maliye Bakanı Nebati, büyümenin kapsayıcı olmasını çok önemsediğini, büyümenin istihdama yansımalarının görüldüğünü belirtti.

Toplam istihdamın 2022 Nisan ayı itibarıyla 30,4 milyon kişiye ulaştığını anlatan Nebati, salgının derinden hissedildiği 2020 yılı Nisan ayına göre oluşturdukları ilave istihdamın 5 milyon kişiye ulaştığını, Türkiye'nin OECD üyeleri arasında salgın öncesi döneme göre en fazla istihdam artışı sağlayan ülke olduğunu söyledi.

Enflasyonun hem Türkiye'nin hem de dünyanın büyük bir derdi olduğunu vurgulayan Nebati, "Ülke olarak geçmişte enflasyondan çok çektik. İktidara geldiğimiz andan itibaren enflasyonla mücadele ettik ve başarıya ulaştık. Enflasyonun olumsuz etkilerinin farkındayız. Enflasyonla mücadele konusunda gerekli tecrübe ve donanıma sahibiz, mücadelemizi kararlılıkla sürdürüyoruz ve enflasyonu kısa süre içerisinde düşürmeyi yine biz başaracağız. Bu süreçte vatandaşlarımızın fiyat artışlarından daha az etkilenmesi için azami çabayı gösteriyoruz." diye konuştu.

Bu bağlamda yapılan düzenlemeleri ve hizmetleri anlatan Nebati, "2022 yılı Bütçe Kanununda yatırımı, üretimi, tarımı, istihdamı, esnafımızı, çiftçimizi, hülasa tüm vatandaşlarımızı desteklemek amacıyla vergi kanunlarımızda düzenlenen istisna, muafiyet ve indirimlerin maliyetini gösteren 336 milyar lira vergi harcaması öngördük. Yaptığımız bu ek bütçede bunları azaltan herhangi bir düzenleme yok, esasen gündemimizde böyle bir plan da yoktur. Ayrıca 2022 yılı içinde bazıları geçici, bazıları kalıcı olarak enflasyonla mücadeleye katkı sağlayacak vergi indirimleri yaptık. 241 milyar lira bu kapsamda yaptığımız düzenlemelerin maliyetidir." değerlendirmesinde bulundu.

- "Gelirlerden faydalanma oranları yüzde 197 artmıştır"

Nureddin Nebati, küresel düzeyde yaşanan pek çok olumsuz gelişmeye rağmen 2022 yılında da bütçe dengesinde bozulmaya izin vermediklerine işaret ederek, "Son aylardaki gelişmeler hem gelir beklentilerimizi hem de harcama büyüklüklerimizi artırdı, ihtiyaçlarımızı farklılaştırdı. Ortaya çıkan bu ilave gelir beklentimizi vatandaşlarımızın refahını artırmak, ülkemizin stratejik öneme sahip yatırımlarının hızla tamamlanabilmesini sağlamak amacıyla ek bütçe kanun teklifini hazırladık." şeklinde konuştu.

Bu sırada Bakan Nebati'ye laf atan CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba'ya AK Parti'li milletvekilleri tepki gösterdi. Bunun üzerine CHP ve AK Parti milletvekilleri arasında bir süre tartışma yaşandı.

TBMM Başkanvekili Celal Adan, "kavga etmek isteyen milletvekillerine Genel Kurul salonundan çıkmaları" çağrısında bulunarak, bağırmanın, milletvekiline de partisine de itibar kazandırmayacağını söyledi.

Daha sonra sunumuna devam eden Nebati, teklifi gelir tahminleriyle uyumlu ve kamu maliyesinde dengeyi koruyan bir anlayışla hazırladıklarını, bütçe gelirlerinin ekonomik aktivitedeki genele yayılmış canlı görünüme bağlı olarak çok güçlü bir performans gösterdiğini dile getirdi.

Vergi gelirlerinin artmasından özellikle ilk 5 sıradaki belediyenin en iyi şekilde faydalandığını söyleyen Nebati, "Geçen yılla kıyasladığımızda gelirlerden faydalanma oranları yüzde 197 artmıştır." şeklinde konuştu.

Nebati, bu dönemde toplanan verginin yüzde 43'ünü gelir ve kazanç üzerinden aldıklarını belirterek, bundan duyduğu memnuniyeti ifade etti. Vergi gelirleri içerisinde dolaysız vergilerin payını artırdıklarını anlatan Nebati, teklifle genel bütçe gelirlerinde net 1 trilyon 81 milyar lira ilave gelir öngördüklerini; bu ilave gelirin 927,7 milyar lirasının vergi, 152,9 milyar lirasının ise vergi dışı gelirlerden oluştuğunu belirtti. Nebati, "Ek bütçemizi de mevcut gelir gerçekleşmelerimizden hareketle herhangi bir vergi artışı ya da yeni vergi ihdası öngörmeden tamamen gerçekçi varsayımlarla hazırladık. Kimsenin şüphesi olmasın, ekonomimiz güçlenerek yoluna devam ediyor. Hedeflerin tutturulması için çarşıya pazara ek vergi getirmeyeceğiz." değerlendirmesinde bulundu.

- "Mali disipline kararlılıkla devam edeceğiz"

Bakan Nebati, 2022 yılı başından itibaren asgari ücreti vergi dışı bırakarak reform niteliğinde bir düzenlemeyi hayata geçirdiklerine işaret ederek, "Böylece asgari ücret üzerindeki gelir ve damga vergisini kaldırmış olduk. Ayrıca, tüm ücretlilerin asgari ücrete isabet eden ücretlerinden de vergi alınmamasını sağladık. Bu düzenlemeyle 21 milyona ulaşan çalışanlarımızı bu kapsama aldık. Tarımsal destekleme ödemelerinden gelir vergisini kaldırarak çiftçimizi destekledik. Burada da yaklaşık 3 milyon çiftçimizi kapsadık. Basit usule tabi 850 bin esnafımızın kazançlarını vergiden istisna ettik. Sadece bu 3 düzenleme ile yaklaşık 25 milyon vatandaşımıza dokunduk." diye konuştu.

Vatandaşın vergilerinin artık faize değil, hizmete gittiğini vurgulayan Nebati, önceki dönemlerde toplanan her 100 liralık verginin 86 lirası faize harcanırken, bu yıl toplanan her 100 liralık verginin yalnızca 15 lirasının faize ödenmesinin öngörüldüğünü bildirdi.

Bakan Nebati, 2022 yılı ek bütçesine ilişkin verileri sıralayarak, "Önümüzdeki dönemde de mali disipline kararlılıkla devam edeceğiz. Maliye politikamızı şeffaf, seçici ve hedef odaklı bir anlayışla uygulayarak işçimiz, esnafımız, çiftçimiz başta olmak üzere tüm vatandaşlarımızın ve reel sektörümüzün ihtiyaçlarını gözetmeye devam ederek uygulayacağız." dedi.

Nebati, 2022 yılı ek bütçesinin ülkeye ve vatandaşlara hayırlı olması temennisinde bulundu.

- Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Türkiye'nin vergi gelirleri içinde dolaylı vergilerin payının azaldığını, bu oranın 19 yılda 5 puan düştüğünü belirterek, "OECD tanımlamasına göre, Türkiye'nin dolaylı vergilerinin toplam vergi gelirleri içindeki payı 2002'de yüzde 46,9 iken 2021'de yüzde 42'ye gerilemiştir." dedi.

TBMM Genel Kurulunda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın imzasını taşıyan 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile Bağlı Cetvellerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin maddeleri üzerinde görüşmeler sürüyor.

Milletvekillerinin sorularını yanıtlayan Nebati, hazırlanan ek bütçede vergi gelirlerinin 2/3'ünün dolaylı vergilerden oluştuğunu söyledi.

Nebati, 2021'de toplam vergi gelirlerinin yüzde 64,1'inin dolaylı vergilerden alınırken, ek bütçenin dağılımında bu oranın yüzde 60,4'e düştüğünü, dolaysız vergilerin payının ise 35,9'dan 39,6'ya çıktığını bildirdi. Nebati, "OECD tanımlamasına göre, Türkiye'nin dolaylı vergilerinin toplam vergi gelirleri içindeki payı 2002'de yüzde 46,9 iken 2021'de yüzde 42'ye gerilemiştir. Türkiye'nin vergi gelirleri içinde dolaylı vergilerin payı azalmaktadır, bu oran 19 yılda 5 puan düşmüştür. Oranlardan da anlaşılacağı üzere yıllar itibarıyla vergi gelirlerinin dağılımı dolaysız vergiler lehine değişmektedir." dedi.

Bir milletvekilinin, "Vergi afları kimlere gidiyor?" sorusuna Nebati, şöyle karşılık verdi:

"Türk vergi hukukunda, tahakkuk eden yani kesinleşen vergi ve cezaların silinmesine imkan ve izin veren herhangi bir kanuni düzenleme bulunmuyor. İktidara geldiğimiz günden itibaren hiçbir şekilde vergi affı yapmadık. Evet, vergi yapılandırma kanunlarını yüce Meclisimiz kabul etti ve hatta son yapılandırma yasası da 2021 yılında çıktı ve uygulaması devam ediyor. Bu son yasanın başvurularına ilişkin bilgi vereyim. Bakanlığıma bağlı vergi dairelerine, bu kanundan yararlanmak için 5,9 milyon mükellefimiz, vatandaşımız başvurdu. Bu kapsamda 156 milyar lira borç yapılandırıldı. Şu ana kadar da 70 milyar borç ödemesi gerçekleştirildi. Biz hiçbir düzenlemeyi, belli bir kesimi ya da kişiyi korumak için yapmadık, yapmayız. İstisna, muafiyet gibi düzenlemeler kanunla düzenlenir ve kapsama giren tüm mükelleflere ve/veya vergisel işlemlere herhangi bir ayrım gözetmeksizin uygulanır."

"Emekliye refah payı verilecek mi?" sorusu üzerine Nebati, emeklilerin her zaman yanında yer aldıklarını, en düşük emekli aylığının şu anda 2 bin 500 lira olduğunu anımsattı. Nebati, "Ramazan ve Kurban bayramlarında 1000 lira ikramiye ödenmesi sağlanmış, bu tutar 2021 yılında 1100 liraya çıkarılmıştır. Yaptığımız seyyanen ve oransal artışlarla en düşük emekli aylıklarında 2002 yılından bu yana reel olarak yüzde 42 ila yüzde 379 oranında artış sağlanmıştır." dedi.

- Özel eğitim ödeneğinin artırılması

Özel eğitim ödeneğinin artırılmasına ilişkin de açıklama yapan Nebati, "Özel eğitime ihtiyaç duyan bireylere 2022 yılı içinde verilecek eğitim desteklerine ilişkin tutarlar 2022 Yılı Özel Eğitime İhtiyaç Duyan Bireylere Verilecek Eğitim Desteği Tutarlarına İlişkin Tebliğiyle belirlenmiştir. Bu doğrultuda, söz konusu tebliğ kapsamında, özel eğitimden faydalanmakta olan bireylere verilecek desteklere ilişkin giderlerinin karşılanması amacıyla ek bütçe kanun teklifiyle Milli Eğitim Bakanlığı bütçesine yaklaşık 1,9 milyar lira kaynak ayrılması teklif edilmiştir." ifadelerini kullandı.

Nebati, "Doğal gaz kullanmayan, kırsalda yaşayan vatandaşlarımıza destek sağlanacak mı?" sorusunu ise "Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığımızca ihtiyaç sahibi vatandaşlarımıza yönelik ayni ve nakdi yardım programları uygulanmaktadır. Bu kapsamda, sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları tarafından 3294 sayılı kanun kapsamında bulunanların yakacak, barınma, gıda gibi temel ihtiyaçlarına yönelik yardım programları yürütülmekte olup doğal gaz kullanmayan kişilere ya da doğal gaz altyapısı bulunmayan yerlerde yaşayanlara talepleri üzerine kömür yardımı yapılması da sağlanmaktadır." diye yanıtladı.

"Nakliyeciler, Taşıma İşleri Organizatörlüğü (TİO) belgesi zammı nedeniyle zora girdiler, belge bedeli yeniden 50 bin lira olsun." talebine ilişkin de Nebati, "Taşıma İşleri Organizatörlüğü Yönetmeliğinde 30 Aralık 2021 tarihinde yapılan değişiklikle 60 gün süreyle geçerli olmak üzere TİO yetki belgesinde büyük oranda indirim yapılmıştır ancak TİO yetki belgesi ücretlerine yönelik taşımacılık, nakliye sektörümüzden gelen talepler doğrultusunda yeniden bir düzenleme yapılarak indirim uygulanacaktır. Yönetmelik değişikliğine ilişkin çalışmalarda sonuna gelinmiştir. Böylece, 270 bin lira olan yetki belgesi ücretinde yeni düzenlemeyle yüzde 85'e varan indirim uygulanacaktır." dedi.

TBMM Başkanvekili Celal Adan, teklifin görüşmeleri sırasında birleşime ara verdi. Aranın ardından komisyonun yerini almaması üzerine Adan, birleşimi saat 14.00'te toplanmak üzere kapattı.